ax
Here nagîvasyonê
Here lêgerînê
Kurmancî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
| Zayenda mê ya binavkirî | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | ax | ax | ||
| Îzafe | axa | axên | ||
| Çemandî | axê | axan | ||
| Nîşandera çemandî | wê axê | wan axan | ||
| Bangkirin | axê | axino | ||
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | axek | axin | ||
| Îzafe | axeke | axine | ||
| Çemandî | axekê | axinan | ||
ax mê
Ji wêjeya klasîk[biguhêre]
- Hatî Cebraîl li ba emrê Letîf
Çengekî axê ji wê qebra şerîf
Girt û ba tesnîmê safî kir hevîr— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Hevreha belûçî ak, hak, sanskrîtî आस (āsa) (ase-: xwelî - S-ya proto-hindûewropî di zimanên îranî de dibe "h" yan "x"), hîtîtî ḫeşşe- (xwelî), yûnaniya kevn ἄζα (áza) (aza: pîsatiya hişk), gotî 𐌰𐌶𐌲𐍉 (azgo: xwelî), inglîzî ash (xwelî), almanî Asche (xwelî), swêdî û îzlendî aska (xwelî), danmarkî û norwecî aske (xwelî), holendî as (xwelî), ermenî աճիւն (ačiwn) (açiwn: xwelî), hemû ji proto-hindûewropî *h₂éHōs (xwelî). Herwiha bi metatezê soranî خاک (xak) (xak < *ax- + -k), farisî خاک (xak) û pehlewî 𐭧𐭠𐭪 (xak), belûçî ہاک (hak) jî. Di kurdî de ax ji "xwelî" ya proto-hindûewropî û xwelî ji "ax" ji proto-hindûewropî tê anku maneyên wan bi hev guherîne.
Jê[biguhêre]
Bi zaravayên din[biguhêre]
Werger[biguhêre]
- Aymarayî: laq'a → ay
- Azerî: torpaq → az
- Baskî: lurzoru → eu
- Belarusî: Глеба → be (Hljeba)
- Bengalî: মৃত্তিকা → bn (mrittika)
- Sirboxirwatî: tlo → sh
- Bulgarî: Почва → bg (Počva)
- Çekî: půda → cs
- Çînî: 土壤 → zh
- Danmarkî: jord → da
- Almanî: Boden → de, Erdboden → de n, Land → de n, ?Ach! → de, ?Ackerboden → de m
- Erebî: تربة → ar, ?البداة → ar, ?التراب → ar, ?الترباء → ar, ?الدقاع → ar, ?الدقعاء → ar, ?الدقعم → ar, ?الرغام → ar, ?الشیام → ar, ?الصعید → ar, ?الطیس → ar, ?العفاء → ar, ?الغبر → ar, ?اللفاء → ar, ?الهیبان → ar, ?آه → ar (ʾāh)
- Ermenî: Հող → hy (Hoł)
- Erzayî: Мода → myv (Moda)
- Esperantoyî: grundo → eo
- Estonî: muld → et
- Farisî: خاک → fa, زمین → fa
- Fînî: maa → fi, multa → fi, maaperä → fi
- Fransî: sol → fr
- Galîsî: solo → gl
- Gaelîka skotî: ùir → gd
- Gurcî: ნიადაგი → ka (niadagi)
- Haîtî: sòl → ht
- Hindî: मृदा → hi (mŕdā)
- Holendî: bodem → nl
- Mecarî: talaj → hu
- Îbranî: קרקע → he
- Indonezî: tanah → id
- Inglîzî: soil → en, clod → en, daub → en, area → en, clay → en, dirt → en, earthen → en, land → en, pedo- → en, ?oirt → en, ?podsol → en, ?podzol → en, ?sienna → en, ?terra → en, ?territory → en
- Îtalî: suolo → it
- Îzlendî: jarðvegur → is
- Japonî: 土壌 → ja
- Javayî: lemah → jv
- Kannadayî: ಮಣ್ಣು → kn (maṇṇu)
- Katalanî: sòl → ca
- Qazaxî: Педосфера → kk (Pedosfera)
- Koreyî: 흙 → ko (heuk)
- Sirboxirwatî: tlo → sh
- Latviyayî: augsne → lv
- Lîtwanî: dirvožemis → lt
- Makedonî: Почва → mk (Počva)
- Malezî: tanah → ms
- Malayalamî: മണ്ണ് → ml (maṇṇŭ)
- Maratî: माती → mr (mātī)
- Minnanî: thô͘ → zh-min-nan
- Nahwatlî: tlālpantli → nah
- Norweciya nînorskî: jord → nn
- Norwecî: jord → no
- Polonî: gleba → pl
- Portugalî: solo → pt
- Peştûyî: خاوره → ps
- Keçwayî: allpa → qu
- Romanyayî: sol → ro
- Rusî: Почва → ru (Počva)
- Sirboxirwatî: tlo → sh
- Şonayî: ivhu → sn
- Sicîlî: tirrinu → scn
- Sirboxirwatî: Едафски фактори → sh
- Slovakî: pôda → sk
- Slovenî: prst → sl
- Soranî: خاک → ckb (xak)
- Spanî: suelo → es
- Sundanî: taneuh → su
- Swahîlî: udongo → sw
- Swêdî: jord → sv
- Tacikî: Гил → tg (Gil)
- Tagalogî: lupa → tl
- Tayî: ดิน → th (din)
- Tamîlî: மண் → ta (maṇ)
- Teterî: Туфрак → tt (Tufraq)
- Telûgûyî: నేల → te (nēla)
- Tirkî: toprak → tr, kara → tr, ah → tr, zemin → tr, arazi → tr, bölge → tr
- Ûkraynî: Ґрунт → uk (Grunt)
- Urdûyî: مٹی → ur
- Weylsî: pridd → cy
- Viyetnamî: Đất → vi
- Yûnanî: Έδαφος → el (Édafos)
- Yidîşî: באדן → yi (badn)
Baneşan[biguhêre]
ax
- Gaziyek anku bangek anku hawarek e mirov dikin dema bi tiştek pirr xweş yan nexweş dihesin.
- Ax, pişta min diêşe!
- Ax, tu çend şirîn î!
Hevmane[biguhêre]
Bide ber[biguhêre]
Jê[biguhêre]
- axîn (1)
Werger[biguhêre]
Zazakî[biguhêre]
Wate[biguhêre]
Çavkanî[biguhêre]
- ↑ http: //www.kovarabir.com/wp-content/uploads/Ferheng%C3%AA-Dimil%C3%AE-Zazak%C3%AE-%C3%BB-Kurmanc%C3%AE-A-a.pdf
Inglîzî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
Deng (Keyaniya Yekbûyî (Southern England))
[biguhêre]
ax