der
Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
Hoker[biguhêre]
der
- Ne hindir, ne tê ve, ne tê de, ne di jûr ve.
- Dixwazim ji malê biçim der(ê).
- Em ji der(ê) hatin hindir ji ber ku baranê dest pê kir.
- Wisa germ e ku divê em li der(ê) binivin.
- "Ma remeyte îz remeyte" goşîdar
Destê wî destê Xuda der kar û bar— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)
Herwiha[biguhêre]
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Hevreha soranî دهر (der), zazakî teber, ji proto-hindûewropî *dʰwer- (derî, dergeh, der, derve). Bide ber latînî foris (derî, dergeh) û forās (der, derve), herdu ji proto-hindûewropî *dʰwer-. در (der, “derî, dergeh”) ya farisî hevreha vê ye lê در (der) bi maneya "di ... de" ne ji eynî rehî ye lê hevreha "di (tê de) ya kurdî ye û herdu ji proto-hindûewropî *enter- in, binere hindir. Bo ketina "-er" ji kurdî hemberî farisî bide ber dot (farisî doxter), ma-k (farisî mader), bira (farisî birader), pis (farisî piser)...
Werger[biguhêre]
- Bulgarî: навън → bg (navǎn), навънка → bg (navǎnka)
- Çînî: 以外 → zh (yǐwài)
- Danmarkî: udenfor → da
- Almanî: äußerlich → de, draußen → de, außer → de
- Erebî: خارج → ar (xaric), برا → ar
- Esperantoyî: ekstere → eo
- Farisî: خارج → fa (xaric), گو → fa, ?فراتر از → fa, ?رد → fa
- Fînî: ulos → fi, (li derê) ulkona, (ji derê) ulkoa
- Fransî: dehors → fr
- Frîsî: bûten → fy
- Holendî: buiten → nl, daarbuiten → nl, uiterlijk → nl
- Inglîzî: out → en, outside → en, space → en, ?portal → en, ?outside of → en
- Inglîziya kevn: butan → ang, buton → ang
- Îtalî: fuori → it
- Îzlendî: utan → is, úti → is
- Norwecî: utenfor → no
- Oksîtanî: defòra → oc
- Papyamentoyî: pafó → pap, pafór → pap, pafor → pap
- Portugalî: fora → pt, de fora → pt
- Spanî: fuera → es
- Swahîlî: nje → sw
- Swêdî: ute → sv
- Tirkî: dışarı → tr, açık hava → tr, dış → tr, ?hariç → tr, ?baş kıç vurmak → tr, ?mevki → tr
- Zuluyî: phandle → zu
[biguhêre]
der mê
Gotinên pêşiyan[biguhêre]
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Herwiha[biguhêre]
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Peyva "der/dir" bi maneya "cih" di zaravayên din yên kurdî û di zimanên din yên îranî yên ne cîranî ermenî de peyda nabe loma ihtimalen ew ji ermenî տեղ (teł) (xwandin: bi ermeniya rojava deł, ermeniya kevn teł, ermeniya rojhilat teġ). L/R di kurdî de dikarin bi hev diguherin. Balkêş e ku peyva tirkî yer (cih) û hevrehên wê yên zimanên din yên tûranî jî (devokên teterî cer û tur) jî nêzîkî der ya kurdî ne. Loma eger "der" ne ji ermenî be, ew dikare ji zimanekî tirkîkî be lê ihtimala ku ji ermenî be gelekî mezintir e. Herwiha di erebî de jî peyva دار (dar) bi maneya "war, welat, der, dever" heye lê ihtimala ku "der"a kurdî ji wê be ew jî kêm e.
Werger[biguhêre]
- Albanî: vend → sq, katror → sq
- Belûçî: ہند → bal (hend)
- Bretonî: lec’h → br, le → br
- Çekî: místo → cs
- Danmarkî: plads → da, sted → da
- Almanî: Platz → de n, Stelle → de m, Ort → de nt, Position → de m, Lage → de m, Stellung → de m
- Erebî: مكان → ar (mekan)
- Ermenî: տեղ (teġ)
- Farisî: مکان → fa (mekan), جا → fa (ca)
- Ferî: stað → fo
- Fînî: paikka → fi, alue → fi, seutu → fi
- Fransî: lieu → fr, endroit → fr, place → fr
- Weylsîlle → cy
- Hindî: जगह (cegeh)
- Îdoyî: loko → io
- Îbranî: מקום (mekom)
- Inglîzî: place → en, location → en, spot → en, field → en, site → en, venue → en
- Îtalî: luogo → it, piazza → it, posto → it
- Katalanî: espai → ca, lloc → ca
- Kornî: le → kw
- Latînî: locus → la
- Norwecî: plass → no
- Oksîtanî: lòc → oc, luòc → oc
- Peştûyî: ځای → ps (zay)
- Polonî: miejsce → pl, miejscowość → pl
- Portugalî: local → pt, lugar → pt, paragem → pt, sítio → pt
- Romanyayî: loc → ro
- Rusî: место → ru (mesto)
- Soranî: جێگه → ckb (cêge), شوێن → ckb (şwên)
- Spanî: lugar → es n, sitio → es n
- Tirkî: yer → tr, mekan → tr, mesken → tr
- Urdûyî: جگہ → ur (cegeh)
[biguhêre]
der nêr
Etîmolojî[biguhêre]
Binere "der" (1)
Werger[biguhêre]
[biguhêre]
der nêr
Etîmolojî[biguhêre]
Binêre: derî (1).