jor

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /ʒoːɾ/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Kîtekirin: jor

Hoker

jor

1. Serî, silal, ji cihek nizm ber bi cihek bilindtir.

   Hildan jor. (bilind kirin, rakirin)

2. hindir, tê ve, tê de

   Werin jorve. (Werin hindir. Werin di malê ve)

Ji wêjeya klasîk

• Ev lengeriyê di zîv û zêrîn
  Şubhet felekê di jor û jêrîn
  Her sehnê mezin misalê bircek — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: ژۆر

Dijmane

• jêr
• binî

Têkilî

• jûr

Jê

 

• jorda
• (rengdêr) jordayî
• jorde
• jorva
• jorva
• jorve
• jorve
• jorê
• jorî
• jorîn
• jûr
• jûrda
• jûrde
• jûrê

Etîmolojî

Kurtkirina "*je wer" > "jor", hevreha zazakî cor, belûçî زبر (zebr), farisî زبر (zeber < ez-ber), pehlewî [skrîpt hewce ye] (ec wer), avestayî [skrîpt hewce ye] (heçe-upeiri), hemû ji proto-hindûewropî *sekʷ- (binêre: ji) + *uperi (binêre: ber). Ewa ku ji *wer'eke texmînî heye nîşan dide ku berê daçekeke wek *wer hebû ku wateya raser, di ser re dida; bo yekkirina daçekan binêre bo.

Werger

serî, silal, ber bi cihekî bilindtir ve

• Albanî: lart
• Almanî: oben → de, nach oben, empor → de
• Aromanî: sus → roa-rup, nsus, nsusu
• Astûrî: arriba → ast
• Azerî: yuxarı → az, yuxarıya
• Baskî: gora → eu
• Başkîrî: өҫкә (öθkä), юғары (yuğarï)
• Belarusî: наве́рх (navjérx), уве́рх (uvjérx), ўверх (ŭvjerx); наве́рсе (navjérsje), уве́рсе (uvjérsje), ўве́рсе (ŭvjérsje)
• Bulgarî: наго́ре (nagóre)
• Çamicuroyî: onojko
• Çeçenî: хьала (ḥala)
• Çekî: nahoru → cs, vzhůru → cs, nahoře → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 上 → zh (shàng)

• Danmarkî: opad
• Erebî: فَوْقَ‎ (fawqa), فَوْق‎ (fawq)

  Erebiya misrî: فوق‎ (fōʔ)

  Erebiya hîcazî: فوق‎ (fōg)

  Erebiya başûrê şamê: فوق‎ (fōʔ)

• Ermenî: վեր → hy (ver), վերև → hy (verew)
• Esperantoyî: supren → eo
• Estonî: üles → et
• Evenkî: өгэски (өgəski)
• Evenkî: угиски (ugiski)
• Farisî: بالا‎ → fa (bâlâ), ابَر‎ (abar), بُرز‎ (borz), فراز‎ → fa (farâz)
• Ferî: upp
• Fînî: ylös → fi, ylöspäin → fi
• Fransî: en haut → fr
• Friyolî: sù
• Gaelîka skotî: suas, a-nìos, shuas
• Galîsî: arriba
• Gotî: 𐌹𐌿𐍀 (iup)
• Hindî: ऊपर → hi (ūpar)
• Holendî: omhoog → nl, opwaarts → nl
• Iştihardî: بالا‎ (bâlâ)
• Îbranî: מעלה‎ → he (má'ala), למעלה‎ (lemá'ala)
• Îngilîziya kevn: uppe, upp
• Îngilîzî: up → en
• Îrlendî: thuas, suas, in airde
• Îtalî: su → it
• Îzlendî: uppi → is
• Japonî: 上に → ja (うえに, ue ni)
• Katalanî: amunt → ca
• Koreyî: 위에 → ko (wie), 위로 → ko (wiro)
• Kornî: yn-bann
• Ladînoyî: arriva
• Latînî: sūrsum
• Latviyayî: augšā
• Lawsî: ຂຶ້ນ → lo (khưn)
• Lîtwanî: į viršų
• Lombardî: su, sü
• Luhyayî: engaki
• Luoyî: malo
• Makedonî: нагоре (nagore)
• Malay: ke atas → ms
• Manksî: heose, neese, seose
• Maratî: वर (var)
• Mecarî: fel → hu
• Mîrandî: arriba
• Mongolî: дээш → mn (deeš), өөд → mn (ööd)
• Nanayî: уйси
• Navajoyî: dah, deigo
• Norwecî: opp → no
• Oksîtanî: amont → oc
• Plodîşî: nopp
• Polonî: do góry → pl, w górę → pl, na górze → pl
• Portugalî: cima → pt, acima → pt
• Romancî: si, sen, se, sü
• Romanyayî: sus → ro
• Rusî: вве́рх (vvérx), наве́рх (navérx); вверху́ (vverxú), наверху́ (naverxú)
• Sicîlî: nsusu → scn, n susu → scn
• Slovakî: hore
• Slovenî: gôr → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: górjejce

• Spanî: arriba → es
• Swahîlî: juu → sw
• Swêdî: upp → sv, uppåt → sv
• Tayî: ขึ้น → th (kʉ̂n)
• Tirkî: yukarı → tr, yukarıya
• Toxarî B: kauc
• Urdûyî: اوپر‎ (ūpar)
• Ûkraynî: вго́ру (vhóru), догори́ (dohorý), вгорі́ (vhorí)
• Venîsî: su → vec, so → vec, suxo
• Viyetnamî: lên → vi
• Volapûkî: löp → vo
• Weylsî: i fyny, lan
• Ximêrî: ឡើង → km (laəng)
• Yakutî: үөһэ (üöhe)
• Yidîşî: אַרויף‎ (aroyf)
• Yûnanî: πάνω → el (páno)

  Kevn: ἄνω‎ ()

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara up a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 1

Tewandina jor
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	jor	jor
Îzafe	jora	jorên
Çemandî	jorê	joran
Nîşandera çemandî	wê jorê	wan joran
Bangkirin	jorê	jorino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	jorek	jorin
Îzafe	joreke	jorine
Çemandî	jorekê	jorinan

jor mê

1. Bakur, şîmal, rexê dikeve destê çepê dema mirov berê xwe bide rojhilatê.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Dijmane

• jêr
• binî

Navdêr 2

jor mê

1. Guhartoyeke jûr (“beşek ji xanî”).
   • ژ وێ کولانێ چوون، ھەدارا لورینێ نەدھات، چوو ژۆرا خۆ ڤە و ھەر ل وارا دگەرییا...‎ — (Leylan Îsmeîl, Bêrîvan û Hîvî (Çîrokêt Zarokan), Çapxana Xanî, Dihok, 2012, r. 15)

     Ji wê kulanê çûn, hedara Lurînê nedihat, çû jora xo ve û her li wara digerîya...

Fransiya kevn

Navdêr

jor nêr

1. roj
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Mòçenoyî

Navdêr

jor nêtar

1. (zeman) sal
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]