pî

Kurmancî

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pî	pî
Ravek	piyê	piyên
Çemandî	pî	piyan
Nîşandera çemandî	wî pî	wan piyan
Bangkirin	piyo	piyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	piyek	piyin
Îzafe	piyekî	piyine
Çemandî	piyekî	piyinan

pîyek

pî nêr p-ya nerm

1. ling, nig, pê, pa,
   herdu parçeyên leşî yên mirov pê dimeşin ango bi rê ve diçin
   (bi taybetî beşa mirov dikin di pêlavê ango solê de)

Hevmane

• nig

Herwiha

• pê
• pêd
• pîd

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *pṓds, têkildarî pata ya hîtî, πούς û ποδός yên yewnaniya kevn, पद् ya sanskrîtî, pēs û pedis yên latînî, pad- ya proto-aryayî, pade- ya avestayî û ya farisiya kevn, pa ya farisiya nû û soranî, pay ya zazakî, pied ya fransî, под (pod: erd, bin) ya rusî, *fōts ya proto-cermenî, foot/feet yên inglîzî û Fuß ya elmanî.

• proto-hindûewropî: *ped- / *pod- ("pî, pê")

• proto-aryayî: *pad- ("pî, pê")

avestayî: pāda- ("pî, pê")

farisiya kevn: pāda ("pî, pê")

partî: p'd ("pî, pê")

farisî: pā ("pî, pê") ...^{alfabeya arî}

osetî: fad ("pî, pê")

belûçî: pād ("pî, pê")

kurmancî: pî, pê ("pî, pê")

soranî: pa ("pî, pê")

zazakî: pay ("pî, pê")

sanskrîtî: pāda- ("pî, pê")

yûnanî: pod-, podos ("pî, pê")

latînî: ped-, pedis ("pî, pê")

almanî: Fuß ("pî, pê")

inglîzî: foot ("pî, pê") ...

Çavkanî: Horn p.63, Cheung p.305, Watkins p.62, Etymonline | Pokorny: 790 - 792

Jê

• berpî
• derpî
• derpîkurtk

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: pê
• Soranî: پا (pa)

Werger

• Afrîkansî: voet ^→ af
• Bretonî: troad ^→ br nêr
• Danmarkî: fod ^→ da
• Albanî: këmbë ^→ sq
• Almanî: Fuß ^→ de nêr, ^?Achsel ^→ de m, ^?Armbeuge ^→ de, ^?Ärmel ^→ de m, ^?Bein ^→ de m, ^?Extremität ^→ de m, ^?Oberarm ^→ de m, ^?Pfote ^→ de m, ^?spreizen ^→ de
• Esperantoyî: futo ^→ eo
• Farisî: پا (pa), ^?کتف ^→ fa
• Fînî: jalka ^→ fi
• Fransî: pied ^→ fr nêr
• Frîsî: foet ^→ fy
• Guwaranî: py ^→ gn
• Holendî: voet ^→ nl
• Mecarî: láb ^→ hu
• Îbranî: רגל ^→ he mê
• Indonezî: kaki ^→ id
• Inglîzî: foot ^→ en, ^?leg ^→ en, ^?middle class ^→ en, ^?omo- ^→ en, ^?pes ^→ en, ^?radicel ^→ en, ^?dependence ^→ en
• Înterlîngua: pede ^→ ia
• Îtalî: piede ^→ it nêr
• Îzlendî: fótur ^→ is
• Japonî: 足 ^→ ja (あし, ashi)
• Katalanî: peu ^→ ca nêr
• Koreyî: 발 (bal)
• Latînî: pes ^→ la
• Malezî: kaki ^→ ms
• Norwecî: fot ^→ no
• Papyamentoyî: {{W|pap| proto-aryayî
• Polonî: stopa ^→ pl mê
• Portugalî: pé ^→ pt nêr
• Romanyayî: picior ^→ ro nêtar
• Spanî: {{W|es| proto-hindûewropî nêr
• Swahîlî: futi ^→ sw
• Swêdî: fot ^→ sv
• Tarokoyî: qáqai ^→ trv, papuk ^→ trv
• Tirkî: ayak ^→ tr, ^?kol ^→ tr, ^?omuz ^→ tr, ^?vış ^→ tr
• Tokpisinî: lek ^→ tpi
• Tupînambayî: py ^→ tpn
• Viyetnamî: bàn chân ^→ vi, chân ^→ vi
• Zuluyî: unyawo ^→ zu

Navdêr 2

pî nêr p-ya nerm

1. mil, beşa bedena meriyayê navbera dest û gurmikan.

• Ji hersê polîsên ku dest û pîyê zarokê Kurd Cuneyt Etrûşê 15 salî şikandibûn T.Ş ji taxa Tekser, û K.Y jî ji taxa Simbil terka mala xwe kirin.— (Ji Lotikxane http://www.lotikxane.com/arsiv%2086.htm)

Herwiha

• pi
• pîl

Bide ber

• pê

Agadarî

Bikaranîna peyva pî bi wateya mil berguman e. Ji hevkarên ku dizanin ka peyv wiha li kîjan deverên Kurdistanê tê bikaranîn, tê tika- û hêvîkirin ku agahiyên xwe binivîsin.

Li herêma Mêrdîn pî bi wateya "mil" tê bikaranîn. Ez (Rojhilat) bi xwe ji Qoserê me û tew min nizanîbû ku pî li herêmên din bi wateya "nig" tê bikaranîn. Dema min cara pêşî dît ku pî bi wateya nig tê bikaranîn ez gelekî şaş bibûm.

Li herêma Semsûrê jî bi heman awayî ye, li wir jî peyva pî bi maneya mil û peyva nig jî bi maneya pî tê bikaranîn.

Navdêr 3

pî

1. п, 16em tîpa alfabeya yûnanî
2. (Matematîk) di bîrkarî de çendeya wê hemahema 3.1415926535 e

Etîmolojî

Ji yûnanî.

Werger

• Fînî: pii ^→ fi
• Fransî: pi ^→ fr nêr
• Inglîzî: pi ^→ en
• Înterlîngua: pi ^→ ia
• Îtalî: pi greco ^→ it nêr
• Portugalî: pi ^→ pt nêr
• Rusî: пи (pi)
• Slovenî: pí ^→ sl
• Spanî: pi ^→ es mê
• Tirkî: pi ^→ tr

Zazakî

Navdêr

pî nêr

1. bav, bab

Herwiha

• piy

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *ph₂tḗr- (”bab, bav”)

• proto-aryayî: *pīter (”bab, bav”)

avestayî: pīter (”bab, bav”)

farisiya kevn: pīter (”bab, bav”)

partî: pīd (”bab, bav”)

pehlewî: pīder (”bab, bav”)

farisî: peder (”bab, bav”)

belarusî: pīt (”bab, bav”)

makedonî: pīyer (”bab, bav”)

talîşî: pīye (”bab, bav”)...

zazakî: pî, piy

sanskrîtî: pitar (”bab, bav”)

yûnanî: pater (”bab, bav”)

latînî: pater (”bab, bav”)

almanî: vater (”bab, bav”)

inglîzî: father (”bab, bav”)...

Çavkanî: Horn p.64, Watkins p.67, Etymonline

Baneşan

pî

1. Di demên matmayî de weke baneşan li hinek deveran dihê bikaranîn.
   • A: Keçê te av bera nav dimsê da
     B: Pîî
     C: wê rojê te li filan derê dîtine
     D: Pî li me rebenê ev çi bêbextî ne...