xwîn
Xuyakirin
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | xwîn | xwîn |
Îzafe | xwîna | xwînên |
Çemandî | xwînê | xwînan |
Nîşandera çemandî | wê xwînê | wan xwînan |
Bangkirin | xwînê | xwînino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | xwînek | xwînin |
Îzafe | xwîneke | xwînine |
Çemandî | xwînekê | xwîninan |
xwîn mê
- (anatomî) Ava sor ya di leşê mirovan û candarên din.
- Xwîn şaneyek şile ya mirovan e, mirov dikare bêje ev ava jîyanê ye. Di bedena miroveki gihîştî da, bi giranîya xwe 70 kîlo û bi bejna xwe 170 cm, nêzikî 5-6 lître xwîn heye. — (Anatomiya Bedena Mirovan, Huseyin Bektaş, Weşanên Deng)
- malbat
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- esas, binyat
- Veki ku bi xwîna kurmancî nizanibe, pê nemiribe û ava wê venexwaribe... — (Îbrahîm Seydo Aydoxan, guman I)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Jê
[biguhêre]- xwînawî
- xwîn bi xwînê nayê şûştin
- (lêker) xwîn bûn
- (navdêr) xwînbûn
- (navdêr) xwîndan
- (lêker) xwîn dan
- xwîndar
- xwîndarî
- (lêker) xwîn jê hatin
- (navdêr) xwînkirin
- (lêker) xwîn kirin
- xwînmêj
- xwînmêjî
- (lêker) xwîn rijandin
- xwînrêj
- xwînrêjî
- (lêker) xwîn sekinîn
- (lêker) xwîn vexwarin
- (rengdêr) xwînxwarî
- xwînxwer
- xwînxwerî
- (lêker) xwîn xwestin
- (navdêr) xwînxwestin
- xwînî
Etîmolojî
[biguhêre]Ji zimanên îranî, hevreha خوێن (xwên) ya soranî, خون (xûn) ya farisî, xûn ya pehlewî, gonî, guwîn û goyn yên zazakî û [skrîpt hewce ye] (vohunîş-) ya avestayî ji proto-hindûaryanî *wehun.
Bi zaravayên din
[biguhêre]- Soranî: خوێن (xwên)
- Kurdiya başûrî: xün, xwîn
- Lekî: xwîn
- Hewramî: winî
- Zazakî: gonî, gunî, guwîn, goyn
Werger
[biguhêre]- Abay-sembwakî: daaʔ
- Abxazî: ашьа (āš̍ā)
- Açehî: darah
- Adîgeyî: лъы (łə)
- Afarî: qabala
- Afrîkansî: bloed → af
- Aghwanî: 𐕗𐔼 (ṗi)
- Aguarunayî: numpa
- Ahomî: 𑜎𑜢𑜤𑜄𑜫 (lüt)
- Akadî: 𒄷𒄭 (dāmu)
- Aklanon: dugo'
- Albanî: gjak → sq n
- Alêwîtî: aamaaxs
- Almanî: Blut → de nt
- Altayiya başûrî: кан (kan)
- Amayî: nako
- Amharî: ደም (däm)
- Apaçî:
- Apaçiya rojava: dił
- Apalayî: munu
- Aragonî: sangre m
- Aramî:
- Arçî: би
- Aromanî: sãndzi m, sãndze m
- Arrernteyiya rojavayî: alhwe
- Asamî: তেজ nt (tez)
- Astûrî: sangre → ast n an m
- Atong (Hindistan): thyiʼ
- Avarî: би (bi)
- Aymarayî: wila → ay
- Aynuyî: ケㇺ (kem), ケミヒ (kemihi)
- Aytonî: လိုတ်
- Azerî: qan → az
- Bahnarî: pham
- Balînî: getih
- Bambarayî: jòli
- Banda malayî: darah
- Banjarî: darah
- Baskî: odol → eu
- Başkîrî: ҡан (qan)
- Bluad :
- Belarusî: кроў → be m (kroŭ)
- Belûçî: ہون
- Bengalî: রক্ত → bn (rôkt)
- Bororoyî: kure
- Bretonî: gwad → br n
- Bugî: dara
- Bukidnon manoboyiya rojavayî: lengesa
- Bulgarî: кръв → bg m (krǎv)
- Burmayî: သွေး → my (swe:)
- Buryatî: шуһан (šuhan)
- Buyî: liad
- Conxayî: ཁྲག (khrag)
- Çakmayî: 𑄣𑄮 (lo)
- Cham:
- Çamicuroyî: iila
- Çavacanoyî: sangre
- Çeçenî: цӏий (c̣ī)
- Çekî: krev → cs m
- Çepangî: वयः
- Çerokî: ᎩᎦ (giga)
- Çeyenî: ma'e
- Çîçewayî: magazi, mwazi
- Çîkasawî: ǐss-ǐsh
- Çînî:
- Çukçî: мутԓымуԓ (mutḷymuḷ), муԓԓымуԓ (muḷḷymuḷ)
- Çuvaşî: юн (jun)
- Dalmatî: suang
- Danmarkî: blod → da nt
- Dargwayî: хӀи (ḥi)
- Divehî: ލޭ (lē)
- Dolganî: каан (kaan)
- Dongşîangî: chusun
- Drungî: sheui
- Endonezyayî: darah → id
- Erebî: دِمَاء pj (dimāʾ), دَم → ar n (dam)
- Ermenî: արյուն → hy (aryun)
- Ermeniya kevn: արիւն (ariwn)
- Erzayî: верь (verʹ)
- Esperantoyî: sango → eo
- Estonî: veri → et
- Etiyopiya klasîk: ደም (däm)
- Evenkî: сэксэ (səksə)
- Eweyî: evu
- Extremaduranî: sangri m
- Falayî: sangri m
- Farefareyî: zɩɩm
- Farisî: خون → fa (xun), خین → fa (xin)
- Fenîkî: 𐤃𐤌 (dm)
- Ferî: blóð → fo nt
- Fînî: veri → fi
- Fransî: sang → fr n
- Friyolî: sanc n, sang n
- Frîsiya bakur: Blör nt
- Frîsiya saterlandî: Bloud nt
- Frîsî: bloed nt
- Fulahî: ƴiiƴam
- Gaelîka skotî: fuil m
- Gagawzî: kan
- Galîsî: sangue → gl n
- Gotî: 𐌱𐌻𐍉𐌸 nt (blōþ)
- Gujaratî: રક્ત n (rakt)
- Gunî: ohùn
- Gurcî: სისხლი → ka (sisxli)
- Guwaranî: tuguy
- Haîtî: san
- Harariyî: ደም (däm)
- Harsusiyî: dhōre'
- Hawayî: koko
- Hawsayî: jini → ha
- Hindî: ख़ून n (xūn), रक्त → hi n (rakt), लहू → hi n (lahū)
- Hîlîgaynonî: dugo
- Hîtîtî: ēšḫar nt
- Hmongî: ntshav
- Holendî: bloed → nl nt
- Huişui hmongiya navendî: ntshav
- Hunsrikî: Blud nt
- Îbranî: דָּם → he n (dam)
- Îdoyî: sango → io
- Îgboyî: obara
- Îlokanoyî: dara
- Îngilîziya kevn: blōd nt
- Îngilîzî: blood → en
- Îngûşî: цӏий (c̣ī)
- Înterlîngua: sanguine
- Înuîtî: ᐊᐅᒃ
- Înupîakî: auk
- Îranunî: rugu'
- Îrlendî: fuil → ga m
- Îrlendiya kevn: fuil m
- Îsnagî: daxa
- Îstro-romanyayî: sănze
- Îtalî: sangue → it n
- Îtelmenî: мԓим (mɬim)
- Îu mienî: nziaamv
- Îvatanî: raya
- Îzlendî: blóð → is nt
- Japonî: 血 → ja (ち, chi), 血液 → ja (けつえき, ketsueki)
- Jarayî: drah
- Javayiya kevn: rah
- Javayî: ꦒꦼꦠꦶꦃ → jv
- Kabardî: лъы (łə)
- Kalalîsûtî: aak
- Kalmîkî: цусн (tsusn)
- Kannadayî: ರಕ್ತ → kn (rakta)
- Kanuriyî: bû
- Kapampanganî: daya
- Kapverdî: sangi, sange
- Karaçay-balkarî: къан (qan)
- Karakalpakî: qan
- Karelî: veri
- Karokî: áax
- Kaşûbî: krew m
- Katalanî: sang → ca m
- Keçwayî: yawar → qu
- Khinalugî: пӏи (ṗi)
- Kirgizî: кан → ky (kan)
- Kîkongoyî: menga
- Kîkûyûyî: thakame 9
- Kîngalî: ලේ → si (lē), රුධිර (rudhira)
- Kînyarwandayî: amaraso
- Komî-permyakî: вир (vir)
- Koreyî: 피 → ko (pi), 혈액(血液) (hyeoraek)
- Kornî: goes n, goos n
- Korsîkayî: sangui → co n
- Kuiyî (Hindistan): ତୂଗୁ
- Kumikî: къан (qan)
- Ladînoyî: sangre m, סאנגרי m (sangre)
- Latgalî: asnis n
- Latînî: sanguis → la n, cruor n
- Lawsî: ເລືອດ → lo (lư̄at)
- Lepçayî: ᰟᰧ (vi)Şablon:attention
- Lezgînî: иви (ivi)
- Limbuyî: ᤔᤠ᤺ᤰᤜᤡ (mākhi)
- Lingalayî: makilá 6
- Lîgûrî: sangre
- Lîtwanî: kraũjas → lt n
- Lîvonî: ver, vier
- Lolopoyî: sirnilni
- Lombardî: sang
- Lueyî: ᦵᦟᦲᧆ (loed)
- Lugandayî: omusaayi
- Luksembûrgî: Blutt → lb nt
- Maguindanaoyî: rugu
- Makasarî: cera
- Makedonî: крв m (krv)
- Malagasî: ra → mg
- Malayalamî: രക്തം → ml (raktaṃ), ചോര → ml (cōra)
- Malezî: darah → ms
- Maltayî: demm → mt n
- Mançûyî: ᠰᡝᠩᡤᡳ (senggi)
- Manipurî: ꯏ
- Manîdeyî: digî
- Manksî: fuill m
- Mansakayî: apul
- Mansî: ке̄лп (kēlp)
- Maorî: toto
- Maranaoyî: dara, rogo'
- Maratî: रक्त nt (rakta)
- Marî:
- Massaçusettî: musquéheonk
- Mayayiya yukatekî: kʼiʼikʼ
- Mecarî: vér → hu
- Megleno-romanyayî: sǫnzi n
- Melanauyiya navendî: daak
- Misrî:
(znf n) - Miyakoyî: アカツ (akacy)
- Mînangkabawî: darah
- Mîrandî: sangre n
- Mogholî: chosun
- Mokşayî: вер (ver)
- Mongolî:
- Monî: ဆီ (chim)
- Mulamî: phɣaːt⁷, phjet⁷
- Nahwatliya huastekaya rojhilatî: eztli
- Nahwatliya klasîk: eztli
- Nahwatliya navendî: eztli
- Nanayî: сэксэ (sekse)
- Napolîtanî: sanghe n
- Navajoyî: dił
- Naxî: sai
- Nedersaksî:
- Nepalî: रगत (ragat)
- Newarî: हि (hi)
- Nganasanî: кам
- Ngarrindjerî: kruwi
- Nihalî: corṭo
- Nogayî: кан (kan)
- Nong zhuangî: lowd
- Norsiya kevn: blóð nt
- Norwecî:
- Nottoway-meherrînî: gatkum
- Nuerî: riɛm
- Nupeyî: egyà
- Ogbronuagumî: ərimi
- Ojibweyî: miskwi
- Okînawanî: 血 (ちー, chii)
- Oksîtaniya kevn: sang
- Oksîtanî: sang → oc m
- Oriyayî: ରକ୍ତ → or (rôktô)
- Oromoyî: dhiiga
- Osetî: тог (tog), туг (tug)
- Oygurî: قان (qan)
- Ozbekî: qon → uz
- Pacohî: aham
- Pangasînanî: dala
- Papyamentoyî: sanger
- Peştûyî: وينه → ps m (wina)
- Piedmontîsî: sangh n
- Pite samî: málle
- Pîpîlî: esti, ezti
- Plodîşî: Bloot nt
- Polonî: krew → pl m, jucha → pl m, posoka → pl m, farba → pl m
- Portugalî: sangue → pt n
- Puncabî: ਲਹੂ n (lahū), ਖ਼ੂਨ n (xūn), ਰੱਤ m (ratta)
- Qazaxî: қан → kk (qan)
- Qiptî: ⲥⲛⲟϥ (snof)
- Rajasthanî: रगत (ragat)
- Rohingyayî: rokto
- Romagnolî: sângv n
- Romancî: sang n
- Romanî: rat n
- Romanyayî: sânge → ro nt
- Rusî: кровь → ru m (krovʹ), ю́шка → ru m (júška)
- Rusînî: кровь m (krovʹ)
- S'gaw karenî: သွံၣ် (thweè)
- Saekî: หล้วด
- Samiya bakurî: varra
- Samiya skoltî: võrr
- Samoayî: toto
- Samogîtî: kraus n
- Sanskrîtî: असृज् → sa n (asṛj)
- Santalî: ᱨᱳᱠᱳᱛ (rokot), ᱢᱟᱭᱟᱢ (mayam)
- Sardînî: sàmbani n, sàmbeni, sàmbini, sànghini, sànguni, sangu, sàngui
- Sebwanoyî: dugo
- Sicîlî: sancu → scn n, sangu → scn n
- Sindhî: رت → sd m (ratu)
- Sirboxirwatî:
- Sîlhetî: ꠟꠃ (lou)
- Skotî: blude, bluid
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: кръвь m (krŭvĭ)
- Slavomolisanoyî: krv n
- Slovakî: krv → sk m
- Slovenî: kri → sl m
- Somalî: dhiig n
- Soqotrî: دُور n (dor)
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: madi
- Spanî: sangre → es m
- Sundanî: getih → su
- Sûdovî: sikga m
- Svanî: ზისხ (zisx)
- Swahîlî: damu → sw
- Swêdî: blod → sv nt
- Şanî: လိူတ်ႈ (lōet)
- Şerpayî: ཁྲག (thrak)
- Şonayî: ropa
- Şorî: қан (qan)
- Tàyî: lượt
- Tabasaranî: ифи (ifi)
- Tacikî: хун → tg (xun)
- Tagalogî: dugo → tl
- Tamîlî: ரத்தம் → ta (rattam), குருதி → ta (kuruti)
- Tangutî: 𗊴
- Tarifitî: idammen n pj, ddem n
- Tausugî: dugu
- Tayî: เลือด → th (lʉ̂ʉat), โลหิต → th, โรหิต → th
- Tayî nüa: ᥘᥫᥖ (loet)
- Tbolî: lito
- Telûgûyî: రక్తం → te (raktaṃ), నెత్తురు → te (netturu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⴷⴰⵎⵎⵏ n pj (idammn)
- Ter samî: varr
- Ternateyî: au
- Teteriya krîmî: qan
- Teterî: кан → tt (qan)
- Tetûmî: raan
- Tidoreyî: au
- Tigrînî: ደም → ti (däm)
- Tirkî: kan → tr
- Tirkmenî: gan
- Tîbetî: ཁྲག (khrag)
- Tlingitî: shé
- Toxarî A: ysār
- Toxarî B: yasar
- Tuvanî: хан (xan)
- Tzotzîlî: chʼichʼelil
- Udî: пӏи (ṗi)
- Udmurtî: вир (vir)
- Ugarîtî: 𐎄𐎎 (dm)
- Umbunduyî: osonde
- Urdûyî: خُون n (xūn), لَہُو n (lahū), رکت n (rakt), دَم n (dam)
- Ûkraynî: кров → uk m (krov)
- Venîsî: sangue n
- Vepsî: veri
- Viyetnamî: máu → vi
- Volapûkî: blud → vo
- Voroyî: veri
- Votî: veri
- Walonî: sonk → wa n
- Wappoyî: népʰ
- Weylsî: gwaed → cy n
- Wîlamowî: błüt nt
- Wolofî: deret → wo
- Xakasî: хан (xan)
- Khanty:
- Ximêrî: ឈាម → km (chiəm), លោហិត → km (loohət)
- Xosayî: igazi 5 an 6
- Yagnobî: вахн (vaxn)
- Yakanî: laha'
- Yakutî: хаан (xaan)
- Yamanayî: sapa
- Yidîşî: בלוט nt (blut)
- Yiyiya siçuwayî: ꌦ
- Yogadî: daga
- Yorubayî: ẹ̀jẹ̀
- Yupîkiya navendî: auk
- Yûnanî: αίμα → el nt (aíma)
- Zêlandî: bloed nt
- Zhuangî: lwed
- Zuluyî: igazi → zu 5 an 6
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.