dil

 Binêre herwiha: dîl

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɪl/

• Deng (Wan)

• Kîtekirin: dil

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dil	dil
Îzafe	dilê	dilên
Çemandî	dilî	dilan
Nîşandera çemandî	wî dilî	wan dilan
Bangkirin	dilo	dilino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dilek	dilin
Îzafe	dilekî	diline
Çemandî	dilekî	dilinan

Sembola dilî.

dil nêr

1. (anatomî) Parçeya leşî ya ku li aliyê çepê yê sîngî ye û karê wî hilkişandina xwînê ye.
   • Dilê mirovan masûlkeyekî bi çar ode ye. Wazîfa dil ev e ku, xwînê bigêhejîne her derê bedena mirovan. Ango dil wek pompe dixebite îi di deqîqê da 70 caran lêdixê. — (Anatomiya Bedena Mirovan, Huseyin Bektaş, Weşanên Deng)
   • Dilê wî weke defê lêdixist, radibû û dadiket. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
2. (mecazî) Cihê hestan û evînê.
   • Da çêbitin der dil tereb
     Turk û Ecem, Rom û Ereb — (Şêx Evdirehmanê Axtepî)

   Dilê min wê dibijîne.

   Ma dilê te pê naşewite?!

3. (mecazî) yar, berdilî

   Tu dilê min î! (Ez pirr ji te hez dikim.)

4. (mecazî) navend, merkez

   Di dilê Kurdistanê de.

5. samîmî
   • ...mirov ji awirên wî têderdixist ku çiqas ji dil û can kêfa wî ji Mr. Utterson re dihat. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 15, ISBN 978-605-2246-80-1)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دل

Hevmane

• qelb

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *kerd- ye ku herwiha serkaniya دڵ‎ (dił) ya soranî, دل‎ (dêl) ya farisî, zerre ya zazakî, دل (zirid) ya avestayî, [skrîpt hewce ye] (dird) ya farisiya kevin, dil ya farisiya navîn, zird ya partî, zird û dil (ji farisî) ya belûçî, sirt ya ermenî, cordis ya latînî, сердце (serdtse) ya rûsî, hrdeye ya sanskrîtî, heart ya inglîzî, hjärt ya swêdî û Herz ya elmanî ye.

• Proto-hindûewropî: *kerd- ("dil")

• Proto-hindûaryanî:

Avestayî: zered- ("dil")

Pehlewî: dil ("dil")

Farisî: dil ("dil")

Belûçî: zirdē ("dil")

Osetî: zārdū ("dil") ^{alfabeya arî}

Kurmancî: dil ("dil")

Soranî: dił ("dil")

Hewramî: zil ("dil")

Zazakî: zerre ("dil")

Sanskrîtî: hṛd- ("dil")

Ermenî: sirt ("dil")

Yûnanî: kardiā ("dil")

Latînî: cord ("dil")

Almanî: Herz ("dil"

Inglîzî: heart ("dil") ...

Çavkanî: Horn p.127, Watkins p.41, MacKenzie P.126, Etymonline

Jê

• (Lêker) dil girtin
• (Lêker) dil kirin
• (Lêker) dil xwestin
• (Lêker) dil hebûn
• (Lêker) dil dan
• (Lêker) dil ketin
• (Navdêr) dilkirin
• (Navdêr) dilxwestin
• (Navdêr) dilgirtin
• (Navdêr) dilçûn
• (Navdêr) dilberdan
• (Navdêr) dildan
• (Navdêr) dilketin
• (Navdêr) dilhebûn
• (Rengdêr) dildayî
• (Rengdêr) dilgirtî
• (Rengdêr) dilketî
• (Rengdêr) dilxwestî
• (Rengdêr) dilkirî
• (Rengdêr) dilberdayî
• dilasa
• dilasan
• dilasanî
• dilawer
• dilawerî
• dilawêr
• dilawêrî
• dilbawer
• dilbawerî
• dilbaz
• dilbazî
• dilbiçûk
• dilbiçûkî
• dilbikul
• dilbikulî
• dilbitirs
• dilçepel
• dilçepelî
• dilçil
• dilçilî
• dil dan
• dildar
• dilêr
• dilêrî
• dilêş
• dilêşî
• dilevîn
• dilevînî
• dilfire
• dilfire
• dilfirehî
• dilfireyî
• dilgerm
• dilgermî
• dilgeş
• dilgeşî
• dilgir
• dilgirî
• dilgiran
• dilgiranî
• dilhebî
• dilhebîn
• dilhebînî
• dil hebûn
• dil hênik bûn
• dilhişk
• dilhişkî
• dilî
• dilik
• dilîn
• dilîn
• dilîn
• dilkêş
• dilkêşî
• dilkeder
• dilkederî
• dilkeser
• dilkeserî
• dilketî
• dil ketin
• dil kirin
• dilkirin
• dilkoçer
• dilkul
• dilkulî
• dilkûr
• dilkûrî
• dil man
• dil man pê ve
• dilman
• dilmanî
• dilmayî
• dilme
• dilmê
• dilnerm
• dilnermî
• dilnexwaz
• dilnexwazî
• dilnizm
• dilnizmî
• dilodîn
• dilodînî
• dilovan
• dilovanî
• dilpak
• dilpakî
• dilpêvehî
• dilpîs
• dilpîsî
• dilrast
• dilrastî
• dil rawestandin
• dilrawestandî
• dilrawestî
• dil rawestîn
• dilrawestîn
• dilrawestiyayî
• dilreş
• dilreşî
• dilron
• dilronî
• dilsaf
• dilsafî
• dilsar
• dilsarî
• dilsaz
• dilsazî
• dilsivik
• dilsivikî
• dilsoj
• dilsojî
• dilsotî
• dilsoz
• dilsozî
• dilşa
• dilşad
• dilşadî
• dilşahî
• dilşayî
• dil şikestin
• dilşikestin
• dilşikestî
• dil şkestin
• dilşkestin
• dilşkestî
• dilşikên
• dilşikênî
• dilşikîn
• dilşikînî
• dilşkên
• dilşkênî
• dilşkîn
• dilşkînî
• dilteng
• diltengî
• diltenik
• diltenikî
• diltepîn
• diltepînî
• diltezîn
• diltezînî
• diltirs
• diltirsî
• dilvîn
• dilvînî
• dilwas
• dilwasî
• dilxav
• dilxavî
• dilxereng
• dilxerengî
• dilxwaz
• dilxwazî
• dilxweş
• dilxweşî
• jidil
• ber dil girtin
• dil bijandin
• dil girtin
• dil kirin
• dil rabûn
• dil rakirin
• dil sotin
• dil şewitandin
• dil şewitîn
• dilê xwe girtin

Bi zaravayên din

• Soranî: دڵ‎ (dił)
• Kurdiya başûrî: dił
• Lekî: dił
• Hewramî: zêll
• Zazakî: zerre, dil, qelb

Werger

• Abxazî: агәы → ab (āg°ə)
• Adîgeyî: гу → ady (g°)
• Belarusî: сэрца → be (sèrtsa)
• Bretonî: kalon → br
• Bulgarî: сърце → bg (sărtse)
• Çînî: 心脏 → zh (xīnzàng)
• Danmarkî: hjerte → da
• Albanî: zemër → sq m
• Almanî: Herz → de n
• Erebî: قلب‎ → ar (qelb), ^?الجأش‎ → ar, ^?الجنان‎ → ar, ^?الخاطر‎ → ar, ^?الخلد‎ → ar, ^?الروع‎ → ar, ^?الفؤاد‎ → ar, ^?اللبب‎ → ar, ^?النیاط‎ → ar, ^?رباط‎ → ar, ^?ناقور‎ → ar
• Ermenî: սիրտ → hy (sirt)
• Esperantoyî: koro → eo
• Eweyî: dzi → ee
• Farisî: قلب‎ → fa (qelb), دل‎ → fa, قلب‎ → fa
• Fînî: sydän → fi
• Fransî: cœur → fr
• Frîsî: hert → fy
• Galîsî: corazón → gl
• Hindî: दिल → hi (dil)
• Holendî: hart → nl
• Mecarî: szív → hu
• Îdoyî: kordio → io
• Inglîzî: heart → en, ^?cardiac → en, ^?giblet → en
• Îrlendî: croí → ga
• Îtalî: cuore → it
• Îzlendî: hjarta → is
• Japonî: 心臓 → ja (shinzō)
• Katalanî: cor → ca
• Koreyî: 심장 → ko (simchang)
• Sirboxirwatî: srce → sh
• Latînî: cor → la
• Latviyayî: sirds → lv m
• Lîtwanî: širdis → lt m
• Makedonî: срце → mk (srce)
• Norwecî: hjerte → no n
• Oksîtanî: còr → oc
• Polonî: serce → pl n
• Portugalî: coração → pt m
• Romanyayî: cord → ro
• Rusî: сердце → ru (serdtse)
• Sanskrîtî: हृदय → sa (hridaya)
• siryanî: ܠܒܐ (liba)
• Spanî: corazón → es m
• Swahîlî: moyo → sw
• Swêdî: hjärta → sv
• Tacikî: дил → tg (dil)
• Tirkî: kalp → tr, yürek → tr, gönül → tr, hatır → tr, karın → tr, sadır → tr, ciğer → tr, sine → tr, kardiyak → tr, can evi → tr, ^?öz → tr, ^?sürükleyici → tr, ^?sırım → tr
• Ûkraynî: серце → uk (sertse)
• Yûnanî: καρδιά → el (kardiá)

Tirkî

Bilêvkirin

• Deng

Navdêr

dil

1. ziman