derî

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɛˈɾiː/

• Deng (Amed)

• Kîtekirin: de·rî

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	derî	derî
Îzafe	deriyê	deriyên
Çemandî	derî	deriyan
Nîşandera çemandî	wî derî	wan deriyan
Bangkirin	deriyo	deriyino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	deriyek	deriyin
Îzafe	deriyekî	deriyine
Çemandî	deriyekî	deriyinan

deriyekî spî

derî nêr

1. cihê ku mirov tê re ji xanî derdikeve yan diçe hindirî xanî

   deriyê malê, deriyê hewşê, deriyê xanî, deriyê govê, deriyê şkeftê

   Derî girtî bû loma em neçar man pencereyê bişkînin û tê re biçin.

2. cihê ku tiştek jê tê vekirin û girtin

   deriyê kartonê, deriyê sindoqê, deriyê qutiyê

Ji wêjeya klasîk

• Sewr û ḧimar e ga û ker.
  Ban çi ye? seqf e, bab e der. — (Ehmedê Xanî: Nûbihara Biçûkan)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ده‌ری
• (Edebiya klasîk) در‎ (der)
• kurdî-krîlî: дәри

Herwiha

• der
• derga
• dergah
• derge

• dergeh
• dergih
• derke
• derok

Hevmane

• qapî, dergeh, derok

Jê

• derî vekirin
• derî asê kirin
• derî girtin
• derî qepat kirin
• derî qerase kirin
• derî qutan
• derî qilf kirin

Etîmolojî

Ji ya berê der, herwiha derok, dergeh, hevreha soranî ده‌رگا‎ (derga), hewramî bere, zazakî ber, semnanî berî, pertî ber, sogdî b'r, farisî در‎ (der), pehlewî der, hexamenişî 𐎯𐎺𐎼𐎹𐎠 (duver-), avestayî 𐬛𐬎𐬎𐬀𐬭𐬆𐬨‎ (duuar-, /dver-/), osetî дуар (dwar), sanskrîtî द्वार (dvā́ra), hîtîtî 𒀭𒄙𒍝 (an-dur-za), ermenî դուռ (duṙ), albanî derë, lîtwanî durys, latviyayî durvis, rûsî дверь (dvêr'), çekî dveře, polonî drzwi, inglîzî door, holendî deur, swêdî dörr, danmarkî/norwecî dør, almanî Tür, yûnanî θύρα (thúra)... hemû ji proto-hindûewropî *dʰwṓr / *dʰwer-.

Bo guherîna D bi B di zazakî, hewramî, pertî, semnanî û sogdî de, bidin ber kurmancî (ya/yê/yên) din/dî û zazakî bîn.

Çavkanî: Horn p.122, Watkins p.86, MacKenzie P.122, Etymonline | Pokorny: 278

Bi zaravayên din

• Soranî: derga, derge
• Hewramî: bere
• Zazakî: ber

Werger

• Abaknonî: pwerta
• Afrîkansî: deur → af
• Albanî: derë → sq
• Almanî: Tür → de mê, Tor → de nêtar
• Altayiya başûrî: эжик (ežik)
• Arakî: m̈ar̄asala
• Aromanî: poartã
• Azerî: qapı → az
• Baskî: atea → eu
• Başkîrî: ишек (išek)
• Belarusî: дзверы (dzvery)
• Bengalî: দরজা (Darajā)
• Bidiyo: oora
• Bulgarî: врата → bg (vrata)
• Çekî: dveře → cs
• Çînî: 门 → zh (mén)
• Çukçansî: sunʼuč
• Çuvaşî: алăк (alăk)
• Danmarkî: dør → da
• Erebî: باب‎ → ar m (bāb)
• Ermenî: դուռ → hy (duṙ)
• Esperantoyî: pordo → eo
• Estonî: uks → et
• Farisî: در‎ → fa (dar)
• Ferî: dyr → fo
• Fînî: ovi → fi
• Fransî: porte → fr
• Frîsî: doar
• Frîsî: doar
• Gaelîka skotî: dorus
• Gagawzî: kapu
• Galîsî: porta → gl
• Gujaratî: દ્વાર (dvār)
• Gurcî: კარი (ḳari)
• Hawayî: puka
• Hawsayî: ƙofa → ha, ƙofa → ha
• Hindî: दरवाज़ा → hi (darvāzā), द्वार → hi (dvār)
• Hmongî: qhov rooj
• Holendî: deur → nl
• Indonezî: pintu → id
• Inglîzî: door → en
• Inglîziya kevn: duru → ang
• Îstriyotî: puorta
• Îbranî: דלת‎ → he (délet)
• Îdoyî: pordo → io
• Îgboyî: ụzọ
• Înterlîngua: porta
• Înuîtî: ᒪᑐ (matu)
• Îrlendî: doras → ga
• Îtalî: porta → it, uscio → it
• Îzlendî: dyr → is
• Japonî: 戸 → ja (と, to), 扉 → ja (とびら, tobira)
• Javayî: lawang → jv
• Karaçay-balkarî: эшик
• Katalanî: porta → ca
• Kîkûyûyî: mulango
• Kîngalî: දොර (dora)
• Kirgizî: эшик → ky (eşik)
• Koreyî: 문 → ko (mun)
• Korsîkayî: porta → co, usciu
• Kotavayî: tuvel
• Kumikî: эшик (eşik)
• Latînî: ostium, ianua → la
• Latviyayî: durvis → lv
• Lîtwanî: durys → lt
• Luksembûrgî: Dier → lb m
• Makedonî: врата (vrata)
• Malagasî: varavarambe → mg, varavarana → mg
• Malezî: pintu → ms
• Maltayî: bieb → mt
• Maratî: दरवाजा (darvājā), दार (dār)
• Mecarî: ajtó → hu, kapu → hu
• Mongolî: үүд → mn (üüd)
• Nogayî: эсик (ésik)
• Norsiya kevn: dyrr
• Norwecî: dør → no
• Oksîtanî: pòrta → oc
• Ozbekî: eshik → uz
• Papyamentoyî: porta
• Pîrahayî: kaoi
• Polonî: drzwi → pl
• Portugalî: porta → pt, colchete → pt
• Puncabî: ਬੂਹਾ (būhā), ਦਰਵਾਜ਼ਾ (darvāzā)
• Qazaxî: есік → kk (esik)
• Romancî: isch
• Romanyayî: ușă → ro
• Rusî: дверь → ru (dver’)
• Samiya bakurî: uksa, dordnu
• Sardînî: gianna
• Sebwanoyî: pultahan
• Sirboxirwatî: vrata, врата → sh (vrata)
• Slovakî: dvere → sk
• Slovenî: vrata → sl
• Sonxayî: gambuu
• Spanî: puerta → es
• Swêdî: dörr → sv
• Şawî: tawurt
• Şîngazîcayî: mlango
• Şorî: эжик
• Tamîlî: கதவு → ta (katavu)
• Tayî: ประตู → th (bpràdtu)
• Teterî: ишек → tt (işek)
• Teteriya krîmî: qapı
• Tirkî: kapı → tr
• Tirkmenî: gapy, gabsa
• Tofalarî: эҷик
• Torangî: pourte, jaine
• Tuvanî: эжик (ejik)
• Ûkraynî: двері → uk (dveri)
• Urdûyî: دروازہ‎, دوار‎
• Ûrûmî: хапу
• Viyetnamî: cửa → vi
• Walonî: ouxh → wa n
• Weylsî: drws → cy
• Xakasî: ізік (ízík)
• Ximêrî: ទ្វារ → km (tvear)
• Yakutî: аан (aan)
• Yidîşî: טיר‎ (tir)
• Yûnanî: θύρα → el (thýra), πόρτα → el (pórta), πύλη → el (pýli)

Hoker

derî

1. (ji / li) derveyî tiştekî, ne di tiştekî de

Werger

• Almanî: aus → de
• Inglîzî: out → en, outside → en
• Tirkî: dışarı → tr, hariç → tr, dışarda → tr

Serenav

Deverên ku derî lê zimanê serekî ye.

derî mê

1. (ziman) zimanekî îranî ye û li Efxanistanê tê peyivîn û wek zaravayeke zimanê farisî tê hesibandin

Werger

• Farisî: دری‎ → fa (derî)
• Fînî: dari → fi (in kieli)
• Fransî: dari → fr
• Inglîzî: Dari → en (language)
• Tirkî: Darice → tr (dili)