dem

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA: /dɛm/
• Jihevqetandin: dem

Navdêr 1

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dem	dem
Ravek	dema	demên
Çemandî	demê	deman
Nîşandera çemandî	wê demê	wan deman
Bangkirin	demê	demino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	demek	demin
Îzafe	demeke	demine
Çemandî	demekê	deminan

Seet demê diyar dike.

dem mê

1. Wext, çax, heyam, zeman,
   pergalek e bo hejmartina rojan û hefteyan û mehan û salan yan saniyeyan û deqeyan û seetan.

Ji wêjeya klasîk

• Heta gehame vê demê
  Ma yek nebû d'vê alemê— (Feqiyê Teyran ~1620)

Bikaranîn

• çi demê: kengî
• wê demê: hingê

Bide ber

• dam
• dêm
• dom

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *dī- ("dem"), têkildarî dīti ("dem") ya sanskrîtî, տի (tî, "jî, temen, umr; sedsal, qirn") ya ermenî, ditë ("roj") ya elbanî, dydd ("roj") ya weylsî, δαΐζω ("parve kirin") ya yûnanî, time ("dem") ya inglîzî, Zeit ("dem") ya elmanî, tid ("dem") ya swêdî... Têkildarî jî (temen, umr) ya kurdî.

Jê

• dember
• dembor
• dem borandin
• demborandin
• dem borîn
• demborîn
• demborî
• demçûyî
• demdar
• demdarî
• demdayî
• demdirêj
• demdirêjî
• demdiyar
• demdiyarî
• demjimêr
• demjimêrî
• demjimêrk
• demkurt
• demkurtî
• demsal
• demsalane
• demsalî
• hevdem
• hevdemî
• nûdem
• nûdemî
• serdem

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: dem
• Soranî: kat

Werger

• Afrîkansî: tyd ^→ af
• Belarusî: час ^→ be n (čas)
• Bretonî: amzer ^→ br m
• Bulgarî: време ^→ bg nt (vréme)
• Çekî: čas ^→ cs n
• Danmarkî: tid ^→ da c
• Elmanî: Datum ^→ de nt, Zeit ^→ de mê, ^?Augenblick ^→ de m, ^?Zeitmaß ^→ de
• Erebî: وقت ^→ ar, زمن ^→ ar n (zeman), ^?الأجل ^→ ar, ^?الأمد ^→ ar, ^?الأوان ^→ ar, ^?الأوجس ^→ ar, ^?الحرس ^→ ar, ^?الحزة ^→ ar, ^?الحفز ^→ ar, ^?الحقبة ^→ ar, ^?الدد ^→ ar, ^?الزمان ^→ ar, ^?السبات ^→ ar, ^?السهب ^→ ar, ^?العتك ^→ ar, ^?العدان ^→ ar
• Ermenî: ժամանակ ^→ hy (žamanak)
• Esperantoyî: tempo ^→ eo
• Estonî: aeg ^→ et
• Eweyî: ɣeyiɣi ^→ ee nt
• Farisî: زمان ^→ fa, وقت ^→ fa, ^?ایام ^→ fa, ^?دم چاي ^→ fa, ^?لحظه ^→ fa, ^?دم ^→ fa
• Fînî: aika ^→ fi
• Frensî: temps ^→ fr n
• Frensiya kevn: tans ^→ fro n
• Frîsî: tiid ^→ fy
• Galîsî: vez ^→ gl m
• Gaelîka skotî: àm ^→ gd n
• Gurcî: დრო ^→ ka (dro)
• Hindî: समय ^→ hi (samay)
• Holendî: tijd ^→ nl n
• Mecarî: idő ^→ hu
• Îbranî: זמן ^→ he n (zman)
• Inglîzî: time ^→ en, ^?bedtime ^→ en, ^?juncture ^→ en, ^?point ^→ en, ^?stoup ^→ en, ^?tempo ^→ en, ^?try square ^→ en, ^?tryst ^→ en, ^?cornicle ^→ en
• Îtalî: tempo ^→ it n
• Îzlendî: tími ^→ is n, tíð ^→ is m
• Japonî: 時間 ^→ ja (jikan), じかん ^→ ja (jikan), 時 ^→ ja (toki), とき ^→ ja (toki)
• Katalanî: temps ^→ ca n
• Koreyî: 시간 ^→ ko (sigan)
• Xirwatî: vrijeme ^→ hr nt
• Latînî: tempus ^→ la nt
• Latviyayî: laiks ^→ lv n
• Makedonî: време ^→ mk nt (vréme)
• Malayalamî: സമയം ^→ ml (samayam)
• Maltayî: darba ^→ mt
• Mandarînî: 時間 ^→ cmn, 时间 ^→ cmn (shíjiān), 時光 ^→ cmn, 时光 ^→ cmn (shíguāng)
• Maorî: tāima ^→ mi, wā ^→ mi
• Minnanî: 時間 ^{→ zh-min-nan} (sî-kan), 时间 ^{→ zh-min-nan} (sî-kan)
• Nahwatlî: cāhuitl ^→ nah
• Navajoyî: ookił ^→ nv
• Norwecî: tid ^→ no n
• Slaviya kevn: врѣмѧ ^→ cu nt (vrěmę)
• Norsî: tíð ^→ non m
• Polonî: czas ^→ pl n
• Portugalî: tempo ^→ pt n
• Rusî: время ^→ ru nt (vrémja)
• Sirbî: vreme ^→ sr nt
• Slovenî: čas ^→ sl n
• Spanî: tiempo ^→ es n
• Swêdî: tid ^→ sv c
• Tacikî: замон ^→ tg, вақт ^→ tg
• Tayî: เวลา ^→ th (waylaa)
• Teteriya krîmî: vaqıt ^→ crh
• Tîbetî: དུས་ཚོད། ^→ bo (dus tshod)
• Tirkî: zaman ^→ tr, ^?ahit ^→ tr, ^?saat ^→ tr, ^?vakit ^→ tr, ^?zamane ^→ tr, ^?abanıyorum ^→ tr, ^?baktım ^→ tr, ^?getiriyor ^→ tr, ^?getirmiş ^→ tr, ^?güldüler ^→ tr, ^?güldüm ^→ tr, ^?yakınır ^→ tr, ^?yapacağım ^→ tr, ^?yapacağız ^→ tr, ^?yapmayacağım ^→ tr, ^?yapmayacağız ^→ tr
• Ukraynî: час ^→ uk n (čas)
• Weylsî: amser ^→ cy
• Viyetnamî: thời gian ^→ vi
• Yûnanî: χρόνος ^→ el n (chrónos), καιρός ^→ el n (kerós)
• Yûnaniya kevn: χρόνος ^→ grc n (khronos)

Navdêr 2

dem mê

1. Kelîna çayê, çay hatina wê rewşê ku dikare bêt vexwarin.

Bikaranîn

Lêker:

• dem bûn
• dem dan
• dem kirin

Navdêr:

• dembûn
• demdan
• demkirin

Navdêr:

• dembûyî
• demdayî
• demkirî

Jê

• demandin
• demandî
• dembar
• dembarî
• dember
• demberî
• demder
• demî
• demîn
• demker

Werger

• Tirkî: ^?dem ^→ tr

Formeke lêkerê

dem

1. (devokî) (ez ê) bidim.
   • Ez ê avê dem te. (Ez ê avê bidim te.)

Bikaranîn

Bi taybetî li Behdînan û Hekariyê.

4. lêdana tirimpêlê

Cureyê peyvê nehatiye dayîn: Alîkarî:Cureyên peyvan

1. (lêdana tirimpêlê) Binere: deim

Soranî

Navdêr 1

dem

1. dev

Navdêr 2

dem

1. bîsk, kêlîk, wextek pirr kurt, çaxek kin

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ده‌م

Danmarkî

Cînav

dem

1. wan

Elmanî

Bilêvkirin

• (pel)

Cînav

dem

1. Forma datîv ya yekjimar û nêr yan nêtar ji cînavê yan artîkelê diyarker "der".

Norwecî

Cînav

dem

1. wan

Swêdî

Cînav

dem

1. wan

Tirkî

Navdêr

dem

1. nefes, henase, hilm