çar

 Binêre herwiha: car

Kurdî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /t͡ʃʰɑːɾ/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: çar

Hejmar

çar

çar

1. hejmara 4 (IV, ٤, ۴)
   • Sey'rîn li şahê min bi xef
     Hatin temaşa çar teref
     Şatir xumar tayên di ber— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: چار‎
• kurdî-krîlî: чʹар

Herwiha

• çiwar
• çihar
• çwar

Pîrepend

• çar in, bi hev neyar in

Etîmolojî

Ji proto-îranî *čaθwā́rah (bide ber soranî چوار‎ (çwar, çiwar), farisî چهار‎ (čahâr) osetî цыппар (cyppar), avestayî 𐬗𐬀𐬚𐬡𐬁𐬭𐬋‎ (caθβārō)), ji proto-hindûîranî *čatwā́ras (bide ber sanskrîtî चतुर् (catur)), taliyê ji proto-hindûewropî *kʷetwóres (bide ber ermenî չորս (čʿors), lîtwanî keturi, latînî quattuor, îngilîzî four).

Jê

• çarde
• çarde
• çardehem
• çardehemîn

• çarem
• çaremîn
• çarşem

Têkildar

• çil

Binêre herwiha

Hejmarên sade yên kurdî

 

• (0) sifir
• (1) yek
• (2) du
• (3) sê
• (4) çar
• (5) pênc
• (6) şeş
• (7) heft
• (8) heşt
• (9) neh
• (10) deh
• (11) yazde
• (12) dazde
• (13) sêzde
• (14) çarde
• (15) pazde
• (16) şazde
• (17) hevde
• (18) hejde
• (19) nozde
• (20) bîst
• (30) sî
• (40) çil
• (50) pêncî
• (60) şêst
• (70) heftê
• (80) heştê
• (90) not
• (100) sed
• (1.000) hezar
• (1.000.000) milyon
• (1.000.000.000) milyar

Jimarandin

• rojavayî: 4
• romî : IV
• Erebî: ٤/۴
• Bengalî: ৪
• devanagarî: ४
• gujaratî: ૪
• gurmuxî: ੪
• Malayalamî: ൪
• Oriyayî: ୪
• Tamîlî: ௪
• Telûgûyî: ౪
• Tîbetî: ༤
• Çînî: 四

Bi zaravayên din

• Hewramî: çiwar
• Soranî: çiwar, çar
• Zazakî: çihar

Werger

• Aarî: ʔoydí
• Abazayî: пщба (pš̍bā)
• Abonî: bine
• Abxazî: ԥшьба (pš̍bā), ҧшьба (pš̍bā)
• Adîgeyî: плӏы (pḷə)
• Afarî: feréy
• Afrîkansî: vier → af
• Aghwanî: 𐔱𐔼𐕗 (biṗ)
• Ahomî: 𑜏𑜣 (sī)
• Akanî: anan, anang
• Aklanon: ap-at
• Albanî: katër → sq
• Almaniya Pennsylvania: fiah, fierra, vier
• Almanî: vier → de

  Elmanîşî: vier

• Altayiya başûrî: тӧрт (tört)
• Alutîqî: staaman
• American Sign Language: (4@Side-PalmBack)
• Amharî: አራት → am (ʾärat) (numeral: ፬ (4))
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: dį́į́'i

• Aragonî: quatre, quatro
• Aramî:

  Aramiya nû ya asûrî: ܐܲܪܒܥܵܐ‎ n (ārbʿa), ܐܲܪܒܲܥ‎ m (ārbāʿ)

  Siryaniya klasîk: ܐܪܒܥܐ‎ n (ʾarbəʿā), ܐܪܒܥ‎ m (ʾarbaʿ)

  Aramiya babîlonî ya cihûyî: אַרְבְְּעָא‎ n (ʾarbəʿā), אַרְבַּע‎ m (ʾarbaʿ)

  Neo-aramiya rojavayî: ܐܪܒ݆ܥܐ‎ n (ʾarpʿa), ܐܪܒ݆ܥ‎ m (ʾarpaʿ)

• Arçî: ебкъ
• Argobbayî: አርቢት (arbit)
• Aromanî: patru → roa-rup
• Asamî: চাৰি (sari) (numeral: ৪)
• Astûrî: cuatro → ast
• Atong (Hindistan): byryi
• Avarî: ункъо (unq̇̄o), ункъго (unq̇̄go)
• Aymarayî: pusi → ay
• Aynuyî: イネ (ine)
• Azerî: dörd → az
• Bajwayiya kendava rojava: empat
• Balînî: patpat, empat
• Banjarî: ampat
• Baskî: lau → eu
• Bassayî: hĩinyɛ
• Başkîrî: дүрт (dürt)
• Batakiya karo: empat
• Batakiya palawan: epat
• Bataktobayî: opat
• Bay miwokî: huya
• Belarusî: чаты́ры (čatýry), чацвёра (čacvjóra)
• Bengalî: চার → bn (car) (numeral: ৪)
• Biatah bidayuhî: pat
• Bîkoliya naverast: apat
• Bîslamayî: fo
• Bretonî: pevar → br n, peder → br m
• Bruneyî: ampat
• Buduxî: йукьуд (juqʼud)
• Bugî: eppa
• Bukidnon manoboyiya rojavayî: upat
• Bulgarî: че́тири (čétiri)
• Burmayî: လေး → my (le:) (numeral: ၄ → my (4))
• Buryatî: дүрбэн (dürben)
• Buyî: sis
• Casiguran dumagat agtayî: epat
• Conxayî: བཞི (bzhi)
• Cowlitzî: mús
• Çakmayî: 𑄬𑄌𑄃𑄨𑄢𑄴 (ce-ir), 𑄺
• Çamicuroyî: ma'pojtamala
• Çamiya rojavayî: ڤآء‎
• Çamiya rojhilatî: ꨛꨩꩀ (ppa'k)
• Çeçenî: диъ (diʾ)
• Çekî: čtyři → cs, čtvery
• Çepangî: प्‍लय्‌ (play)
• Çerokî: ᏅᎩ (nvgi)
• Çinook jargonî: lakit
• Çîçewayî: nayi
• Çînî:

  Kantonî: 四 (sei³)

  Dunganî: сы (sɨ)

  Hakkayî: 四 (siì)

  Mandarînî: 四 → zh (sì) (numeral: 肆)

  Min dongî: 四 (sei)

  Minnanî: 四 → zh-min-nan (sì, sù), 四 → zh-min-nan (si³)

  Çîniya kevn: 亖

  Wuyî: 四

• Çukçî: ӈыраӄ (ṇyraq)
• Çuvaşî: тӑваттӑ (tăvattă)
• Çûkî: ruanu, föchö, fömön
• Danmarkî: fire → da
• Dena'inayî: dink'i
• Divehî: ޖަތަރު‎ (jataru)
• Dolganî: түөрт
• Drungî: vbli
• Dusuniya navendî: apat
• Efateyiya başûr: ipat
• Embalohî: ampat
• Erebî: أَرْبَعَة‎ → ar (ʾarbaʿa) (numeral: ٤‎ (4))
• Ermenî: չորս → hy (čʿors)
• Erzayî: ниле (nile)
• Esperantoyî: kvar → eo
• Estonî: neli → et
• Etiyopiya klasîk: አርባዕቱ n (ʾärbaʿtu), አርባዕ m (ʾärbaʿ) (numeral: ፬ (4))
• Evenî: дигэн (ʒigən)
• Evenkî: дыгин (digin)
• Extremaduranî: cuatru
• Farisî: چهار‎ → fa (čahâr) (numeral: ۴‎)
• Fatalukuyî: fate
• Ferî: fýra → fo
• Fîjî: va → fj
• Fînî: neljä → fi
• Fransî: quatre → fr
• Friyolî: cuatri
• Frîsiya bakur:

  Frîsiya bakur: fjauer

  Frîsiya bakur: schtjuur

  Mooring: fjouer

  Frîsiya bakur: fjuur

• Frîsiya kevn: fiūwer
• Frîsiya saterlandî: fjauer
• Frîsî: fjouwer → fy
• Gaelîka skotî: ceithir, ceathrar n
• Galîsî: catro → gl
• Garîfunayî: gádürü
• Gayî: ejwɛ
• Gotî: 𐍆𐌹𐌳𐍅𐍉𐍂 (fidwōr)
• Gujaratî: ચાર → gu (cār) (numeral: ૪)
• Gurcî: ოთხი → ka (otxi)
• Guwaranî: irundy
• Hadzayî: bone and inflections
• Haîtî: kat
• Hanunooyî: upat, ᜢᜩ (upat)
• Hawayî: hā, ʻehā
• Hawsayî: huɗu
• Higaononî: ha-apat
• Hindî: चार → hi (cār) (numeral: ४), चतुर → hi (catur), चहार → hi (cahār)
• Hirî motuyî: hani
• Hîlîgaynonî: apat
• Hîrî motuyî: hani
• Hlaiyî: caus
• Hmongî: plaub
• Holendî: vier → nl
• Hopîyî: naalöyöʼ
• Hunsrikî: fier
• Indonezî: empat → id
• Îbanagî: appat
• Îbanî: empat, pat
• Îbranî: אַרְבַּע‎ m (arbá), אַרְבָּעָה‎ n (arbaá)
• Îdoyî: quar → io
• Îgboyî: anọ
• Îlokanoyî: uppat
• Îngilîziya kevn: feower
• Îngilîziya navîn: four
• Îngilîzî: four → en
• Îngriyî: neljä
• Înterlîngua: quatro → ia
• Îranunî: pat
• Îrlendî: ceathair → ga, ceithre

  Îrlendiya kevn: cethair

• Îsnagî: appat
• Îstriyotî: quatro, quattro
• Îstro-romanyayî: påtru
• Îtalî: quattro → it n
• Îtawitî: appat
• Îu mienî: biei
• Îzlendî: fjórir → is n, fjórar → is m, fjögur → is nt
• Japoniya kevn: 四 (yo2)
• Japonî: 四 → ja (yon, shi), 四つ → ja (yottsu)
• Jarayî: pă
• Javayiya kevn: pat
• Javayî: papat → jv, pat → jv
• Jurçenî: duwin
• Kabardî: плӏы (pḷə)
• Kalalîsûtî: sisamat → kl
• Kalmîkî: дөрвн (dörvn)
• Kannadayî: ನಾಲ್ಕು → kn (nālku) (numeral: ೪ → kn (4))
• Kanuriyî: dege
• Kapverdî: kuátu
• Karaçay-balkarî: тёрт
• Karaîmî: diort’
• Karaxanîdî: تُورْتْ‎ (tȫrt)
• Karelî: nelʹlʹä
• Kaşûbî: sztërë
• Katalanî: quatre → ca
• Kaurnayî: yarapurla
• Kayahiya rojavayî: ꤜꤝꤟꤤ꤭ ()
• Keçwayî: tawa → qu, cusku
• Kinaray-ayî: apat
• Kirgizî: төрт → ky (tört)
• Kîkongoyî: yiya
• Kîngalî: හතර → si (hatara)
• Kîrîbatî: aua
• Komî-permyakî: нёль (njolʹ)
• Komî-zîriyî: нёль (njolʹ)
• Koreyî: 넷 → ko (net), 네 → ko (ne), 사 → ko (sa), 四 → ko
• Kornî: peswar n, peder m
• Korsîkayî: quattru → co
• Kreyoliya fransî ya Louisiana: kat
• Kreyoliya morîtanî: kat
• Kreyoliya seyşelî: kat
• Krî: newo
• Kumikî: дёрт (dört)
• Kvenî: nelje
• Ladînî: cater
• Lakotayî: tópa
• Latgalî: četri n, četrys m
• Latînî: quattuor → la
• Latviyayî: četri → lv n, četras m
• Lawsî: ສີ່ (sī) (numeral: ໔ (4))
• Lazî: ოთხო (otxo)
• Lenape:

  Unamî: newa

• Lezgînî: кьуд (q̇ud)
• Lingalayî: mínei
• Lîgûrî: quàttro n
• Lîtwanî: keturi → lt n, keturios m
• Lîvonî: nēļa
• Lombardî: cuàter, quàter
• Lueyî: ᦉᦲᧈ (ṡii¹), ᧔
• Luksembûrgî: véier → lb
• Lundayehî: afaat
• Lusîtanî: petranioi
• Mòçenoyî: viar
• Madurayî: empaʔ, empak
• Maguindanaoyî: pat
• Makasarî: appaʔ
• Malay:

  Malezî: امڤت‎, ڤت‎, چاتور‎

  Rûmî: empat → ms, pat → ms, catur → ms

• Makedonî: четири → mk (četiri)
• Makyaniya rojava: fati
• Malayalamî: നാലു (nālu), നാല് → ml (nālŭ), ൪)
• Maltayî: erbgħa → mt
• Mançûyî: ᡩᡠᡳᠨ (duin)
• Mandarî: appeʔ
• Mangarevanî: ha
• Manksî: kiare
• Mansakayî: opat
• Mansî: нила (nila)
• Maorî: whā → mi
• Maranaoyî: pat
• Maratî: चार (cār) (numeral: ४)
• Mariya rojhilatî: нылыт
• Marîkopayî: tcumpopk
• Marşalî: emān
• Mazenderanî: چار‎ (čār)
• Mecarî: négy → hu
• Megleno-romanyayî: patru
• Megrelî: ოთხი (otxi)
• Mizoyî: pa-li
• Mînangkabawî: ampeʔ, ampek
• Mîrandî: quatro
• Mokşayî: ниле (nile)
• Mongolî:

  Kirîlî: дөрөв → mn (döröv)

  Mongolî: ᠳᠥᠷᠪᠡ (dörbe), ᠔ (᠔)

• Monî: ပန် (pɔn)
• Montagnaîsî: neu
• Mulamî: ti⁵
• Munayî: paa
• Muongî: pổn
• Nahwatlî: nahui → nah
• Namayî: haka
• Nambasiya mezin: iv'a
• Nanayî: дуин
• Navajoyî: dį́į́ʼ
• Nawrûyî: aeoq
• Nedersaksî:

  Saksoniya jêrîn ya holendî: veer

  Almaniya jêrîn a almanî: veer

• Negidalî: диғин
• Nenetsiya tundra: тет
• Nepalî: चार → ne (cār), ४)
• Newarî: पी (pī)
• Nîasî: õfa
• Nîvxî: нырӈ (nərŋ)
• Nîwî: fa, fā
• Norsiya kevn: fjórir
• Norwecî: fire → no
• O'odhamî: giʼik
• Ohloniya bakur: uṯit
• Ohloniya başûr: utsit
• Ojibweyî: niiwin
• Okînawanî: 四 (yū), 四ち (yūchi)
• Oksîtanî: quatre → oc
• Oriyayî: ଚାରି → or (cari) (numeral: ୪)
• Oromoyî: afur
• Osetî: цыппар (cyppar)
• Oskanî: 𐌐𐌄𐌕𐌖𐌓𐌀 (petura)
• Osmanî: درت‎ (dört)
• Oygurî: تۆت‎ → ug (töt)
• Ozbekî: toʻrt → uz
• Pa'o karen: လစ်ꩻ
• Pacohî: poan
• Pamonayî: opo
• Papyamentoyî: kuater
• Peştûyî: څلور‎ → ps (calor)
• Piedmontîsî: quatr
• Pijînî: foa
• Pîpîlî: nawi, nahui
• Polonî: cztery → pl, czworo → pl
• Portugalî: quatro → pt
• Puncabî: ਚਾਰ (cār) (numeral: ੪ (4))
• Purepeçayî: t'ámu
• Qazaxî: төрт → kk (tört)
• Rapanuyî: ha
• Rarotongî: ā
• Rohingyayî: sair
• Romagnolî: cvàtar
• Romancî: quatter, quater
• Romanî: śtar

  Romaniya kalo fînî: staar

• Romanyayî: patru → ro
• Rusî: четы́ре (četýre)
• Rusînî: штири (štyry)
• S'gaw karenî: လွံၢ် (lwee̱)
• Sahoyî: afar
• Samî:

  Samiya înarî: nelji

  Samiya bakurî: njeallje

  Samiya skoltî: nellj

  Samiya başûr: njieljie

• Samoayî: fā
• Samogîtî: ketori
• Sangirî: epaʔ
• Sangoyî: osïö → sg
• Sanskrîtî: चतुर् → sa (catur)
• Santalî: ᱯᱳᱱ (pon), ᱯᱩᱱ (pun)
• Sarceeyî: diitc'íí
• Sardînî: batero, baturu, bàtoro, batro, quatru

  Sardînî: cuattru

  Sardînî: báttor

• Sasakî: empat
• Sebwanoyî: upat
• Sicîlî: quattru → scn
• Sidamoyî: shoole
• Sierra mîwokiya navendî: ˀój·is·a-
• Silesî: štyry
• Simeulueyî: at
• Sindhî: چار‎ → sd (čār)
• Sirananî: fo
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: чѐтири

  Latînî: čètiri

• Sîkkîmî: ཞི (zhi)
• Skotî: fower
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: четꙑре (četyre) (numeral: д҃)

• Slovakî: štyri → sk, štyria m anim, štvoro
• Slovenî: štírje, štíri → sl
• Slovînsî: štė̂řä
• Solonî: diḡing
• Somalî: afar → so
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: styri

  Sorbiya jorîn: štyrjo n, štyri m an nt

• Spanî: cuatro → es
• Sukumayî: ine
• Sundanî: opat → su
• Swahîlî: nne → sw
• Swazî: ne
• Swêdî: fyra → sv
• Şanî: သီႇ (sìi), ႔)
• Şerpayî: བཞི
• Şîngazîcayî: -ne
• Şorî: тӧрт
• Tabasaranî: юкьуб (juq̇ub)
• Tacikî: чор → tg (čor)
• Tagalogî: apat → tl
• Tagbanwayiya kalamî: epat
• Tahîtî: māha, maha
• Tamîlî: நான்கு → ta (nāṉku), ௪ → ta (௪))
• Tangutî: 𗥃
• Taosî: wíaną
• Tarantinoyî: quatte
• Taşelhitî: koz n, kozt m
• Tausugî: upat
• Tay dam: ꪎꪲ꪿
• Tayiya bakurî: ᩈᩦ᩵
• Tayî: สี่ → th (sìi) (numeral: ๔ → th (4))
• Tayî nüa: ᥔᥤᥱ (sǐ)
• Tbolî: fat
• Tedim çinî: li
• Telûgûyî: నాలుగు → te (nālugu), ౪ → te (4))
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⴽⴽⵓⵥ (kkuẓ)
• Ternateyî: raha
• Teteriya krîmî: dört
• Teterî: дүрт → tt (dürt)
• Tetûmî: haat
• Tidoreyî: raha
• Tigreyî: አርበዕ (ʾärbäʿ) (numeral: ፬ (4))
• Tigrînî: ኣርባዕተ → ti (ʾarbaʿtä) ( ፬ (4))
• Timugon murutî: apat
• Tirkiya kevn: 𐱅𐰇𐰼𐱅‎ (t²ür²t² /tört/)
• Tirkî: dört → tr
• Tirkmenî: dört → tk
• Tirurayî: efot
• Tîbetî: བཞི (bzhi), ༤ (4))
• Tokpisinî: fopela
• Tontemboanî: epat
• Tooroyî: na, ina
• Toxarî A: śtwar
• Toxarî B: śtwer
• Tumbukayî: nayi
• Tupînambayî: irundyk, oîoîrundyk
• Tuvalûyî: fa
• Tuvanî: дөрт (dört)
• Tuwali ifugaoyî: opát
• Tzutucîlî: kikhi
• Udmurtî: ньыль (nʹylʹ)
• Umayî: opoʔ
• Umbriyî: 𐌐𐌄𐌕𐌖𐌓 (petur)
• Urdûyî: چار‎ (cār)
• Ûkraynî: чоти́ри (čotýry), че́тверо (čétvero)
• Venîsî: quatro
• Vepsî: nel'l'
• Viyetnamî: bốn → vi
• Volapûkî: fol → vo
• Voroyî: nelli
• Votî: nelʹlʹe
• Walonî: cwate → wa
• Warayî: upat
• Weylsî: pedwar → cy n, pedair → cy m
• Wiradhurî: bula bula
• Wîlamowî: fiyr
• Wînnebagoyî: joop
• Wolioyî: apa
• Wolofî: ñeent
• Wutunhuayî: se
• Xakasî: тӧрт (tӧrt)
• Xantî: няԯ (nâԯ)
• Ximêrî: បួន → km (buən)
• Xosayî: ne
• Yagarayî: budela-budela, burla burla
• Yagnobî: туфор
• Yakanî: ampat
• Yakkhayî: ना
• Yakutî: түөрт (tüört)
• Yamanayî: kupakunu
• Yaoyî: mcheche
• Yidîşî: פֿיר‎ (fir)
• Yiyiya siçuwayî: ꇖ
• Yorubayî: mẹ́rin, ẹ̀rin
• Yupîkiya navendî: cetaman
• Yûnanî: τέσσερα → el (téssera), δ΄ (d΄)

  Kevn: τέτταρες (téttares), τέσσαρες (téssares), δ΄ (d΄)

• Zêlandî: vier, viere
• Zhuangî: seiq (Sawndip 四)
• Zimanê destan ê îzlandê: 4@Side-PalmBackFingerUp
• Zouyî: li
• Zuluyî: ne
• Zuniyî: a:wide

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çar	çar
Îzafe	çarê	çarên
Çemandî	çarî	çaran
Nîşandera çemandî	wî çarî	wan çaran
Bangkirin	çaro	çarino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çarek	çarin
Îzafe	çarekî	çarine
Çemandî	çarekî	çarinan

çar nêr

1. qeyser, qiral, padîşa, melik, serok (bi taybetî berê li Rûsyayê)

Jê

• çargir
• çargirî
• çarî
• çarnişîn
• çarnişînî
• çarperist
• çarperistî

Etîmolojî

Ji rusî царь (carʹ) ji latînî Caesar. Ji heman rehî herwiha qeyser.

Navdêr 2

çar mê

1. çare, hel, çareserî (Binêrin: çare)

Navdêr 3

çar mê

1. potikê drêj û fireh, telîsê ku ji vî potikî çê bûye, şixre:
   çara şevê, çara kayê

Herwiha

• çadir (2)
• çarik

Jê

• çarşev

Werger

• Almanî: Schleier → de m, ^?Zar → de m
• Tirkî: bez → tr

Navdêr 4

çar mê

1. çarsû, çarşî,
   bazar, markêt û piyase,
   cihê ku gel û xelk kêmî û kasiyên xwe dabîn dike, bijewiyên xwe dihinkive, cihê aleştê

Herwiha

• çargeh
• çarxane
• çar û veçar

Jê

• aboriya çarê

Werger

• Almanî: Schleier → de m, ^?Zar → de m
• Tirkî: bez → tr