heywan
Kurmancî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
Zayenda nêr a binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | heywan | heywan | ||
Îzafe | heywanê | heywanên | ||
Çemandî | heywanî | heywanan | ||
Nîşandera çemandî | wî heywanî | wan heywanan | ||
Bangkirin | heywano | heywanino | ||
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | heywanek | heywanin | ||
Îzafe | heywanekî | heywanine | ||
Çemandî | heywanekî | heywaninan |

heywan bi gelemperî nêr
- Heyberên jîndar yên dikarin bimeşin û hest bi tiştan bikin.
- Kûçik, pisîk, çivîk, kevok û her heywan... Wî bi xwe tu ferq nedixiste navbera heywanan. Dibû ku hin heywanên ew jê aciz bû hebûn, lê dîsan jî wî ji heywanan hez dikir. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
- (nezanistî) Hemî ajalên din lê ne mirov.
- (heqaret) Mirova/ê nezan yan bêsinc û bêexlaq.
Ji wêjeya klasîk[biguhêre]
- Lew ji 'işqa te di dil da me vebû 'ilmê 'ubab
Me ji ser çeşmeyê heywan qedehek safî vexwar
Nagihî lezzet û zewqa me bi sed cildê kitab — (— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî))
Herwiha[biguhêre]
- (tewandî) heywên
Hevmane[biguhêre]
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Ji erebî حيوان (ḧeywan) ji rehê حيو (ḧ-y-w-: jîn, jiyan) ku herwiha serekaniya peyvên wek heyat û Hewa ye jî. Heman peyva "heywan" di hemû zimanên misilmanan de cih girtiye: farisî حیوان (hêyvan), tirkî hayvan, urdûyî حیوان (heyvan), azerî heyvan, indonezî hewan, swahîlî haiwani, qazaxî хайуан (xaywan)... Bo têkiliya navbera "heywan" û "jiyan"ê bide ber latînî animal (heywan) ji anima (ruh, nefes). Peyva latînî ketiye piraniya zimanên Ewropayê: inglîzî, fransî, spanî û portugalî animal, îtalî animale... Di kurdî de van salên dawiyê pir hatiye hewldan ku peyveke îranî li cihê wê bê bicihkirin û peyvên wek "ajel" (bi eslê xwe peyveke tirkîkî), lawir, candar, giyandar" hatine bikaranîn lê ti ji wan bi temamî û bi dîqet maneya "heywan"ê nadin: hin jê tengtir in û hin jî berfirehtir in.
Werger[biguhêre]
- Bretonî: loen → br
- Bulgarî: животно → bg (životno) nêtar
- Çekî: živočich m, zvíře n
- Çînî: 动物/動物
- Danmarkî: dyr → da
- Almanî: Tier → de nêtar
- Erebî: (haywan) حيوان
- Esperantoyî: besto → eo
- Farisî: جانور (janevar), حیوان (heyvan)
- Fînî: eläin → fi, elukka (colloquial)
- Fransî: animal → fr nêr, bête → fr mê
- Holendî: dier → nl nêtar, beest → nl nêtar
- Mecarî: állat → hu
- Îdoyî: animalo → io
- Îbranî: בעל חיים → he nêr
- Indonezî: hewan → id, binatang → id
- Inglîzî: animal → en, zo- → en, zoo- → en
- Înterlîngue: animal → ie, bestia → ie
- Îtalî: animale → it nêr, bestia → it mê
- Îzlendî: dýr → is nêtar
- Japonî: 動物 → ja (どうぶつ, dōbutsu)
- kannadayî: prani
- Katalanî: [1] animal animal; bèstia f bèstia
- Koreyî: 동물 [動物] (dongmul)
- Latînî: animal → la nêtar, bestia → la mê
- Lîtwanî: gyvūnas → lt nêr
- Norwecî: dyr → no
- Polonî: zwierzę → pl nêtar
- Portugalî: animal → pt nêr, besta → pt mê
- Romanyayî: animal → ro nêtar, fiară → ro mê
- Rusî: животное → ru (životnoje) nêtar, зверь → ru (zverʹ) nêr
- Slovakî: živočích → sk nêr, zviera → sk nêtar
- Slovenî: žival → sl mê, zver → sl mê
- Spanî: animal → es nêr, bestia → es
- Swêdî: djur → sv nêtar
- Tirkî: hayvan → tr
- Volapûkî: nim → vo
- Weylsî: mil → cy nêr
[biguhêre]
heywan mê
- Guhartoyeke eywan.