sal
Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
Zayenda mê ya binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | sal | sal | ||
Îzafe | sala | salên | ||
Çemandî | salê | salan | ||
Nîşandera çemandî | wê salê | wan salan | ||
Bangkirin | salê | salino | ||
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | salek | salin | ||
Îzafe | saleke | saline | ||
Çemandî | salekê | salinan |
sal mê
- 12 meh, 365 roj, 52 hefte
bihar û havîn û payiz û zivistan bi hev re- Hate gêrran hêj ne behsa Ademê
Nê hezaran salê çûne axîrî
Ew nebûbû Adem, hêj av û herî — (Mela Hisênê Bateyî: Mewlûd)
- Hate gêrran hêj ne behsa Ademê
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Têkilî[biguhêre]
Gotinên pêşiyan[biguhêre]
- serê salê, binê salê, Xwedê kurekî bide kevaniya malê
- sal bi sal, xwezî li par
- sal wekî bawîşka tên û diçin
- sala du bihar û zilamê bi guhar û pîra bi yar
- salekê şivan e, deh salan heywan e
- salê carek mêranî, mehê carek mêvanî, rojê carek domanî
Qafiye[biguhêre]
Binêre herwiha[biguhêre]
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Hevreha soranî ساڵ (sał), kurdiya başûrî sał, hewramî sał, belûçî سال (sal), farisî سال (sal), tacikî сол (sol), talîşî سال (sal) û sor, pehlewî 𐭱𐭭𐭲 (/sāl/), pertî 𐫘𐫀𐫡 (/sar/), zazakî serre, osetî сӕрд/сӕрдӕ (særd/særdæ: havîn), (avestayî 𐬯𐬀𐬭𐬆𐬜𐬀 (sarəδa), hexamenişî 𐎰𐎼𐎭 (θ-r-d), sanskrîtî शरद् (şered: 1. payiz 2. sal)... hemû ji proto-hindûewropî *ḱelh₁- (“germ bûn”) ku herwiha serekaniya bo nimûne calēre (germ bûn) ya latînî ye.
سال (sal) ya urdûyî û साल (sal) ya hindî ji zimanên îranî hatine wergirtin; peyva sanskrîtî शरद् (şered) di wan de maneya "payiz"ê dide. Bo hin nimûneyên din jî ku "-rd-" ya îraniya kevn di kurmancî de dibe "l", binêre "gul, al, gel, çil (40), kalan"...
Di makezimanê proto-hindûewropî de peyva bi wateya "sal" *yóh₁r̥ ku bo nimûne year ya inglîzî, Jahr ya almanî û år ya swêdî jê hatine. Di nav zimanên îranî de ew di avestayî de wek 𐬫𐬁𐬭𐬆 (yārə: sal) û di hexamenişî de wek 𐎯𐏁𐎹𐎠𐎼𐎶 (duşi-yāram: hişkesal, sala kêmbaran) hatiye qeydkirin. Ew wek peyveke serbixwe di zimanên niha yên îranî de nemaye lê di kurdî de di peyva pêrar (du sal berî niha) û di hevwateya wê ya farisî پیرار (pîrar) de maye ku herdu ji forma îraniya kevn ya *pere-yar hatine ku li dawiyê wê "-yar" bi maneya "sal" e.
Peyva sal û peyva zazakî serre hinekî dişibin hevwateya xwe ya erebî sene (şene, şente bi zimanên din yên samî) û herwiha hevwateyên xwe yên bi zimanên tirkîkî jî, bo nimûne qazaxî û kirgîzî жыл (cıl - bi tirkî yıl) lê nêzîkiya wan ya dengî tenê tesedifî ye. Lê tirkî herwiha peyva sene bi kar tîne ku ji erebî hatiye wergirtin.
Çavkanî: Çabolov, Chyet r. 527, 450, Mayrhofer r. 616
Bi zaravayên din[biguhêre]
Werger[biguhêre]
- Afrîkansî: jaar → af
- Aramî: ܫܢܬܐ (şenta)
- Albanî: mot → sq
- Almanî: Jahr → de
- Inglîzî: year → en
- Inglîziya kevn: gear
- Erebî: سنه (sene) mê, عام → ar (ʿām) ('am)
- Ermenî: տարի → hy (tari)
- Azerî: il → az
- Başkîrî: йыл (yïl)
- Bambarayî: san
- Joa nt :
- Belarusî: год → be (god)
- Bretonî: bloaz → br
- Bulgarî: година (godina)
- Katalanî: any → ca
- Çînî: 年 → zh (nián)
- Koreyî: 연 → ko (yeon), 년 → ko (nyeon)
- Danmarkî: år → da
- Spanî: año → es
- Esperantoyî: jaro → eo
- Estonî: aasta → et
- Farisî: سال → fa (sal)
- Fînî: vuosi → fi
- Fransî: an → fr, année → fr
- Frîsî: jier → fy
- Gaelîka skotî: bliadhna
- Galoyî: an, an·née
- Weylsî: blwyddyn → cy
- Gurcî: წელი → ka (c̣eli), წელიწადი (c̣elic̣adi)
- Yûnanî: έτος → el (étos), χρόνος → el (chrónos)
- Îbranî: שנה → he (shana)
- Mecarî: év → hu
- Yakutî: сыл (sıl), дьыл (cıl)
- Înuîtî: ᐅᑭᐅᖅ → iu (ukiuq)
- Îzlendî: ár → is
- Îtalî: anno → it mê
- Japonî: 年 → ja (nen, toshi)
- Qazaxî: жыл (jıl)
- Xakasî: чыл (çıl)
- Kirgizî: жыл → ky (cıl)
- Kotavayî: ilana
- Kumikî: йыл (yıl)
- Latviyayî: gads → lv
- Lîtwanî: metai → lt
- Mayayiya yukatekî: ha’ab
- Holendî: jaar → nl
- Norwecî: år → no
- Oksîtanî: an → oc
- Papyamentoyî: aña
- Polonî: rok → pl
- Portugalî: ano → pt
- Romanyayî: an → ro
- Rusî: год → ru (god)
- Samiya bakurî: jahki
- Slovakî: rok → sk
- Slovenî: leto → sl
- Sonxayî: jiiri
- Sirananî: yari
- Swêdî: år → sv
- Swahîlî: mwaka → sw
- Tacikî: сол → tg (sol)
- Tagalogî: taón
- Çekî: rok → cs mê
- Çuvaşî: çул (çul)
- Tirkî: yıl → tr, sene → tr
- Ûkraynî: рік → uk (rik)
- Ûrûmî: йыл
- Yûnanî: έτος → el (étos), χρόνος → el (chrónos)
- Zuluyî: umnyaka → zu, unyaka → zu
Tirkî[biguhêre]
[biguhêre]
sal