bez

Kurmancî

Bilêvkirin

• (Navdêr 1) IPA^(kilîd): /bɛzˤ/, بەظ، بەض
• (Navdêr 2) IPA^(kilîd): /bɛz/, بەز
• Kîtekirin: bez

Navdêr 1

Tewandina bez
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bez	bez
Îzafe	beza	bezên
Çemandî	bezê	bezan
Nîşandera çemandî	wê bezê	wan bezan
Bangkirin	bezê	bezino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bezek	bezin
Îzafe	bezeke	bezine
Çemandî	bezekê	bezinan

Beza zelamekî.

bez m, z wek zalim

1. Meşîna ango birêveçûna bi lez.
   (bi taybetî dema pî|piyên) ango lingên mirovî nagihin baş ji erdê bigirin)

   Bi lez û bez hat û çû.

2. lezûbez, lez û hêza birêveçûnê
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Ji wêjeya klasîk

• Tu j'emrê kê ve lez ketê
  Tu j'emrê kê her têy bi bez
  Sewdaserî şubhetê ez — (Feqiyê Teyran, , ~1620)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: بەظ / بەض
• kurdî-krîlî: бәз

Hevmane

• baz
• rev
• xar
• xwar

Jê

• (lêker) bez dan
• (lêker) bez girtin
• bezandin
• bezandî
• (navdêr) bezdan
• (navdêr) bezgirtin
• (rengdêr) bezgirtî
• bezok
• bezîn

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *weǵʰ- (“çûn; birin”), proto-îranî *wez-, têkildarî avestayî [skrîpt hewce ye] (vez-), parsî [skrîpt hewce ye] (w'z-), pehlewî [skrîpt hewce ye] (wez-), zazakî vazd-, sanskrîtî [skrîpt hewce ye] (veh-), latînî vehere (“birin”), vehiculum (“erebe”) û via (“rê”), danmarkî vej (“rê”), swêdî väg (“rê”), îngilîzî way (“rê”), wagon (vagon).

Hevreha bazdanê. վազ (vaz) ya ermeniya kevn (> ermeniya nû վազք (vazkʻ /⁠vazkʿ⁠/) û ermeniya devokî վազ (vaz /⁠vaz⁠/) ji zimanekî îranî ye.

Werger

• Afrîkansî: hardloop
• Almanî: Lauf → de n
• Amharî: ሩጫ (ruč̣a)
• Azerî: qaçma, qaçış → az
• Bretonî: redek → br
• Bulgarî: бя́гане → bg nt (bjágane), ти́чане → bg (tíčane)
• Çekî: běh → cs n
• Danmarkî: løb → da nt
• Ermenî: վազք → hy (vazkʻ)
• Farisî: دو → fa (dow)
• Fînî: juoksu → fi
• Fransî: courir → fr
• Holendî: loop → nl n
• Îbranî: ריצה → he
• Îngilîzî: running → en, run → en
• Îrlendî: ruthag n
• Îtalî: corsa → it
• Japonî: 走る → ja (hashiru)
• Katalanî: córrer → ca
• Koreyî: 뜀 (ttwim)
• Latgalî: skriejīņs
• Latviyayî: skrējiens, skriet → lv
• Lîtwanî: bėgimas n
• Makedonî: трчање nt (trčanje), трк n (trk)
• Malezî: larian → ms
• Maorî: omanga
• Mecarî: futás → hu
• Polonî: bieg → pl n
• Portugalî: corrida → pt m
• Romanyayî: fugă → ro
• Rusî: бег → ru n (beg), пробе́жка → ru m (probéžka)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: трчати

  Latînî: trčati → sh

• Sotoyiya başûr: matha → st
• Spanî: correr → es
• Tirkî: koşu → tr, koşma → tr
• Ûkraynî: біг → uk n (bih)
• Viyetnamî: chạy → vi
• Weylsî: rhedeg → cy
• Yûnanî: τρέξιμο → el (tréximo)
• Zimanê destan ê emerîkî: S@SideChesthigh-S@SideChesthigh CirclesMidline-CirclesMidline

Navdêr 2

Tewandina bez
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bez	bez
Îzafe	bezê	bezên
Çemandî	bezî	bezan
Nîşandera çemandî	wî bezî	wan bezan
Bangkirin	bezo	bezino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bezek	bezin
Îzafe	bezekî	bezine
Çemandî	bezekî	bezinan

bez n, z wek zevî

1. Duhnê bi leşê heywanan ve.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Jê

• bêbez
• bêbezî
• bezdar
• bezdarî
• bezî
• têrbez

Etîmolojî

Hevreha soranî bez, zazakî vezd, farisî [skrîpt hewce ye] (vezd), pehlewî [skrîpt hewce ye] (vezd), avestayî [skrîpt hewce ye] (vezdeh-), xwarezmî `zd, peştûyî [skrîpt hewce ye] (wazde), [skrîpt hewce ye] (ğoz)... ji zimanên îranî.

Werger

• Afrîkansî: vet → af
• Albanî: dhjamë → sq
• Apaçî:

  Apaçiya rojava: biʼikʼah

• Almanî: Fett → de nt

  Elmanîşî: Schmër n

• Aromanî: grãsimi m, grãsime m
• Asamî: শকত (xokot)
• Azerî: yağ → az, piy → az
• Belarusî: тлушч n (tlušč), жыр n (žyr)
• Bengalî: চর্বি → bn (côrbi)
• Bulgarî: лой → bg n (loj), тлъстина́ → bg m (tlǎstiná), мазнина́ → bg m (mazniná)
• Burmayî: အဆီ → my (a.hci)
• Buryatî: тоһон (tohon)
• Çekî: tuk → cs n
• Çînî:

  Mandarînî: 脂肪 → zh (zhīfáng)

• Danmarkî: fedt nt
• Endonezyayî: lemak → id
• Erebî: دُهْن n (duhn), شَحْم n (šaḥm)
• Ermenî: ճարպ → hy (čarp)
• Esperantoyî: graso → eo
• Estonî: rasv → et
• Evenî: имсэ (imsə)
• Evenkî: имуксэ (imuksə)
• Farisî: چربی → fa (čarbi), پیه → fa (pih), روغن → fa (rowğan)
• Ferî: fiti → fo m
• Fînî: rasva → fi, silava → fi, läski → fi
• Fransî: graisse → fr m
• Gaelîka skotî: sult n
• Galîsî: gordura → gl m, graxa → gl m
• Gurcî: ცხიმი (cximi), ქონი (koni)
• Guwaranî: kyra
• Haîtî: mantèg
• Higaononî: lambo
• Hindî: वसा → hi (vasā), चरबी → hi m (carbī)
• Hinukhî: мии (mii)
• Hmongî: roj
• Holendî: vet → nl nt, vetlaag → nl m
• Îbranî: שׁוּמָן / שומן → he n (shumán)
• Îdoyî: graso → io
• Îngilîziya kevn: rysel n
• Îngilîzî: fat → en
• Îrlendî: saill m
• Îtalî: grasso → it n
• Îzlendî: fita → is m
• Japonî: 脂肪 → ja (しぼう, shibō), 脂 → ja (あぶら, abura)
• Javayiya kevn: wuduk
• Javayî: ꦒꦗꦶꦃ → jv (gajih)
• Kalmîkî: тоосн (toosn)
• Kannadayî: ಕೊಬ್ಬು → kn (kobbu)
• Kaşûbî: tłuszcz, sadło
• Katalanî: greix → ca n
• Khinalugî: ми (mi)
• Kirgizî: май → ky (may)
• Kîkûyûyî: maguta sinif c6
• Kînyarwandayî: amavuta sinif c6
• Koreyî: 지방(脂肪) (jibang)
• Kreyoliya fransî ya Louisiana: lagrès
• Lakî: май (maj)
• Latînî: adeps n yan m
• Latviyayî: tauki → lv p
• Lawsî: ໄຂມັນ → lo (khai man)
• Lekî: روغن (ruẍin)
• Lezgînî: гъери (ġeri)
• Lîtwanî: riebalai p, taukai p
• Maguindanaoyî: lambu'
• Makedonî: маст m (mast), сало nt (salo)
• Malezî: lemak → ms
• Mançûyî: ᠨᡳᠮᡝᠩᡤᡳ, ᡨᠠᡵᡥᡡᠨ
• Mansakayî: taba
• Maranaoyî: lembo'
• Mecarî: zsír → hu, háj → hu
• Misrî: (ḏdꜣ)
• Mongolî: өөх → mn (ööx), тос → mn (tos)
• Nanayî: симуксэ (simukse)
• Navajoyî: akʼah
• Nedersaksî: Fett nt
• Nepalî: बोसो (boso)
• Nîvxî: тʼом (tʼom)
• Normandî: graîsse m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: fett → no nt

  Norweciya nînorskî: feitt nt

• Ojibweyî: wiinin
• Oksîtanî: grais → oc n
• Oriyayî: ଚର୍ବି → or (côrbi)
• Oromoyî: cooma
• Oygurî: ياغ → ug (yagh), ماي (may)
• Ozbekî: yogʻ → uz, may → uz
• Peştûyî: وازګه m (wāzga), څرب n (carb)
• Plodîşî: Fat nt
• Polonî: tłuszcz → pl n
• Portugalî: gordura → pt m, tecido adiposo n
• Qazaxî: май (mai)
• Romanyayî: grăsime → ro
• Rusî: жир → ru n (žir), са́ло → ru nt (sálo)
• Sebwanoyî: tambok
• Sicîlî: rassu → scn n, sivu → scn n, siu → scn n
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ма̑ст m, са̏ло nt, ло̑ј n

  Latînî: mȃst → sh m, sȁlo → sh nt, lȏj → sh n

• Slovakî: tuk n
• Slovenî: mast → sl m
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: tucne nt

  Sorbiya jorîn: tuk n, tučno nt

• Spanî: grasa → es m
• Sundanî: gajih
• Swahîlî: mafuta → sw
• Swêdî: fett → sv
• Şîngazîcayî: mafura sinif c6
• Tacikî: чарбу (čarbu), пиҳ (pih), равған → tg (ravġan)
• Tamîlî: கொழுப்பு → ta (koḻuppu)
• Tarantinoyî: gruèsse n
• Tarifitî: tadunt m
• Tayî: ไขมัน → th
• Telûgûyî: కొవ్వు → te (kovvu)
• Tetûmî: mina
• Tirkî: yağ → tr
• Tirkmenî: ýag
• Tokpisinî: gris
• Urdûyî: چربی m (carbī)
• Ûkraynî: жир n (žyr)
• Viyetnamî: mỡ → vi
• Weylsî: braster → cy n
• Ximêrî: ខ្លាញ់ → km (khlañ)
• Yamanayî: ušlamuši
• Yidîşî: פֿעץ (fets)
• Yûnanî: λίπος → el nt (lípos)

  Kevn: στέαρ nt (stéar), πιμελή m (pimelḗ)

• Zêlandî: vet nt, smout n
• Zhuangî: lauz, lauzhaj
• Zuluyî: amafutha

Bretonî

Navdêr

bez n

1. (avahî) gor, qebir, mezar, tirb
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên gor hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Çekî

Daçek

bez

1. bê, bêyî (dijwateya "bi")
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên bê hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Latgalî

Daçek

bez

1. bê, bêyî (dijwateya "bi")
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên bê hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Latviyayî

Daçek

bez

1. bê, bêyî (dijwateya "bi")
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên bê hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Polonî

Daçek

bez

1. bê, bêyî (dijwateya "bi")
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên bê hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Sirboxirwatî

Daçek

bèz

1. bê, bêyî (dijwateya "bi")
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên bê hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Slovakî

Daçek

bez

1. bê, bêyî (dijwateya "bi")
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên bê hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Tirkî

Navdêr

bez

1. Cang, caw, çît, qumaş, fason, kemxe, kisûr, pirtî, pate, paçe, xak, potik, zolik, terrîş
   kereseyê cilan,
   tiştê cilik jê tên çêkirin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]