reh

 Binêre herwiha: Reh

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /rɛh/
• Kîtekirin: reh

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	reh	reh
Îzafe	reha	rehên
Çemandî	rehê	rehan
Nîşandera çemandî	wê rehê	wan rehan
Bangkirin	rehê	rehino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	rehek	rehin
Îzafe	reheke	rehine
Çemandî	rehekê	rehinan

Rehên darekê.

reh mê

1. (riweknasî) Parçeyên jêrîn yên riwekan (bi taybetî yên di bin axê ve).

   Hevmane: kok, rewa, rîş, ripî, riç, cille

2. Binyat, bingeh, serekanî, esil, esas.
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. (zimannasî) Parçeya peyvan ya herî biçûk
   • Pêşpirtik pirtikên wisan in ku tên berî peyva xwerû yan rehê peyvê yan jî peyva ku ji xwe hin pirtikên din pê ve hene — (Husein Muhammed, Pirtikrêzî anku morfotaksî [arşîv], zimannas.wordpress.com, 12.12.2015)
   • Da-hat-û (da: paşdaçek, hat: rehê dema borî ya lêkera hatinê, û: gîhanek) Çi têkilîya vê bi dema bê ra heye? De were îca safî bike! — (Ewdil Ararat, Ji bo weqfa Mezopotamyayê II [arşîv], Rojnameya Kurdistan, 21.05.2017)
   • Dema kirde diyar be jî, veşartî be jî bi paşgira kesane ya tê pey rehê lêkerê, xwe diyar dike û têgihîştinê dide çêkirin. — (Hesen Huseyin Deniz, Di Zimanê Kurdî de Hevok û Erka Hevokan di Vegotinê de [arşîv], pen-kurd.org)
   • Min got ku kûçikê wî ji tuxmekî baş, ji reheke kûçikên xweşik bû. — (Biyanî, Albert Camus, Weşanên Nûdem)
4. (nivîsbarî) birêvebera pergalên xebatê (bi gelemperî ya Linuxê)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Dê du siyeh sirmeyê çehvên xwe kit
  Xakê rehê yarê seba her sebah
  Toz û xubara seherê ber çimen — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bikaranîn

• (lêker) ji reh kirin: ji koka wê / wî birîn yan piçandin
• (navdêr) jirehkirin
• (rengdêr) jirehkirî

Jê

 

• bireh
• birehtî
• birehî
• birehîtî
• bêreh
• bêrehtî
• bêrehî
• bêrehîtî
• rehandin
• rehandî
• rehdar
• rehdartî
• rehdarî
• rehdarîtî
• rehder
• rehdertî
• rehderî
• rehderîtî
• rehdêr
• rehdêrtî
• rehdêrî
• rehdêrîtî
• rehik
• rehiyayî
• rehk
• rehî
• rehîn
• rehîner
• rewik

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *wréh₂ds (reh), hevreha soranî ڕه‌گ‎ (reg), farisî ریشه‎ (rîşe), yûnaniya kevn ῥίζα (rihîza), latînî radix, fransî racine, îngilîzî root û wort, swêdî rot û ört, albanî rrënjë. Ji heman rehî: rih / rî, rêv.

Bi zaravayên din

• Soranî: reg, rêşe
• Feylî/Kelhurî: rîşe, reg
• Zazakî: kok, ristim, rîşe

Werger

• Açehî: ukheue
• Afarî: rimid
• Afrîkansî: wortel → af
• Aklanon: gamot
• Albanî: rrënjë → sq m
• Almanî: Wurzel → de m, Wurzeln → de pj
• Altayiya başûrî: тамыр (tamïr), јылтыс (ǰïltïs)
• Aragonî: radiz → an
• Aromanî: arãdãtsinã m, zãrãtsinã m, rãdãtsinã m
• Arrernteyiya rojavayî: artekerre
• Asamî: শিয়া (xia), শিপা (xipa)
• Asî: gamot
• Astûrî: raíz → ast m
• Azerî: kök → az
• Bakungî: lakat
• Balînî: akah
• Baskî: sustrai, zuztar, erro
• Başkîrî: тамыр (tamïr)
• Belarusî: ко́рань → be n (kóranʹ)
• Bengalî: মূল → bn (mul)
• Berberî:

  Taşelhitî: azɣwr n

• Bilbayî: oka
• Bintuluyî: waka
• Bulgarî: ко́рен → bg n (kóren)
• Burmayî: အမြစ် → my (a.mrac)
• Çamicuroyî: ijtishi
• Çamiya rojhilatî: ꨀꨉꨩ (agha'), ꨉꨩ (gha'), ꨂꨉꨩ (ưgha')
• Çeçenî: орам (oram)
• Çekî: kořen → cs n
• Çerokî: ᎤᎿᏍᏕᏜ (uhnasdedla)
• Çîçewayî: muzu
• Çînî:

  Mandarînî: 根 → zh (gēn)

• Çoktawî: akshish
• Dalmatî: radaica m
• Danmarkî: rod → da g
• Drungî: vng'reu, shing'reu
• Elfdalî: ruota m
• Endonezyayî: akar → id
• Erebî: جَذْر‎ → ar n (jaḏr)

  Erebiya misrî: جدر‎ n (gedr)

  Erebiya bakûrê şamê: شرش‎ n (šereš)

  Erebiya iraqî: عرگ‎ n (ʕereg)

  Erebiya fasî: جدر‎ n (ždər)

  Erebiya başûrê şamê: شرش‎ n (šorš)

• Ermenî: արմատ → hy (armat)
• Esperantoyî: radiko → eo
• Estonî: juur → et
• Etiyopiya klasîk: ሥርው (śərw)
• Evenkî: ңиңтэ (ңiңtə)
• Farisî: ریشه‎ → fa (riše)
• Ferî: rót → fo m
• Fînî: juuri → fi, puunjuuri
• Fransî: racine → fr m
• Friyolî: lidrîs
• Frîsî: woartel → fy
• Gaelîka skotî: freumh n
• Galîsî: raíz → gl m
• Gotî: 𐍅𐌰𐌿𐍂𐍄𐍃 m (waurts)
• Gurcî: ფესვი (pesvi), ძირი (ʒiri)
• Guwaranî: tapo
• Haîtî: rasin
• Hawayî: aʻa
• Higaononî: gamot
• Hindî: जड़ → hi (jaṛ)
• Hmongî: cag
• Holendî: wortel → nl n
• Îbranî: שורש‎ → he n (shóresh)
• Îngilîziya kevn: wyrttruma n
• Îngilîziya navîn: rote, more
• Îngilîzî: root → en
• Îngriyî: juuri
• Îranunî: waged
• Îrlendî: fréamh m
• Îsnagî: xamut
• Îtalî: radice → it m
• Îu mienî: nzungh
• Îzlendî: rót → is m
• Japonî: 根 → ja (ね, ne)
• Javayî: oyot
• Kalalîsûtî: sorlak
• Kamarianî: waar
• Kamberayî: amu
• Kamiya başûrî: sangp
• Kannadayî: ಬೇರು → kn (bēru)
• Kaşûbî: kòrzéń
• Katalanî: arrel → ca m
• Keçwayî: machu → qu, saphi, sapi → qu
• Kirgizî: тамыр → ky (tamır)
• Kîkongoyî: mwanzi
• Kîlîvîlayî: uula
• Komî-zîriyî: вуж (vuž)
• Koreyî: 뿌리 → ko (ppuri)
• Lakî: бакӏ (baḳ), бакӏру (baḳru)
• Latgalî: sakne m, saknis m pj
• Latînî: rādīx m
• Latviyayî: sakne → lv m, saknes m pj
• Lawsî: ຮາກ (hāk)
• Lezgînî: пун (pun)
• Lîgûrî: radiccia m, reixe m
• Lîtwanî: šaknis → lt
• Lîvonî: jūŗ
• Lombardî: radis m
• Lueyî: ᦣᦱᧅ (haak)
• Luhyayî: kumuzizi
• Luksembûrgî: Wuerzel m
• Maguindanaoyî: dalig, bekaw
• Malay:

  Malezî: اکر‎

  Rûmî: akar → ms

• Makedonî: корен n (koren)
• Malayalamî: വേര് → ml (vērŭ)
• Maltayî: għerq n
• Mançûyî: ᡩᠠ (da)
• Mansî: та̄р (tār)
• Maorî: aka, akaaka
• Maranaoyî: bekaw
• Marî:

  Mariya rojhilatî: вож

• Mecarî: gyökér → hu
• Melanauyiya navendî: akah
• Misrî: (wꜣb n)
• Mînangkabawî: ure'
• Mongolî: үндэс → mn (ündes)
• Monî: ရိုဟ်
• Nahwatliya klasîk: nelhuatl
• Nahwatlî: nelhuatl
• Nanayî: дачан
• Napolîtanî: ràdeca m
• Navajoyî: akétłʼóól
• Nedersaksî: Wortel m
• Nepalî: जरा → ne (jarā)
• Nîasî: wa'a
• Normandî: raichinne, réchinne
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: rot → no n an m

  Norweciya nînorskî: rot → nn m

• Ojibweyî: ojiibik
• Okînawanî: 根 (にー, nī)
• Oksîtanî: raiç → oc m, rasic → oc m
• Oriyayî: ଜଡି (jôḍi)
• Oromoyî: hidda, hundee
• Oygurî: يىلتىز‎ (yiltiz)
• Ozbekî: ildiz → uz
• Pacohî: reaih, riêih
• Palueyî: waka
• Papyamentoyî: rais
• Peştûyî: جذر‎ → ps n (ǰazr), جرړه‎ → ps m (ǰárṛa)
• Piedmontîsî: rèis m, radis m
• Pîpîlî: nelwat
• Polonî: korzeń → pl n
• Portugalî: raiz → pt m
• Qazaxî: тамыр (tamyr), түбір (tübır)
• Rapanuyî: aka
• Rohingyayî: cém
• Romagnolî: radìșa m, ràdga m
• Romancî: ragisch m, risch m, rieisch m
• Romanyayî: rădăcină → ro m
• Rusî: ко́рень → ru n (kórenʹ), ко́рни → ru n pj (kórni), коре́нья → ru pj (korénʹja)
• S'gaw karenî: အဂံၢ် (ʼa ghee̱)
• Saekî: ร̄าก
• Samiya bakurî: ruohtas
• Sardînî: radichina m, arraighina, raichina
• Sasakî: akah
• Sebwanoyî: gamot
• Sicîlî: ràdica → scn m, ràdiga → scn m, ràrica → scn m
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: ко̏ре̄н n, ко̏рије̄н n

  Latînî: kȍrēn → sh n, kȍrijēn → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: корєнь n (korenĭ)

• Slovakî: koreň n
• Slovenî: korenina → sl m
• Somalî: xiddid → so
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: kórjeń n

  Sorbiya jorîn: korjeń n

• Spanî: raíz → es m
• Swahîlî: mzizi → sw
• Swêdî: rot → sv g
• Şanî: ႁၢၵ်ႈ (hāak)
• Tacikî: реша → tg (reša)
• Tagal murutî: bakat
• Tagalogî: urat, ugat → tl
• Tahîtî: aʻa
• Tamîlî: வேர் → ta (vēr)
• Tarifitî: aẓwar n
• Tausugî: gamut
• Tayiya bakurî: ᩁᩣ᩠ᨠ
• Tayî: ราก → th (râak)
• Telûgûyî: వేరు → te (vēru)
• Ternateyî: utu
• Teterî: тамыр → tt (tamır)
• Tetûmî: abut
• Tirkî: kök → tr
• Tirkmenî: kök
• Tîbetî: རྩ་བ (rtsa ba)
• Tokelawî: aka
• Tongî: aka
• Toxarî B: witsako
• Udî: тум (tum)
• Udmurtî: выжы (vyžy)
• Ugarîtî: 𐎌𐎗𐎌 (šrš)
• Urdûyî: جڑ‎ (jaṛ)
• Ûkraynî: ко́рінь → uk n (kórinʹ), корі́ння nt (korínnja)
• Venîsî: raixa → vec m, rais
• Viyetnamî: rễ → vi
• Volapûkî: vul → vo
• Walonî: raecene → wa m
• Weylsî: gwraidd → cy n
• Ximêrî: ឫស → km (rɨh)
• Yagnobî: риша
• Yakanî: gamut
• Yakutî: силис (silis)
• Yamdenayî: wakar
• Yidîşî: וואָרצל‎ n (vortsl)
• Yiyiya siçuwayî: ꐴ
• Yûnaniya mariupol: ри́за m
• Yûnanî: ρίζα → el m (ríza)

  Kevn: ῥίζα m (rhíza)

• Zêlandî: wortel n
• Zhuangî: rag
• Zuluyî: impande 9 an 10
• ǃKungî: daŋ
• ǃXóõ: ǃkʻqái

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

reh nêr

1. Binêre: rî