pê

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /peː/

• Deng (Wan)

• Kîtekirin: pê

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pê	pê
Îzafe	piyê	piyên
Çemandî	piyî	piyan
Nîşandera çemandî	wî piyî	wan piyan
Bangkirin	piyo	piyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	piyek	piyin
Îzafe	piyekî	piyine
Çemandî	piyekî	piyinan

pê (1)

pê nêr, p-ya nerm

1. (anatomî) herdu parçeyên leşî yên ku mirov pê dimeşin anku bi rê ve diçin
   (bi taybetî beşa mirov dikin di pêlavê anku solê de)
2. beşên leşê heywanan yên bi wî awayî

Herwiha

• pî
• pa-
• pay-

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: پێ
• kurdî-krîlî: пе

Hevmane

• ling
• nig

Etîmolojî

Herwiha pî, hevreha soranî پێ‎ (pê), kelhûrî pa, zazakî pay, farisiya niha پا‎‎ (pa) û farisiya kevntir پای‎‎ (pay), tacikî пой (poy), belûçî پاد‎‎ (pad), pehlewî 𐫛𐫀𐫅‎ (pʾd, /pay/), pertî 𐫛𐫀𐫅‎ (pʾd /pāδ/), avestayî 𐬞𐬀𐬜𐬀‎ (paδa) û 𐬞𐬁𐬜𐬀‎ (pāδa), hexamenişî 𐎱𐎠𐎭 (p-a-d /pādaʰ/), sanskrîtî पद् (pád), ûrdûyî پاؤں‎ (pā̃v), hindî पांव (pā̃v), hîtîtî 𒉺𒋫 (pa-ta; bi sûmerografî 𒄊𒀸), toxarî A pe, toxarî B paiyye, yûnaniya kevn πούς (poús), latviyayî pēda, lîtwanî pėda, latînî pēs, îtalî piede, fransî pied, spanî pie, portugalî pé, oksîtanî pè, inglîzî foot (pirhejmar: feet), norwecî/swêdî fot, danmarkî fod, almanî Fuß, holendî voet... hemû ji proto-hindûewropî *póds (pê) ji *ped- (meşîn, bi rê ve çûn, gav avêtin) + *-s (paşgireke navdêrsaz)

Çavkanî: Horn p.63, Cheung p.305, Watkins p.62, Etymonline | Pokorny: 790 - 792

Jê

• berpê
• derpê
• derpêkurtk
• pêlav
• peya

Bi zaravayên din

• kurmancî: pê
  • Reşî: pê, pi (“mil”), pêk (“gav”)
• Soranî: pê, pa
• kelhûrî: pa
• zazakî: pay

Werger

• Aasayî: muggurá
• Abaknonî: kitid
• Afrîkansî: poot, voet → af
• Albanî: këmbë → sq
• Almanî: Fuß → de n, (Swîsre, Liechtenstein) Fuss → de n
• Alutîqî: itgaq
• Atîkamekwî: osit
• Azerî: ayaq → az
• Baskî: oin
• Başkîrî: аяҡ (ayaq)
• Bayerî: Fuaß n
• Biatah bidayuh: kəjaʼ
• Bretonî: troad → br
• Bulgarî: стъпало → bg (stǎpálo)
• Bûrgûndî: piâd n
• Çekî: noha → cs
• Çolyanî: pawánikh (pirjimar: pawányal)
• Çuvaşî: ура (ura)
• Damariya rojhilat: ˈlɛʔɛno
• Danmarkî: fod → da, pote → da
• Erebî: قدم‎ → ar
• Ermenî: ոտք → hy (otkʿ)
• Esperantoyî: piedo → eo
• Estonî: jalg → et
• Farisî: پا‎ → fa (pâ)
• Ferî: fótur, labbi
• Fînî: jalka → fi
• Flamiya rojava: béjer
• Frankoprovansî: pièd n
• Fransî: pied → fr
• Fransiya kevn: pié n
• Frîsî: foet
• Gaelîka skotî: cas
• Gagawzî: ayak
• Galîsî: pé → gl n
• Galoyî: péed n
• Gaulisî: ades, αδες
• Gotî: 𐍆𐍉𐍄𐌿𐍃 (fōtus) mê
• Gurcî: ფეხი → ka (pexi)
• Haîtî: pye
• Hawayî: wawae
• Hawsayî: ƙafa
• Holendî: voet → nl, poot → nl
• Indonezî: kaki → id
• Inglîzî: foot → en
• Inglîziya kevn: fot
• Îbranî: רֶגֶל‎ mê
• Îdî: nyénggputh
• Îdoyî: pedo → io
• Înuîtî: ᐃᓯᒐᒃ (isigak)
• Îrlendî: cos
• Îtalî: piede → it
• Îzlendî: fótur → is
• Japonî: 足 → ja (ashi)
• Karaçay-balkarî: аякъ
• Katalanî: peu → ca, pota → ca, petge → ca
• Kendemî: ɛ́kù
• Kîkûyûyî: ikinya
• Kîmaragangî: takod
• Kînyarwandayî: renge (ikirenge)
• Kirgizî: аяк → ky (ayak)
• Komorî: mundru
• Koreyî: 발 → ko (bal)
• Korsîkayî: pede → co
• Kumikî: аякъ (ayaq)
• Latînî: pes → la
• Latviyayî: pēda → lv
• Lingalayî: lokolo
• Lîtwanî: pėda → lt
• Luksembûrgî: Fouss → lb n
• Malagasî: tongotra → mg, vity → mg
• Malezî: kaki → ms
• Mayayiya yukatekî: ook
• Mecarî: láb → hu
• Bretoniya navîn: troat
• Mohawkî: ohsì:ta
• Aramiya nû ya asûrî: əqlə‎
• Nlûyî: ǃx’uuke
• Nogayî: аяк (ayak)
• Normandî: pyid
• Norwecî: fot → no
• Oksîtanî: pè → oc
• Bretoniya kevn: treit
• Papyamentoyî: pia
• Polonî: stopa → pl
• Portugalî: pé → pt (1)
• Qazaxî: аяқ → kk (ayaq)
• Qiwenyayî: tál
• Romanyayî: picior → ro
• Rusî: стопа → ru (stopa), ступня → ru (stupnja)
• Samiya bakurî: juolgi
• Sanskrîtî: अंह्रि → sa (aṃhri) mê
• Sawayî: sɔ-o
• Şerpayî: कङबा
• Sirananî: futu
• Slovakî: noha → sk
• Slovenî: stopalo → sl
• Sonxayî: cee
• Spanî: pie → es, pata → es
• Swahîlî: mguu → sw
• Swêdî: fot → sv giştî
• Şawî: ḍar
• Teterî: аяк → tt (ayak)
• Teteriya krîmî: ayaq
• Tirkî: ayak → tr
• Tirkmenî: aýak → tk
• Tobî: chapachapari hub
• Ûkraynî: нога → uk (noha)
• Ûrûmî: айах
• Walonî: pî → wa n
• Weylsî: troed → cy
• Xakasî: азах (azax)
• Yakutî: атах (atax)
• Yûnanî: πόδι → el (pódi) nêr
• Zuluyî: unyawo → zu

Pêşdaçek

pê, p-ya nerm

2. Bi wê, bi wî, bi wan

   Hevalê min tirimpêl heye, em pê hatin (anku bi tirimpêlê hatin).

Ji wêjeya klasîk

• Ji rengê Se'dî û Camî
  Ji şuhret pê hisîn 'amî
  Bi deng û bang û awazê — (— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî))

Etîmolojî

bi + wê

Jê

• pê re

Bide ber

• jê
• lê
• tê

Hoker

pê

1. (li pê tiştekî) Binêre pey.