lê

 Binêre herwiha: le

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /leː/

• Deng (Wan)

• Kîtekirin: lê

Girêdek

lê

1. Peyvik e bo pevgirêdana du hevokên dijî hev.

   Ew dê biçe lê ez na.

   Ew ne kurd e lê kurdiyek xweş dizane.

   Ne yek lê du kes lazim in.

   Ez çûm lê min nedît.

   Min sê heb çêkirin, lê tu?

   Min sê heb çêkirin, te çend çêkirin?

Ji wêjeya klasîk

• Dara ku enqa bête ser
  Belgek heye sih lê nebî
  Kî j'nTmetê dê dit xeber— (Feqiyê Teyran ~1620)

Herwiha

• belam
• belê (2)
• belêm
• belêpa
• lêbelê
• welê (1)

Hevmane

• bes (2)
• dîsan jî
• ema
• feqet
• lakin

Etîmolojî

Ji erebî لكن‎ (lakin) > lêkin > lê ki/ku > lê. Bo hin nimûneyên din jî, ku "a"ya erebî di kurmancî de bûye "ê", binere: kitab > kitêb, hesab > hisêb, bela > belê... Bide ber yûnanî αλλά (allá), ûkraynî але (ale), sirboxirwatî ali, polonî ale.

Bi zaravayên din

• Soranî: bełam

Werger

• Afrîkansî: maar → af
• Alêwîtî: al → ale, alix̂ → ale, taĝa → ale, tax̂ → ale
• Azerî: amma → az
• Baskî: baina → eu
• Belarusî: але → be (alé), а → be (a)
• Bengalî: কিন্তু → bn (kintu)
• Bulgarî: но → bg (no)
• Burmayî: သို့ရာတွင် → my (sui.ra-twang)
• Çekî: ale → cs, jenže → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 可是 → zh (kěshì), 但是 → zh (dànshì), 不過 → zh, 不过 → zh (búguò)

• Danmarkî: men → da
• Albanî: por → sq
• Almanî: aber → de, sondern → de, dennoch → de, doch → de, jedoch → de, trotzdem → de, allerdings → de
• Erebî: لكن‎ → ar (lākin), lākinna → ar (lākinna), ولكن‎ → ar (wa-lākin), wa-lākinna → ar (wa-lākinna)
• Ermenî: բայց → hy (baycʿ)
• Esperantoyî: sed → eo, tamen → eo
• Estonî: ent → et
• Farisî: اما‎ → fa (âmma), با این حال‎ → fa (ba in hâ), ولی‎ → fa (vali), مگر‎ → fa (magar), بلکه‎ → fa, لکن‎ → fa, لیکن‎ → fa, اما‎ → fa, اگر‎ → fa, بلکه‎ → fa
• Ferî: men → fo
• Fînî: mutta → fi, vaan → fi
• Fransî: mais → fr, cependant → fr
• Frîsî: mar → fy
• Gurcî: არამედ → ka (aramed)
• Hindî: लेकिन → hi (lekin), मगर → hi (magar), परंतु → hi (parantu)
• Holendî: maar → nl, echter → nl
• Mecarî: de → hu, viszont → hu, hanem → hu, azonban → hu
• Iñupiatun: aglaan, -li (enclitic only)
• Îbranî: אבל‎ → he (aval), אולם‎ → he (ulam), אך‎ → he (akh), ברם‎ → he (bram)
• Indonezî: namun → id, tetapi → id
• Inglîzî: but → en, however → en, only just → en, whereas → en, ^?howdy → en
• Inglîziya kevn: ac → ang
• Înuîtî: kisiani → iu, -li (enclitic only)
• Îrlendî: ach → ga
• Îtalî: ma → it, però → it, tuttavia → it
• Îzlendî: heldur → is
• Japonî: が → ja (ga), けれど → ja (keredo), けれども → ja (keredomo), けど → ja (kedo), しか)し → ja (shikashi), でも → ja (demo)
• Kalalîsûtî: kisianni → kl, -li (enclitic only)
• Katalanî: però → ca
• Qazaxî: бірақ → kk (biraq)
• Ximêrî: ដែរ → km (dae)
• Kirgizî: бирок → ky (birok)
• Koreyî: 그러나 → ko (geureona)
• Lawsî: ແຕ່ → lo (tɛ̄ː)
• Latînî: sed → la
• Lîtwanî: bet → lt, o → lt
• Makedonî: но → mk (no)
• Malezî: tetapi → ms
• Maltayî: iżda → mt, imma → mt
• Mongolî: харин → mn (harin)
• Navajoyî: ndi → nv
• Norwecî: men → no
• Noviyalî: ma → nov
• Polonî: ale → pl
• Portugalî: mas → pt, porém → pt
• Rapanuyî: pero → rap
• Romancî: ma → rm, però → rm
• Romanyayî: dar → ro
• Rusî: но → ru (no), а → ru (a)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: али → sh

  Roman: ali → sh

• Slovakî: ale → sk, avšak → sk
• Slovenî: a → sl, ampak → sl
• Spanî: pero → es
• Swêdî: utan → sv
• Tacikî: аммо → tg (ammo), вале → tg (vale), лекин → tg (lekin)
• Tayî: แต่ → th (tae)
• Talişî:

  Asalemi: ولی‎ (vali)

• Teterî: ә → tt (ä), әмма → tt (ämma)
• Tirkî: ama → tr, be → tr, fakat → tr, iyi hoş → tr, oysa → tr, öyleyse → tr, şuna → tr, ya → tr, bununla beraber → tr, dahil → tr, geçerli → tr, kip → tr, yalnız → tr, yalnızca → tr, ancak → tr
• Tirkmenî: emma → tk
• Ûkraynî: але → uk (alé), а → uk (a)
• Urdûyî: لیکن‎ → ur (lekin), مگر‎ → ur (magar)
• Ozbekî: ammo → uz, lekin → uz, biroq → uz
• Weylsî: heblaw am → cy
• Viyetnamî: nhưng → vi
• Yûnanî: αλλά → el (allá), μα → el (ma)
• Zazakî: labelê → diq

Daçek

lê

1. li wê
2. li wî
3. li wan

Etîmolojî

li + wê

Werger

• Tirkî:^?emme → tr, ^?lakin → tr, ^?ne var ki → tr, ^?neyse ne → tr, ^?onda → tr, ^?gel gelelim → tr
• Erebî: ^?بينما‎ → ar
• Almanî: ^?indes → de, ^?nun ja → de, ^?wohingegen → de
• Farisî: ^?های‎ → fa

Baneşan

lê

1. Ji bo gazî/bang kirina jin û keçan.

Bide ber

• lo

Werger

• Farisî: آهای‎ → fa, ای‎ → fa, ^?های‎ → fa
• Inglîzî: hey → en, ^?gland → en, ^?glandule → en, ^?gundula → en

Navdêr

lê mê

1. (Xorasan) (avrabûn) Guhartoyeke lehî.

Soranî

Daçek

lê

1. lê (li wê / wî / wan)

Zazakî

Navdêr

lê nêr

1. qazan, beroş, qûşxan