hêl

 Binêre herwiha: hel û hell

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /heːl/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: hêl

Navdêr 1

Tewandina hêl
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hêl	hêl
Îzafe	hêla	hêlên
Çemandî	hêlê	hêlan
Nîşandera çemandî	wê hêlê	wan hêlan
Bangkirin	hêlê	hêlino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hêlek	hêlin
Îzafe	hêleke	hêline
Çemandî	hêlekê	hêlinan

hêl mê

1. Al, alî, la, teref, rex, kêlek, tenişt.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. Rêz, xet, xîç, rêzik.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Ji wêjeya klasîk

• Ji kuhneyê nayê bi kêr
  Lew hevriya hêla li hêr
  Tu brkêrî bazara netê — (Feqiyê Teyran, )

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هێل‎

Jê

 

• hêl bûn (lêker)
• hêlbûn (navdêr)
• hêlbûyî (rengdêr)
• hêl girtin
• hêlgirtin (navdêr)
• hêlkirin (navdêr)
• hêl kirin (lêker)
• hêlkirî (rengdêr)

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî [Peyv?], binêre: alî.

Werger

• Almanî: Richtung → de mê, Stirn → de mê, ^?Hinsicht → de mê
• Erebî: ^?فريق‎ → ar, ^?مستقیم‎ → ar, ^?الهال‎ → ar (al-hāl), ^?وجه‎ → ar
• Farisî: جهت‎ → fa, ^?ادویه هل‎ → fa, ^?جنب‎ → fa, ^?سوی‎ → fa, ^?سوی‎ → fa, ^?وجه‎ → fa, ^?سو‎ → fa
• Îngilîzî: side → en, area → en, ^?direction → en, ^?line → en, ^?route → en, ^?streak → en, ^?cardamon → en, ^?party line → en, ^?plimsoll mark → en, ^?striping → en, ^?vitta → en, ^?hunting expedition → en, ^?wow! → en
• Tirkî: açı → tr, canip → tr, cenah → tr, cihet → tr, etraf → tr, hat → tr, öte → tr, semt → tr, taraf → tr, veçhe → tr, yaka → tr, ^?geçme → tr

Navdêr 2

hêl

hêl mê

2. Kajîle, kakule, zerdeçal, kardamom,
   biharatek e û bi taybetî wek toz tê bikaranîn di nav xwarinan de.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Herwiha

 

• heyl
• hil

Etîmolojî

Hevreha farisî هل‎‎ (hêl) û هیل‎‎ (hîl), erebî هيل‎ (heyl) û هال‎‎ (hal), ermenî հիլ (hil)... hemû sanskrîtî एला (elā), ew bi xwe ji zimanekî dravîdî (Başûrê Hindistanê), bo nimûne ji telûgûyî ఏల (ēla) yan ji tamîlî ஏலம் (ēlam) yan ji malayalamî ഏലം (ēlaṃ).

Navê zanistî

• Elettaria caramomum

Werger

• Almanî: Kardamom → de nêr
• Bulgarî: кардамонът → bg (kardamonǎt)
• Çekî: kardamom → cs
• Endonezyayî: kapulaga → id
• Fînî: kardemumma → fi
• Fransî: cardamome → fr
• Holendî: kardemom → nl
• Îngilîzî: cardamom → en
• Japonî: カルダモン → ja
• Norwecî: kardemomme → no
• Polonî: kardamon → pl
• Portugalî: cardamomo → pt
• Rusî: кардамон → ru (kardamon)
• Slovenî: kardamom → sl
• Spanî: cardamomo → es
• Swêdî: kardemumma → sv
• Tirkî: kakule → tr

Hoker

hêl

1. zû, bilez, beza
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Herwiha

• ḧêl

Jê

• hêlî

Navdêr 3

hêl mê

1. Nêçîra di berfê de.

   Em ji hêla kewan dihên.

Navdêr 4

hêl mê

1. dengê bilind

   Hêl hêla tembûrê.

Jê

• hêlî

Rengdêr 2

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
hêl		herî hêl

hêl

1. hêz, qawet, ked

   Hêla xwe nedê tu ê bişkînî.

   Bi dengek hêlî bang dikir.

   • Li ser hev li dêrî dabû û bi dengê hêl gazî Cécileê kiribû da ku jê re dêrî veke. — (Mîran Janbar, Qolyeya Cécileê, Weşanxaneya Lîs, 2012, çapa 1em, r. 97, ISBN 9786054497010)

Werger

• Îngilîzî: strong → en, hoarse → en

Çavkanî

• Têmûrê Xelîl: Peyvên kurdî û îranî di ermenî de, rojnameya Kurmancî, hj. 39, 2007