hil

 Binêre herwiha: hil-

Kurmancî

Bilêvkirin

• Kîtekirin: hil

Rengdêr

hil

1. li jor, bilind
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. geş, gur, xweş, hilkirî, vêxistî

   Agirek hil li serê çiyayî diyar bû.

Ji wêjeya klasîk

• Çengalê zulfan tab-i da
  Da 'işq-i hil bit pêl-i-pêl
  Qelbê me bê cellab-i da — (Melayê Cizîrî, Dîwan, ~1640)

Herwiha

• hel (2)
• hell

Bide ber

• hil-

Binêre herwiha

• hal
• hel (1)
• hol
• hêl

Jê

• hil bûn (lêker)
• hil kirin (lêker)
• hilanîn
• hilavêtin
• hilawistin
• hilbehîn
• hilber
• hilberandin
• hilberandî
• hilberisandin
• hilberî
• hilbestandin
• hilbestin
• hilbijartin
• hilbêjtin
• hilbûn (navdêr)
• hilbûyî (rengdêr)
• hilceniqîn
• hildan
• hildêrandin
• hilfirîn
• hilgaftin
• hilgirtin
• hilgotin
• hiljenandin
• hilkelîn
• hilkirin
• hilkirin (navdêr)
• hilkirî (rengdêr)
• hilkiştin
• hilkişîn
• hilpekandin
• hilperîn
• hilpesartin
• hilrûzandin
• hilsencandin
• hilsengandin
• hilsipartin
• hilçandin
• hilçenîn
• hilçepilîn
• hilçinîn
• hilî

Etîmolojî

Hevreha soranî هه‌ڵ (heł), pehlewî ul, zazakî er, partî hirz, avestayî ǝrǝδβa, sanskrîtî ऊर्ध्व (ūrdhvá), latînî arduus (bilind), arbor (dar), îrlendî ard, hîtîtî harduppi... hemû ji proto-hindûewropî *h₂erHdʰ- (“bilind, mezin bûn, gir bûn”). Bi maneya cihê bilind jî hatiye bikaranîn, we Helgurd, Hilwend, Hilberz ko nav ên çiyayan in.

Werger

Mane (2)

• Erebî: أعلى, فوق → ar
• Farisî: بالا → fa, حل → fa
• Îngilîzî: up → en, upward → en
• Tirkî: ^?öz → tr, yukarı → tr, yukarı bakan, yukarda → tr

Navdêr 2

hil m

1. hel an jî hilî, xişireke avzêrkirî ye ku bo xemilandin û zîneta jinan tê bikaranîn
   • Wekî ristek hil û mircan
     Vebestî gerdene Leyla. — (Seydayê Tîrêj)

Werger

• Erebî: ^?حلي → ar, الحلي → ar
• Îngilîzî: gilding → en
• Tirkî: yaldız → tr

Navdêr 3

hil cins hewce ye (c=m: mê, c=n: nêr, c=mn: mê û nêr, c=nt: nêtar)

1. Guhartoyeke hêl (“riwekek û biharata wê”).