deh

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA: /dɛh/
• Kîtekirin: deh

Hejmar

hejmar 10

deh

1. 10, hejmar 10 (X, ۱۰)
   • deh kes, deh roj, deh car
   • bi dehan kes
   • Saet deh û nîv e. (10:30)
   • Kurik dehsalî ye û keçik heştsalî ye.
   • "Di deh salan mulazim mam
     We yarê rû neda carek."— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دهﻫ
• kurdî-krîlî: дәһ

Herwiha

• de
• dehe

Bizelêv

• deh in, bi reh in

Bikaranîn

Lêker:

• deh kirin

Navdêr:

• dehkirin

Jê

• -de
• -deh
• deha
• dehê
• dehem
• dehemî

• dehemîn
• dehemînî
• dehik
• dehsal
• dehsalî

Hejmarên sade yên kurdî

• sifir
• yek
• du
• sê
• çar
• pênc
• şeş
• heft
• heşt
• neh

• deh
• yazde
• dazde
• sêzde
• çarde
• pazde
• şazde
• hevde
• hejde
• nozde

• bîst
• sî
• çil
• pêncî
• şêst
• heftê
• heştê
• not

• sed
• hezar
• milyon
• milyar

Qafiye

• ceh
• geh
• meh
• neh
• reh
• şeh

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: deh, dehe
• Soranî: de
• Kurdiya başûrî: de
• Lekî: de
• Hewramî: de
• Zazakî: des

Etîmolojî

Hevreha soranî ده‌ (de), kurdiya başûrî de, lekî de, goranî/hewramî de, belûçî دہ (deh, de), farisî ده‎ (deh), tacikî даҳ (dah), pehlewî 𐫅𐫍 (dh, /deh/, zazakî des, partî 𐫅𐫘‎ (des), osetî дӕс (dæs), avestayiya nûtir 𐬛𐬀𐬯𐬀‎ (dasa, /dese/), avestayiya kevntir 𐬛𐬀𐬯𐬁‎ (dasā, /desa/), bextiyariya kevn λασο (laso /las/), peştûyî لس (lës)... sanskrîtî दश (dáśa), hindî दस (das), ûrdûyî دس‎ (des), bengalî দশ (dôś)... latviyayî desmit, lîtwanî dešimt, bulgarî де́сет (déset), çekî deset, polonî dziesięć, rûsî û ukraynî де́сять (désyatʹ), serbokroatî десет / deset... latînî decem, îtalî dieci, diece, portugalî dez, spanî diez, fransî dix, romanî zece... îrlandî diech, bretonî dek... yûnanî δέκα (déka)... ermeniya kevn տասն (tasn), ermeniya niha տաս (tas)... inglîzî ten, holandî tien, almanî zehn, danmarkî û norwecî ti, swêdî tio... hemû ji proto-hindûewropî *déḱm̥ (deh).

Peyva proto-hindûewropî texmînen ji *dwóh₁ (du) û *ḱomt (dest) anku "tiliyên herdu destan" çêbûye.

Peyv ji zimanên hindûîranî bi berfirehî ketiye zimanên ûralî jî, bo nimûne komî-ziryayî дас (das), ûdmûrtî дас (das), macarî/hungarî tíz û fînî/fînlandî (kah)deksan (heşt, 8, "du ji dehan kêm") û (yh)deksän (neh, 9, "yek ji dehan kêm").

Çavkanî

• Cathcart, Chundra Aroor (2015): Iranian Dialectology and Dialectometry, Doctoral dissertation, University of California at Berkeley.
• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
• Novák, Ľubomír (2013) Problem of Archaism and Innovation in the Eastern Iranian Languages (PhD dissertation)‎[[1]], Prague: Univerzita Karlova v Praze, filozofická fakulta.
• Расторгуева В. С., Эдельман Д. И. Этимологический словарь иранских языков. [Rastorguyeva V.S., Edelman D.I.: Ferhenga Etîmolojî ya Zimanên Îranî] (bi rûsî) 2000-2011-.
• Schmitt, Rüdiger (1989): Compendium Linguarum Iranicarum‎, Wiesbaden: Reichert Verlag
• The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi inglîzî û rûsî): http://starling.rinet.ru/
• Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка, (Tsabolov, R. L.: Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî, (2-beşî) (bi rûsî), Moskova 2001-2010
• Watkins, Calvert. The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots, 2nd ed., Houghton Mifflin Co., 2007. (Amazon.com ra)

Werger

• Abaknonî: awatong
• akm*: cārāli
• Alabamayî: pókkòoli
• Alêwîtî: hatix̂
• Elmanî: zehn ^→ de
• Altayiya başûrî: он
• Frensiya kevn: dis
• Inglîzî: ten ^→ en
• Aragonî: deu, diez
• Aromanî: dzatse, dzatsi
• Astûrî: diez ^→ ast
• Azerî: on ^→ az
• Başkîrî: ун
• Bambarayî: tan
• Baskî: hamar ^→ eu
• Bayerî: zehn, zehni (sans substantif)
• Bretonî: dek ^→ br
• Bulgarî: десет
• Katalanî: deu ^→ ca
• Çînî: 十 ^→ zh (shí)
• Şorî: он
• Koreyî: 열 ^→ ko (yeol), 십 ^→ ko (sip)
• Korsîkayî: deci ^→ co
• Haîtî: dis
• Kreoliya morîtanî: dis
• rcf*: diss
• dlm*: dic
• Damariya rojhilat: wuˈsar
• Dolganî: уон
• Erebî: عشرة ('eşere)
• Spanî: diez ^→ es
• Esperantoyî: dek ^→ eo
• Farisî: ده ^→ fa (deh)
• Fînî: kymmenen ^→ fi
• Frensî: dix ^→ fr
• Frankoprovansî: dji
• Friyolî: dîs
• Gaelîka skotî: deich
• Gagawzî: on
• Galîsî: dez ^→ gl
• Gurcî: ათი ^→ ka (at'i)
• Gotî: 𐍄𐌰𐌹𐌷𐌿𐌽
• Yewnanî: δέκα ^→ el
• Yûnaniya kevn: δέκα
• Gujaratî: દશ ^→ gu
• Hawsayî: goma
• Îbriya kevn: עשרה mê, עשרה mê, עשר mê, עשר mê
• Hindî: दस ^→ hi (das)
• Lakotî: уон
• Interlingua: dece ^→ ia
• ist*: gise, gize
• ruo*: zeţe
• Îtalî: dieci ^→ it
• Japonî: 十 ^→ ja (jū)
• Karaçay-balkarî: он
• Qazaxî: он ^→ kk (on)
• Xakasî: он
• Kîkûyûyî: ikũmi
• Kirgizî: он ^→ ky
• Kotavayî: sanoy
• Kumikî: он
• Kurdî: deh ^→ ku
• Ladînî: diesc
• Berberî: mraw
• Latînî: decem ^→ la
• Latviyayî: desmit ^→ lv
• Lîtwanî: dešimt ^→ lt
• Luksembûrgî: zéng ^→ lb
• Malagasî: folo ^→ mg
• Mongolî: арван ^→ mn (arvan)
• Frensiya navîn: dis, dix
• Holendî: tien ^→ nl
• Nogayî: он
• Normandî: dgix, dix
• Oksîtanî: dètz ^→ oc
• xum*: 𐌃𐌄𐌔𐌄𐌌
• osc*: 𐌃𐌄𐌊𐌄𐌍
• Fulahî: sappo
• poitevin-saintongeais*: dis
• Polonî: dziesięć ^→ pl
• Portugalî: dez ^→ pt
• Romancî: desch, diesch
• Romanî: zece ^→ ro
• Rusî: десять ^→ ru
• Samiya bakurî: logi
• Sanskrîtî: दश ^→ sa (daśa)
• Sardînî: deghe
• Şîngazîcayî: kume
• Sicîlî: deci ^→ scn
• Slovakî: desať ^→ sk
• Slovenî: deset ^→ sl
• slovio*: des
• Sonxayî: iwoy
• Siryanî: ܥܣܪܐ‎ ^→ syr nêr (ʿesrā), ܥܣܪ ^→ syr‎ mê (ʿəsar)
• Tamîlî: பத்து ^→ ta (pattu)
• Teteriya krîmî: on
• Teterî: ун ^→ tt
• Çekî: deset ^→ cs
• Çuvaşî: вуннă, вунă, вун
• Tofalarî: он
• Tuvanî: он
• Çolyanî: tlén
• Tirkî: on ^→ tr
• Tirkmenî: on ^→ tk
• Ûrûmî: он
• Venîsî: diéxe
• Viyetnamî: mười ^→ vi
• Tongî: hogofulu
• Walonî: dijh ^→ wa
• Wîlamowî: caon
• Yupîkiya navendî: qula
• Yewnanî: δέκα (déka)

Bi hejmaran

• rojavayî: 10
• çînî: 拾, 十
• romî: X
• erebî: ۱۰
• tîbetî: ༡༠
• hindî: १०
• gujaratî: ૧૦
• gurmuxî: ੧੦
• bengalî: ১০
• oriyayî: ୧୦
• telûgûyî: ౧౦

• ermenî: Ժ
• kannadî: ೧೦
• malayamî: ൧൦
• tamilî: ௰
• ximêrî: ១០
• tayî: ๑๐
• laoyî: ໑໐
• miyanmarî: ၁၀
• amharî: ፲
• mongolî: ᠑᠐
• lîmbûyî: ᥇᥆

Tirkî

Baneşan

deh

1. de , dê