dest

Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
Zayenda nêr a binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | dest | dest | ||
Îzafe | destê | destên | ||
Çemandî | destî | destan | ||
Nîşandera çemandî | wî destî | wan destan | ||
Bangkirin | desto | destino | ||
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | destek | destin | ||
Îzafe | destekî | destine | ||
Çemandî | destekî | destinan |


dest nêr, t-ya nerm
- organê balekirinê anku pelandinê, tilî û kef bi hev re, herdu beşên leşî yên ku li milî ji leşî vediqetin(yên mirovan her yek ji wan xwedî pênc tilan, kefekê, zendekê û enîşkekê ye):
- destpêk
- Dema vegerê hat û parêzer ji vî qasî pê ve ti agahî bi xwe re nebir ser nivîna xwe ya mezin û tarî, a ku di nav wê de geh bir vî alîyî û geh bir wî alîyî, ji ber şeveqa tarî heta ber destê sibehê. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 20, ISBN 978-605-2246-80-1)
- alî, rex, hêl, al, teref:
- destê rastê, destê çepê
- taxim, deste:
- Wî destekî cilên nû min kirî.
- beşên balekirinê yên heywanan
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Herwiha[biguhêre]
Çemandî[biguhêre]
[biguhêre]
[biguhêre]
Jê[biguhêre]
- (Lêker) dest kirin
- (Navdêr) destkirin
- (Rengdêr) destkirî
- bi destî yekî/yekê
- dest avêtin
- dest pê kirin
- dest çirpandin
- destdirêjî
- dest girtin
- dest hilanîn
- dest hilanîn
- dest jê kişandin
- dest kêşan
- destkêşan
- dest lêdan
- dest pê kirin
- destvekirî
- bi dest xistin
- destan
- destar
- destavêtin
- destavxane
- destbelav
- destbelavî
- destbelavî kirin
- destbend
- destbeste
- destbira
- destbirak
- destbûrî
- destdan
- destdan
- destdan ser
- destdan ser
- destdirêjî
- destdirêjî
- destdirêjî
- destdirêjî kirin
- deste
- deste
- deste
- deste
- deste
- destê hev girtin
- destegir
- destek
- destek
- destek
- destek
- destêkar
- destekdan
- desteng
- destexwişk
- destexwişk
- destgeh
- destgeh
- destgehdar
- destê duyem
- destgîn
- destgirtî
- destgirtî
- desthelat
- desthelatî
- desthelatî
- desthilatdar
- desthilatdar
- desthilatdar
- desthilatdar
- desthilatdarî
- desthilatî
- destik
- destik
- destik
- destik
- destik
- destjêberdan
- destjêberdan
- destkar
- destkarî
- destkeftî
- destkişandin
- destmal
- destmal
- destmal
- destmaye
- destmêjşikandin
- destnîgar
- destnîgarî
- destnimêj
- destnimêj girtin
- destnimêj şikandîn
- destnimêjgirtin
- destnîşankirin
- destnîşankirin
- destnivîs
- destnivîs
- destnivîs
- destpêk
- destpêk
- destpêk
- destpêkirin
- destpêkirin
- destpeling
- destpelixî
- destrêşk
- destşok
- destvala
- destxet
- destxweşîlêkirin
- destxwîn
- destxwişk
- destxwişk
- destxwişk
- destyar
- destyar
- destyar
Etîmolojî[biguhêre]
Hevreha soranî دەست (dest) û دەس (des), goranî/hewramî des, zazakî dest, belûçî دست (dest), partî dest, farisî دست (dest), tacikî даст (dast), pehlewî 𐭩𐭣𐭤 (dest), hexamenişî 𐎭𐎿𐎫 (d-s-t /deste-/), avestayî 𐬰𐬀𐬯𐬙𐬀 (zasta, /zeste-/), bextiyariya kevn λιστο (listo), peştûyî لاس (las), sankrîtî हस्त (hásta), punjabî ਹਸਤ (hast), hindî हाथ (hāth), lîtwanî (pa)žastìs, albanî dorë, bretonî û îrlandî dorn, toxarî tsar, ermeniya kevn ձեռն (jeṙn), ermeniya niha ձեռք (jeṙkʿ), yûnaniya kevn χείρ (xeír), latînî hostia (qurbanî, diyarî, "ya ku bi destan tê dan")... hemû ji proto-hindûewropî **ǵʰes- (dest; bi destan dan/birin).
Di şaxên din yên zimanên hindûewropî de hinek peyvên ji rehên cuda tên bikaranîn, bo nimûne: inglîzî hand, fransî main û rûsî рука (ruka) ku ne hevrehên peyva kurdî dest û ne jî hevrehên hev in.
- Çavkanî
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi inglîzî û rûsî): http://starling.rinet.ru/
Werger[biguhêre]
- Abaknonî: tamburoʼ
- Afrîkansî: hand → af
- Akadî: 𒋗 → akk (qātu, [ŠU])
- Albanî: dorë → sq
- Alêwîtî: chax̂
- Almanî: Hand → de m
- Altayiya başûrî: кол (kol)
- Alutîqî: aigaq
- Atîkamekwî: otcitci
- Aynuyî: tek, tekehe
- Azerî: əl → az
- Bambarayî: bolo
- Baskî: esku
- Baskî: esku → eu
- Başkîrî: ҡул (qul)
- Hond m :
- Belarusî: рука (rouka)
- Belûçî: دست (dest)
- Bretonî: dorn → br
- Bulgarî: ръка → bg (rǎka)
- Çeçenî: куьг (küg)
- Çekî: ruka → cs
- Çînî: 手 → zh (shǒu)
- Çuvaşî: алă (ală)
- Damariya rojhilat: ˈlimano
- Danmarkî: hånd → da
- Elfdalî: nevå
- Erebî: يد → ar mê (yed)
- Erebiya misrî: إيد → arz mê (îd)
- Ermenî: ձեռք → hy (jeṙkʿ)
- Esperantoyî: mano → eo
- Estonî: käsi → et
- Farisî: دست → fa
- Ferî: hond → fo
- Fînî: (main) kämmen → fi, (main, bras) käsi → fi
- Fînî: käsi → fi
- Frankoprovansî: (savoyard) man
- Fransî: main → fr mê
- Frîsî: hân → fy
- Gaelîka skotî: làmh
- Gagawzî: kol
- Galîsî: man → gl
- Gotî: 𐌷𐌰𐌽𐌳𐌿𐍃 (handus)
- Gurcî: ხელი (xeli)
- Haîtî: men
- Hindî: हाथ → hi (hāth)
- Hmongî: tes, txhais tes, phab tes
- Holendî: hand → nl
- Indonezî: tangan → id
- Inglîzî: hand → en
- Inglîziya kevn: hand → ang, hond
- Îbranî: יָד → he mê (yad)
- Îdoyî: manuo → io
- Înuîtî: ᐊᒡᒐᒃ (aggak)
- Îrlendî: lámh → ga
- Îtalî: mano → it
- Îzlendî: hönd → is
- Japonî: 手 → ja (te)
- Karaçay-balkarî: къол
- Katalanî: mà → ca
- Kendemî: ɛ̀mùɔ́
- Ketî: лёң
- Kînyarwandayî: ganza
- Kirgizî: кол → ky (kol)
- Koreyî: 손 → ko (son)
- Korsîkayî: manu → co m
- Kotavayî: nuba
- Kumikî: къол (qol)
- Latînî: manus → la
- Latviyayî: roka → lv
- Lîmbûrgî: hand → li
- Lîtwanî: ranka → lt
- Makedonî: рака (raka)
- Malagasî: tanana → mg
- Malezî: tangan → ms
- Maorî: ringaringa
- Mayayiya yukatekî: k’ab
- Mecarî: kéz → hu
- Mohawkî: ohtsà:na
- Aramiya nû ya asûrî: ijdə
- Nganasanî: дютү
- Nlûyî: ǀx’a
- Nogayî: кол (kol)
- Normandî: man
- Norweciya bokmålî: hånd → no
- Norweciya nînorskî: hand → no
- Oksîtanî: man → oc
- Oyratayî: tana
- Papyamentoyî: man
- Peştûyî: لاس → ps (las)
- Pîrahayî: xoáí
- Polonî: ręka → pl
- Portugalî: mão → pt m
- Qazaxî: қол → kk (qol)
- Romanî: vast
- Romanyayî: mînă → ro, mână → ro
- Rusî: рука → ru (ruka), кисть → ru m (kistʹ)
- Samiya bakurî: giehta
- Sanskrîtî: हस्त → sa (hasta)
- Sawayî: fa-o
- Sirananî: anu
- Sirboxirwatî: ruka → sh, шака → sh (chaka)
- Siryanî: ܐܝܕܐ (ʾīḏā)
- Slaviya kevn: рѫка (rǫka)
- Slovakî: ruka → sk
- Slovenî: roka → sl
- Somalî: gacan → so
- Spanî: mano → es
- Sûmerî: 𒋗 → akk (ŠU)
- Swahîlî: mkono → sw
- Swêdî: hand → sv
- Şawî: fus
- Şîngazîcayî: mhono
- Şorî: қол (qol)
- Tacikî: даст → tg (dast) (dast)
- Tagalogî: kamay → tl
- Tamîlî: கை → ta (kai)
- Tayî: มือ → th (mue)
- Teterî: кул → tt (qul)
- Teteriya krîmî: qol
- Tirkî: el → tr
- Ûkraynî: рука → uk (rouka)
- Ûrûmî: эль
- Viyetnamî: tay → vi
- Wolofî: loxo m
- Xakasî: хол (xol)
- Yakutî: илии (ilii)
- Yûnanî: γέρι → el nt (géri), χέρι → el (chéri)
- Yûnaniya kevn: χείρ (kheír)
- Zuluyî: isandla → zu
Inglîzî[biguhêre]
[biguhêre]
dest
- Kurteya destination.