hêl

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA: /heːl/
• Kîtekirin: hêl

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hêl	hêl
Ravek	hêla	hêlên
Çemandî	hêlê	hêlan
Nîşandera çemandî	wê hêlê	wan hêlan
Bangkirin	hêlê	hêlino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	hêlek	hêlin
Îzafe	hêleke	hêline
Çemandî	hêlekê	hêlinan

hêl mê

1. Al, alî, la, teref, rex, kêlek, tenişt.xaz.axz.
2. Rêz, xet, xîç, rêzik.

Ji wêjeya klasîk

• Ji kuhneyê nayê bi kêr
  Lew hevriya hêla li hêr
  Tu brkêrî bazara netê— (Feqiyê Teyran ~1620)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هێل

Bikaranîn

Lêker:

• hêl bûn
• hêl kirin
• hêl girtin

Navdêr:

• hêlbûn
• hêlkirin
• hêlgirtin

Rengdêr:

• hêlbûyî
• hêlkirî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî, binêre: alî.

Werger

• Elmanî: Richtung ^→ de mê, Stirn ^→ de mê, ^?Hinsicht ^→ de mê
• Erebî: ^?فريق ^→ ar, ^?مستقیم ^→ ar, ^?الهال ^→ ar, ^?وجه ^→ ar
• Farisî: جهت ^→ fa, ^?ادويه هل ^→ fa, ^?جنب ^→ fa, ^?سوي ^→ fa, ^?سوی ^→ fa, ^?وجه ^→ fa, ^?سو ^→ fa
• Inglîzî: side ^→ en, area ^→ en, ^?direction ^→ en, ^?line ^→ en, ^?route ^→ en, ^?streak ^→ en, ^?cardamon ^→ en, ^?party line ^→ en, ^?plimsoll mark ^→ en, ^?striping ^→ en, ^?vitta ^→ en, ^?hunting expedition ^→ en, ^?wow! ^→ en
• Tirkî: açı ^→ tr, canip ^→ tr, cenah ^→ tr, cihet ^→ tr, etraf ^→ tr, hat ^→ tr, öte ^→ tr, semt ^→ tr, taraf ^→ tr, veçhe ^→ tr, yaka ^→ tr, ^?geçme ^→ tr

Navdêr 2

hêl

hêl mê

1. Kajîle, kakule, zerdeçal, kardamom,
   biharatek e û bi taybetî wek toz têt bikaranîn di nav xwarinan de.

Herwiha

• heyl
• hil

Etîmolojî

Hevreha farisî هل‎ (hêl) û هیل‎ (hîl), erebî هيل (heyl) û هال‎ (hal), ermenî հիլ (hil)... hemû sanskrîtî एला (elā), ew bi xwe ji zimanekî dravîdî (Başûrê Hindistanê), bo nimûne ji telûgûyî ఏల (ēla) yan ji tamîlî ஏலம் (ēlam) yan ji malayalamî ഏലം (ēlaṃ).

Navê zanistî

• Elettaria caramomum

Werger

• Bulgarî: кардамонът ^→ bg
• Çekî: kardamom ^→ cs
• Elmanî: Kardamom ^→ de nêr
• Fînî: kardemumma ^→ fi
• Frensî: cardamome ^→ fr
• Holendî: kardemom ^→ nl
• Indonezî: kapulaga ^→ id
• Inglîzî: cardamom ^→ en
• Japonî: カルダモン ^→ ja
• Norwecî: kardemomme ^→ no
• Polonî: kardamon ^→ pl
• Portugalî: cardamomo ^→ pt
• Rusî: кардамон ^→ ru
• Slovenî: kardamom ^→ sl
• Spanî: cardamomo ^→ es
• Swêdî: kardemumma ^→ sv
• Tirkî: kakule ^→ tr

2. zû

rengdêr
û
hoker

Wate

1. zû, bilez, beza

Herwiha

• ĥêl

Jê

• hêlî

Navdêr 3

hêl mê

1. Nêçîra di berfê de.
   • Em ji hêla kewan dihên.

Navdêr 4

hêl mê

1. dengê bilind
   • Hêl hêla tembûrê.

Jê

• hêlî

Rengdêr 2

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
hêl	hêltir	hêltirîn herî hêl

hêl

1. hêz, qawet, ked
   • Hêla xwe nedê tu ê bişkînî.
   • Bi dengek hêlî bang dikir.
   • Li ser hev li dêrî dabû û bi dengê hêl gazî Cécileê kiribû da ku jê re dêrî veke.— (Qolyeya Cécileê, Mîran Janbar, Weşanên Lîs, 2012, r. 97.)

Werger

• Inglîzî: strength ^→ en, drudgery ^→ en

Çavkanî

• Têmûrê Xelîl: Peyvên kurdî û îranî di ermenî de, rojnameya Kurmancî, hj. 39, 2007)