diz

	Bikarhênerek dixwaze ev peyv were standardkirin. Ji kerema xwe tevlî nîqaşa li ser Daxwazên standardkirinê bibin.(+)
	diz  / dizîker  / dizîkar

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɪz/
• Kîtekirin: diz

Navdêr 1

Diz (li çepê) ji kesekî (li naverastê) didize.

diz mê û nêr

1. Kesa/ê tiştan didize; kesa/ê tiştên kesek din bêyî hay û destûra wê / wî bo xwe dibe.

   Hevmane: dizîker

   • Em ne diz in. Min tu carî jî dizî nekiriye. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دز‎

Ji wêjeya klasîk

• Lê min ji rezan nekir temettu'
  Manend-i dizan bi kes tetebbu'
  Nûrestê hedîqeyê fu'ad e — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Herwiha

• duz
• dizek
• dizenek

Jê

 

• dizek
• diziyayî
• dizî
• dizîkar
• dizîkarî
• dizîker
• dizîkerî
• dizîkî
• dizîn

Etîmolojî

• proto-îranî: *dus- ("dij, dijî") + *dhe- ("kirin")

  proto-îranî:

avestayî: duš-dah- ("xirabî kirin")

pehlewî: dwz ("diz")

farisî: duzd ("diz")

belûçî: diz ("diz") ...^{alfabeya arî}

kurmancî: diz ("diz")

soranî: diz ("diz")

zazakî: dizd ("diz")

Werger

• Abxazî: аӷьычҩы (āγ̍əč̍ʿ°ə)
• Afrîkansî: dief → af
• Albanî: vjedhës → sq n, vjedhëse → sq m
• Almanî: Dieb → de n, Diebin → de m
• Amharî: ሌባ → am (leba)
• Aragonî: furtaire n
• Arçî: цӏогьор
• Aromanî: fur n, furcudar, haramiu, chisãgi, caceac
• Asamî: চোৰ (sür)
• Astûrî: lladrón n
• Avarî: цӏогьор (c̣ohor)
• Azerî: oğru → az
• Baskî: lapur, ebasle
• Başkîrî: бур (bur), уғры (uğrï), ҡараҡ (qaraq)
• Belarusî: зло́дзей n (zlódzjej), зладзе́йка m (zladzjéjka)
• Belûçî: دز‎
• Bengalî: চোর (cor)
• Bîkoliya naverast: paraikit
• Bretonî: laer → br n
• Bulgarî: краде́ц n (kradéc), арами́я n (aramíja), арами́йка m (aramíjka)
• Burmayî: သူခိုး → my (suhkui:)
• Cimbrî: diip n
• Çamicuroyî: ma'koleti
• Çeçenî: къу (q̇u)
• Çekî: zloděj → cs n, zlodějka → cs m
• Çerokî: ᎦᏃᏍᎩᏍᎩ (ganosgisgi)
• Çîçewayî: wakuba
• Çînî:

  Kantonî: 賊 (caak^6-2)

  Dunganî: зый (zɨy), вэзый (vezɨy)

  Hakkayî: 賊仔 (chhe̍t-é)

  Mandarînî: 賊 → zh (zéi), 盜賊 (dàozéi), 小偷 → zh (xiǎotōu), 宵小 → zh (xiāoxiǎo), 竊賊 → zh (qièzéi)

  Minnanî: 賊仔 → zh-min-nan (chha̍t-á), 勍仔 → zh-min-nan (khiang-á)

• Çuvaşî: вӑрӑ (vără)
• Danmarkî: tyv → da g, tyveknægt g
• Endonezyayî: pencuri → id
• Erebî: لِصّ‎ n (liṣṣ), لِصَّة‎ m (liṣṣa), سَارِق‎ → ar n (sāriq), سَارِقَة‎ m (sāriqa), حَرَامِيّ‎ n (ḥarāmiyy), حَرَامِيَّة‎ m (ḥarāmiyya)

  Erebiya misrî: حرامى‎ n (ḥarāmi)

  Erebiya kendavî: بايك‎ n (bāyeg)

  Erebiya hîcazî: حرامي‎ n (ḥarāmi)

  Erebiya fasî: سراق‎ n (sarrāq), شفار‎ m (šaffār)

• Ermenî: գող → hy (goł)
• Esperantoyî: ŝtelisto → eo
• Estonî: varas → et
• Eweyî: fiafi nt, fiafitɔ nt
• Farisî: دزد‎ → fa (dozd), حرامی‎ → fa (harâmi)
• Fenîkî: 𐤀𐤂𐤓𐤃‎ pj (ʾgrd)
• Ferî: tjóvur n
• Fînî: varas → fi, voro → fi, ryöväri → fi, rosvo → fi
• Frankoprovansî: lârro n
• Fransî: voleur → fr n, voleuse → fr m
• Frisian:

  Frîsiya bakur: tiif n

• Friyolî: lari n
• Gaelîka skotî: mèirleach n
• Galîsî: ladrón n, lespio n, galafate n, ladroeiro n, gallofo n, regatiñeiro n, surpón n
• Gotî: 𐌷𐌻𐌹𐍆𐍄𐌿𐍃 n (hliftus), 𐌸𐌹𐌿𐍆𐍃 n (þiufs)
• Gujaratî: દસ્યુ n (dasyu)
• Gurcî: ქურდი (kurdi)
• Hindî: चोर → hi n (cor)
• Hîlîgaynonî: kawatan
• Holendî: dief → nl n, dievegge → nl m, gannef → nl n
• Îbranî: גַּנָּב‎ n (ganáv)
• Îdoyî: furtanto → io
• Îlokanoyî: mannanakaw
• Îngilîziya kevn: þēof n
• Îngilîzî: thief → en
• Îngriyî: varas
• Îngûşî: къу (q̇u)
• Îrlendî: gadaí → ga n
• Îstriyotî: laro n
• Îtalî: ladro → it n, ladra → it m, ladruncolo n, borsaiolo → it n, scippatore → it n, mariolo → it n, taccheggiatore → it, malandrino → it n, borseggiatore → it
• Îzlendî: þjófur → is
• Japonî: 泥棒 → ja (どろぼう, dorobō), 盗賊 → ja (とうぞく, tōzoku), 窃盗者 (せっとうしゃ, settō-sha)
• Javayî: maling → jv, bajingan → jv
• Kalmîkî: хулхач (xulxaç)
• Kannadayî: ಕಳ್ಳ → kn (kaḷḷa)
• Katalanî: lladre → ca n
• Keçwayî: suwa
• Kirgizî: ууру → ky (uuru)
• Kîkongoyî: mwivi
• Kîkûyûyî: mũici 1
• Kîngalî: හොරා (horā)
• Komî-permyakî: гусь (gusʹ)
• Koreyî: 도둑 → ko (doduk)
• Korsîkayî: latru → co n
• Ladînî: lère n
• Ladînoyî:

  Îbranî: לאד׳רון‎ n

  Latînî: ladrón n, ladhron n

• Latînî: fūr → la n an m, latro → la n
• Latviyayî: zaglis n, zagle m
• Lawsî: ກະໂມຽ (ka mōi), ຂະໂມຍ → lo (kha mōi), ໂຈນ (chōn)
• Lazî: mamxire
• Lezgînî: угъри (uġri)
• Lîgûrî: laddro n
• Lîtwanî: vagis n
• Lîvonî: salāj
• Lombardî: lader n
• Luksembûrgî: Déif → lb n
• Makedonî: крадец n (kradec), арамија n (aramija)
• Malagasî: kary → mg, fangalarina → mg
• Malayalamî: കള്ളൻ → ml (kaḷḷan), മോഷ്ടാവ് → ml (mōṣṭāvŭ)
• Malezî: pencuri → ms
• Maltayî: ħalliel n
• Maorî: kaiā, tāhae, whānako
• Mapuçî: weñefe
• Maratî: चोर n an m (cor)
• Mayayiya yukatekî: ookol

• Mecarî: tolvaj → hu
• Misrî: (ꜥwꜣy), (jṯꜣ)
• Mîrandî: lhadron n
• Mongolî:

  Kirîlî: хулгайч → mn (hulgajč), хулгай → mn (hulgaj)

  Mongolî: ᠬᠤᠯᠠᠭᠠᠢᠢᠴᠢ (qulaɣaiiči), ᠬᠤᠯᠠᠭᠠᠢ (qulaɣai)

• Mwanî: mwivi
• Nanayî: чово
• Napolîtanî: latro n, mariuólo n, mariunciéllo n, ferraiuólo n, màneco 'ancino n
• Navajoyî: aniʼįįhii
• Nedersaksî: Deef n
• Nepalî: चोर → ne (cor)
• Normandî: voleux n
• Norsiya kevn: þjófr n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: tyv → no n, tjuv → no n

  Norweciya nînorskî: tjuv → nn n

• Ojibweyî: gimoodishk
• Oksîtanî: raubaire → oc n, raubaira → oc m, laire → oc n, laira → oc m
• Oriyayî: ଚୋର → or (corô)
• Oromoyî: hattuu
• Osmanî: اوغری‎
• Oygurî: ئوغرى‎ (oghri)
• Ozbekî: oʻgʻri → uz
• Peştûyî: غل‎ → ps n (ǧal)
• Piedmontîsî: làder n
• Polonî: złodziej → pl n, złodziejka → pl m, kradziej → pl
• Portugalî: ladrão → pt n, ladra → pt m
• Puncabî: ਚੋਰ n (cor)
• Qazaxî: ұры (ūry)
• Rohingyayî: sur
• Romagnolî: lêdar n
• Romancî: lader n, leder n
• Romanî: ćor n
• Romanyayî: hoț → ro n, hoață → ro m
• Rusî: вор → ru n (vor), воро́вка m (voróvka), ворю́га n an m (vorjúga), вори́шка n an m (voríška)
• Sanskrîtî: चोर → sa n (cora), चोरी → sa m (corī)
• Sebwanoyî: kawatan
• Sicîlî: latru → scn n, latruni → scn n, larruni → scn n
• Sidamoyî: mooraancho
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ло́пов n, та̏т n, кра̀дљивац n, хара̀мија n

  Latînî: lópov → sh n, tȁt → sh n, kràdljivac → sh n, haràmija → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: татъ n (tatŭ), зълодѣи n (zŭloděi)

• Slovakî: zlodej → sk n, zlodejka m
• Slovenî: tat → sl n
• Somalî: tuug
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: złoźej n

  Sorbiya jorîn: paduch n

• Spanî: ladrón → es n, caco → es n, chorizo → es n, mangante n, amigo de lo ajeno → es
• Sundanî: maling
• Svanî: ქუ̂ით (kûit)
• Swahîlî: mwizi → sw, mnyang'anyi → sw 1 an 2
• Swêdî: tjuv → sv g
• Şîngazîcayî: mwidzi 1 an 2
• Tabasaranî: угъри (uġri)
• Tacikî: дузд → tg (duzd)
• Tagalogî: magnanakaw
• Talişî: دزد‎ (dəzd)
• Tamîlî: திருடன் → ta (tiruṭaṉ)
• Taosî: tràmpi’ína
• Tayî: ขโมย → th, โจร → th (jroo)
• Telûgûyî: దొంగ → te (doṅga)
• Teterî: карак → tt (qaraq)
• Tirkî: hırsız → tr, uğru → tr; kuldur → tr, karak → tr
• Tirkmenî: ogry
• Tîbetî: རྐུ་མ (rku ma)
• Tokpisinî: raskol
• Toxarî B: lyak n
• Tuvanî: оор (oor)
• Urdûyî: چور‎ n (cor)
• Ûkraynî: зло́дій n (zlódij), зло́дійка m (zlódijka)
• Venîsî: laro n, ladro n, ladron n
• Viyetnamî: kẻ trộm → vi, kẻ cắp → vi, ăn trộm → vi
• Volapûkî: tifan → vo, hitifan, jitifan → vo
• Walonî: voleu → wa n, voleuse → wa m, volresse → wa m
• Warayî: buyon
• Weylsî: lleidr → cy n, lladron → cy n pj
• Wîlamowî: dīb
• Ximêrî: ចោរ → km (cao)
• Yidîşî: גנבֿ‎ n (ganev), גנבֿטע‎ m (ganevte)
• Yûnanî: κλέφτης → el n (kléftis)

  Kevn: κλέπτης n (kléptēs), κλώψ n (klṓps), φώρ n (phṓr)

Ev beşa Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

diz mê

1. (nadir) asêgeh, keleh, sûr
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Bikaranîn

• Tenê di navê hinek bajar/deveran de, wek Şêladiz û Qeladiz.

Jê

• Şêladiz
• Qeladiz

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *dʰeiǵʰ- (melhem lê dan), hevreha avestayî 𐬛𐬀𐬉𐬰𐬀 (deêze: dîwar), ermeniya kevn դէզ (dêz), sanskrîtî देग्धि (degdhi) (melhem lê dan), yûnaniya kevn τεῖχος (teîkhos) (dîwarê kelhê), fingō (dirûv danê, şikil danê)

Tirkî

Bilêvkirin

• Deng^ⓘ

Navdêr

diz

1. çok, çong
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)