req

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /rɛq/

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
req	reqtir	herî req (merkezî) tewrî req (rojavayî)

req

Ne nerm, wek keviran, wek beran.
Hevmane: hişk, kevirîn, qayim, şidiyayî, sift, silb, paydar

Dijmane: nerm

Kevir req in lê doşek nerm in.

Ev nan req bûye, nikarim bixwim.
Rengtarî.
- ...bes hinga ku di tariya req a şevê û odaye perdekirî de ramediyabû — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 20, ISBN 978-605-2246-80-1)
(mecazî) Gotina hişk.
- Gotinekî req bû lê ji dil gotubû. — (J.R.R. Tolkien (wergêr Samî Hêzil), Hobbit, Cervantes, 2023, çapa 1em, r. 15, ISBN 9786257724838)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: ڕه‌ق

Jê

(lêker) req bûn
(lêker) req kirin
(navdêr) reqbûn
(rengdêr) reqbûyî
(navdêr) reqkirin
(rengdêr) reqkirî
reqtî
reqî
reqîtî

Etîmolojî

Ji erebî رقيع (reqî'), hevreha aramî ܪܩܝܥܐ (reqi'a), îbranî רקוע (raqua').

Werger

Abxazî: акьакьа (āḳ̍āḳ̍ā)
Akanî: den
Albanî: fortë → sq
Almanî: hart → de, fest → de
Aragonî: duro
Azerî: sərt → az
Balînî: katos
Baskî: gogor
Başkîrî: ҡаты (qatï)
Belarusî: цвёрды → be (cvjórdy)
Bengalî: শক্ত → bn (śôkt)
Bîkoliya naverast: matagas
Bukidnon manoboyiya rojavayî: mezesen
Bulgarî: твърд → bg (tvǎrd)
Burmayî: မာ → my (ma)
Çamicuroyî: chmawa
Çekî: tvrdý → cs nêr
Çerokî: ᎠᏍᏓᏯ (asdaya), ᏍᏓᏯ (sdaya)
Çînî:
Mandarînî: 硬 → zh (yìng)
Çuvaşî: хытӑ (hytă)
Dalmatî: doir
Danmarkî: hård → da
Endonezyayî: keras → id
Erebî: صُلْب (ṣulb)
Erebiya hîcazî: قاسي (gāsi), صلب (ṣalb)

Erebiya fasî: قاصح (qāṣḥ)
Ermenî: պինդ → hy (pind), կարծր → hy (karcr)
Esperantoyî: malmola
Estonî: tahke
Evenî: маӈ (maŋ)
Evenkî: маңа
Farisî: سفت → fa (seft), پایدار → fa (pâydâr), مقاوم → fa (moqâvem), صلب → fa (solb)
Fînî: kova → fi
Fransî: dur → fr nêr
Friyolî: dûr
Gaelîka skotî: cruaidh
Galîsî: duro → gl
Gotî: 𐌷𐌰𐍂𐌳𐌿𐍃 (hardus)
Gurcî: მაგარი (magari), მყარი (mq̇ari)
Guwaranî: hatã → gn
Haîtî: di
Higaononî: madusan
Hindî: कड़ा → hi (kaṛā), कठोर → hi (kaṭhor), सख़्त (saxt), सख्त → hi (sakht), पायदार → hi (pāyadār)
Holendî: hard → nl
Îbranî: קָשִׁיחַ → he (kashíakh)
Îdoyî: harda → io
Îlokanoyî: natangken
Îngilîziya kevn: heard → ang
Îngilîzî: hard → en
Înterlîngua: dur
Îrlendî: crua
Îstriyotî: doûro nêr
Îtalî: duro → it nêr
Îzlendî: harður → is
Japonî: 硬い → ja (かたい, katai)
Javayî: atos
Kapampanganî: masias
Katalanî: dur → ca nêr
Keçwayî: rumi
Kirgizî: катуу → ky (katuu)
Koreyî: 딱딱하다 → ko (ttakttakhada), 단단하다 → ko (dandanhada)
Latînî: dūrus
Latviyayî: ciets → lv
Lawsî: ແຂງ (khǣng)
Lîmbûrgî: helle → li
Lîtwanî: kietas → lt nêr, kieta mê
Lombardî: dur nêr
Makedonî: тврд (tvrd), цврст (cvrst)
Malezî: keras → ms
Maltayî: iebes nêr
Mançûyî: ᠮᠠᠩᡤᠠ
Maorî: tuapaka, tūmārō, papamārō
Mecarî: kemény → hu
Mongolî: хатуугийн (hatuugijn)
Norwecî: hard
Oksîtanî: dur → oc nêr
Oygurî: قاتتىق (qattiq)
Ozbekî: qattiq → uz
Papyamentoyî: duru
Peştûyî: کلک (klak)
Plodîşî: hoat
Polonî: twardy → pl nêr
Portugalî: duro → pt nêr
Qazaxî: берік (berık), қатты (qatty)
Romancî: dir, deir, dür
Romanyayî: tare → ro, dur → ro
Rusî: твёрдый → ru (tvjórdyj), кре́пкий → ru (krépkij), про́чный → ru (próčnyj)
Rusînî: твердый (tverdŷj)
Samoayî: malō
Sardînî: duru
Sebwanoyî: gahi
Sicîlî: duru → scn nêr
Sirboxirwatî:
Kirîlî: тврд

Latînî: tvrd → sh
Slovakî: tvrdý
Slovenî: tŕd → sl
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: twardy
Spanî: duro → es
Swahîlî: -gumu → sw
Swêdî: hård → sv
Tacikî: сахт → tg (saxt)
Tagalogî: matigas
Tausugî: matugas
Tayî: แข็ง → th (kɛ̌ng)
Telûgûyî: గట్టి → te (gaṭṭi)
Teterî: каты (qatı)
Tetûmî: toos
Tirkî: sert → tr
Tirkmenî: gaty
Urdûyî: کڑا (kaṛā), سخت (saxt), کٹھور (kaṭhōr)
Ûkraynî: тверди́й (tverdýj)
Venîsî: duro nêr, dur nêr
Viyetnamî: cứng → vi, rắn → vi
Walonî: deur → wa nêr, deure → wa mê
Weylsî: caled → cy
Ximêrî: កំព្រឹស → km (kɑmprɨh), ក្រចើល (krɑcaəl)
Yakutî: кытаанах (kıtaanax)
Yidîşî: האַרט (hart)
Yûnaniya kevn: σκληρός (sklērós)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara hard a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

Tewandina req
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	req	req
Îzafe	reqa	reqên
Çemandî	reqê	reqan
Nîşandera çemandî	wê reqê	wan reqan
Bangkirin	reqê	reqino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	reqek	reqin
Îzafe	reqeke	reqine
Çemandî	reqekê	reqinan

req mê

Kûsiyên avî.
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Etîmolojî

Ji aramî ܪܩܐ (raqq, raqqa), akadî 𒁄𒄀 (raqqu).

Werger

Abenakî: tolba
Abxazî: акәуа (āḳ°uā)
Afrîkansî: skilpad → af
Ahomî: 𑜄𑜧 (taw)
Akadî: 𒁄𒄀 (/⁠raqqu⁠/), 𒃻𒅮𒈾 (/⁠šelappu⁠/)
Albanî: breshkë → sq mê
Almanî: Schildkröte → de mê
Aragonî: tartuga
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܪܩܐ nêr (raqqā, reqqā), ܣܠܘܦܝܬܐ mê (sallōp̄īṯā)
Aromanî: broascã tsãstoasã mê
Asamî: কাছ (kaso)
Astûrî: tortuga → ast mê
Atayalî: ksipa
Avarî: щурункъверкъ (ššurunqxʷʼerqxʼ)
Azerî: tısbağa → az
Bajwayiya kendava rojava: akah, penu
Baskî: dortoka → eu
Başkîrî: ташбаҡа (tašbaqa), гөбөргәйел (göbörgäyel)
Bau bidayuh: ponyu
Bawuleyî: abu
Belarusî: чарапа́ха mê (čarapáxa)
Bengalî: কাছিম → bn (kachim), কাটুয়া → bn (kaṭuẏa)
Bîkoliya naverast: baho
Blakfotî: spopii
Bretonî: baot → br mê
Bulgarî: костену́рка → bg mê (kostenúrka)
Burmayî: လိပ် → my (lip)
Crowî: basáxa
Çamicuroyî: majpolo
Çeçenî: уьнтӏепхьид (üntʼepḥʳid)
Çekî: želva → cs mê
Çeyenî: ma'ëno
Çînî:
Kantonî: 龜 / 龟 (gwai¹), 烏龜 / 乌龟 (wu¹ gwai¹)

Dunganî: бегэ (bi͡əge), бе (bi͡ə)

Mandarînî: 龜 / 龟 → zh (guī), 烏龜 / 乌龟 (wūguī), 王八 → zh (wángba), 鱉 / 鳖 → zh (biē)

Min dongî: 烏龜 / 乌龟 (ŭ-gŭi), 龜 / 龟 (gŭi)

Minnanî: 烏龜 / 乌龟 → zh-min-nan (o͘-ku), 龜 / 龟 (ku)

Wuyî: 烏龜 / 乌龟
Çoktawî: luksi
Dakotayî: keya
Danmarkî: skildpadde → da giştî
Darkinjungî: kutumung
Daurî: xabil
Drungî: chvkop
Elwîrî-wîderî: لوک‌پشت (lovek-pošt)
Endonezyayî: penyu → id
Erebî: سُلَحْفَاة → ar mê (sulaḥfāh), غَيْلَم → ar nêr (ḡaylam)
Erebiya misrî: سلحفة mê (sulḥefa)

Erebiya kendavî: حمسة mê (ḥmisa)

Erebiya hîcazî: سلحفة mê (sulḥafa)

Erebiya fasî: فكرون (fakrūn), سلحفة (sulaḥfa)

Erebiya bakûrê şamê: زِلْحفِة mê (zílḥefi)

Erebiya başûrê şamê: سلحفاة mê (sulaḥfá), سلحفة mê (sulḥufá), كركعة mê (kurkaʕa)

Erebiya tunusî: فكرون (fakrūn)
Ermenî: կրիա → hy (kria)
Erzayî: бака (baka)
Esperantoyî: testudo → eo, kelonio
Estonî: kilpkonn → et
Farisî: لاک‌پشت → fa (lâk-pošt), کشف → fa (kašaf)
Ferî: skjaldbøka mê
Fîjî: vonu → fj
Fînî: kilpikonna → fi
Fransî: tortue → fr mê
Fransiya kevn: wecle mê
Frîsî: skyldpod giştî
Gaelîka skotî: crùban-coille nêr, sligeanach nêr
Galîsî: tartaruga → gl mê, sapoconcho nêr
Gullahî: cootuh
Gurcî: ზღვის კუ (zɣvis ḳu), კუ → ka (ḳu)
Guwaranî: karumbe
Haîtî: tòti
Hawayî: honu
Higaononî: bao-o
Hindî: कछुआ → hi nêr (kachuā)
Hmongî: vaub kib
Holendî: schildpad → nl mê
Hopîyî: yöngösona
Îbranî: צָב → he nêr (tsav)
Îdoyî: tortugo → io
Îngilîziya kevn: byrdling nêr
Îngilîzî: turtle → en
Îngriyî: cerepaha
Îrlendî: turtar nêr
Îtalî: tartaruga → it mê
Îu mienî: doc
Îzlendî: skjaldbaka → is
Japonî: 亀 → ja (かめ, kame), カメ → ja (kame)
Javayî: bulus → jv
Kalalîsûtî: saaniluk
Kamtayî: পানীমাছ (panimas)
Kannadayî: ಆವೆ → kn (āve), ಆಮೆ → kn (āme)
Katalanî: tortuga → ca mê
Katawbayî: káia
Keçwayî: charapa
Kirgizî: ташбака → ky (taşbaka)
Kîmaragangî: borungai
Kîngalî: කැස්බෑවා (kæsbǣwā)
Kîrîbatî: tabwakea
Koreyî: 거북 → ko (geobuk), 바다거북 → ko (badageobuk)
Kornî: kronek ervys mor nêr, morgroban nêr
Kreyoliya morîtanî: torti
Kreyoliya seyşelî: torti
Kriya rojhilat ya bakurî: ᑖᐦᑖᐤ (taahtaaw)
Krî: ᒥᐢᑭᓈᕁ (miskinaahk)
Lakotayî: khéya
Latgalî: brūnisrupucs nêr
Latînî: testūdō → la mê
Latviyayî: bruņurupucis → lv nêr
Lawsî: ເຕົ່າ → lo (tao)
Lîtwanî: vėžlys → lt nêr
Lueyî: ᦎᧁᧈ (ṫaw¹)
Luksembûrgî: Deckelsmouk → lb mê, Schildkröt → lb mê
Makasaeyî: fenu
Makedonî: же́лка mê (žélka)
Malecite-passamaquoddyî: cihkonaqc, mikcikc
Malezî: tuntung → ms, labi-labi, penyu → ms, akah
Maltayî: fekruna mê
Mamî: petz
Mançûyî: ᡝᡳᡥᡠᠮᡝ
Manksî: shligganagh marrey nêr, turtyl nêr
Mansakayî: bao
Maorî: honu
Maranaoyî: bao'o
Mayayiya yukatekî: aak
Mecarî: teknősbéka → hu, teknős → hu
Melanauyiya navendî: panyok
Mîkmakî: migjigj zindî
Mongolî: яст мэлхий (jast melhij)
Nahwatlî: ayotl → nah
Nanayî: аян (ajan)
Navajoyî: chʼééh digháhii, tsisteeł
Nîvxî: ая (aja)
Norwecî:
Norweciya bokmålî: skilpadde → no nêr yan mê

Norweciya nînorskî: skjelpadde mê
Nyungayî: yarkan
Oksîtanî: tartuga → oc mê
Oromoyî: qocaa
Osetî: уӕртджын хӕфс (wærtǵyn xæfs)
Oygurî: تاشپاقا (tashpaqa)
Ozbekî: musicha → uz, toshbaqa → uz
Palî: kacchapa nêr
Papyamentoyî: turtuga
Penobskotî: dolba
Peştûyî: کيشپ → ps nêr (kišáp)
Plodîşî: Schiltkjrät mê
Polonî: żółw → pl mê zindî
Portugalî: tartaruga → pt mê
Qazaxî: тасбақа (tasbaqa)
Qiptî: ⲕⲁⲑⲓⲣⲟⲥ (kathiros)
Rapanuyî: honu
Romanyayî: broască țestoasă mê
Rusî: черепа́ха → ru mê (čerepáxa), желвь → ru mê (želvʹ)
Samiya bakurî: galbarihcci
Sanskrîtî: कच्छप → sa nêr (kacchapa)
Sebwanoyî: bao
Sirboxirwatî:
Kirîlî: корњача mê

Latînî: kornjača → sh mê
Sîlhetî: ꠇꠣꠐ꠆ꠐꠥꠀ (xaṭṭua)
Slaviya kevn:
Kirîlî: желꙑ mê (žely)
Slaviya rojavayî ya kevn: желꙑ mê (žely)
Slovakî: korytnačka → sk mê
Slovenî: želva → sl mê
Somalî: qoolley → so, qubo
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: nopawa mê, žołw mê
Spanî: tortuga → es mê
Sûdovî: zelvīs nêr
Swahîlî: kobe → sw
Swêdî: sköldpadda → sv
Şanî: တဝ်ႇ (tàw)
Tacikî: сангпушт → tg (sangpušt)
Tagalogî: pagong
Tamîlî: ஆமை → ta (āmai)
Tarifitî: išfar nêr, tišfart mê
Tayî: เต่า → th (dtào)
Telûgûyî: తాబేలు → te (tābēlu)
Ternateyî: ori
Teterî: ташбака → tt (taşbaqa)
Tirkî: kaplumbağa → tr, tosbağa → tr
Tirkmenî: pyşbaga
Tîbetî: རུས་སྦལ (rus sbal)
Toxarî B: kaccāp
Tsongayî: gamba
Tswanayî: khudu
Tuvanî: языты-мелегей (yazıtı-melegey), мелегей (melegey)
Unamî: tahkox
Urdûyî: کچھوا nêr (kachuvā)
Ûkraynî: черепа́ха mê (čerepáxa)
Viyetnamî: rùa → vi
Volapûkî: tortug
Weylsî: crwban nêr
Wolofî: mbonnat mi
Ximêrî: អណ្ដើក → km (ʼɑndaək)
Yamanayî: uštakáluš
Yidîşî: שילדקרעט (shildkret), טשערעפּאַכע mê (tsherepakhe)
Yiyiya siçuwayî: ꀌꀠꎭꉻ (uox ba sha ho)
Yûnanî: χελώνα → el mê (chelóna)
Yûnaniya kevn: χέλυς mê (khélus), χελώνη mê (khelṓnē)
Zhuangî: duzgvi, gvi

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara turtle a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.