sar

Binêre herwiha: şar

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /sˤɑɾ/, صار
Deng (Bidlîs)
Kîtekirin: sar

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
sar	sartir	herî sar sartirîn

sar

tişta/ê pileya germaya wî nizm
Zivistan sar e lê havîn germ e.

Berf sar e lê agir kel e.

Ji wêjeya klasîk

Da 'etaya padişahan bê hed û ijmar-i bit
Sar dibit dil ma bi sed cewr û cefayan zerreyek
'işq-i teb'etnar e hingî dê biçit dijwar-i bit — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: سار‎ (dengnasî: صار)
kurdî-krîlî: сар

Dijmane

germ
kel

Hevmane

Bide ber

hîn (rengdêr)

Jê

sarî
sarîtî
sartî
(Lêker) sar bûn
(Lêker) sar kirin

(Navdêr) sarbûn
(Navdêr) sarkirin

(Rengdêr) sarbûyî
(Rengdêr) sarkirî

Etîmolojî

proto-hindûewropî *gel- / *gol- ("sar, sar bûn") (di zimanên arî de k/g ya proto-hindûewropî bi piranî dibe s û l dibe r)

proto-îranî

avestayî: ser'te- ("sar")

pehlewî: serd- ("sar")

partî: s'rd- ("sar")

sogdî: s'rt- ("sar")

farisî: serd ("sar")

belûçî: sert ("sar")

osetî: seld ("sar")

kurmancî: sar ("sar")

soranî: sard ("sar")

hewramî: serd ("sar")

zazakî: serd ("sar")

latînî: gelū ("sar")

almanî: kalt ("sar")

îngilîzî: cold ("sar")

Çavkanî: Horn p.161, Cheung p.337, Watkins p.25, MacKenzie P.120, Etymonline
Hevreh: serma, sarma

Bi zaravayên din

Soranî: sard, serd
Kurdiya başûrî: serd
Lekî: serd
Hewramî: serd
Zazakî: serd

Werger

Afrîkansî: koud → af
Albanî: ftohtë → sq
Almanî: kalt → de
Amharî: ቀዝቃዛ (ḳäzḳaza)
Andî: содо
Aromanî: aratsi, aratse
Asamî: চেঁচা (sẽsa), ঠাণ্ডা (thanda), শীতল (xitol)
Astûrî: fríu → ast
Aynuyî: ヤㇺ (yam)
Azerî: soyuq → az
Baskî: hotz
Başkîrî: һыуыҡ (hïwïq)
Bayerî: koid
Belarusî: хало́дны → be (xalódny), зі́мні (zímni)
Bengalî: ঠান্ডা (ṭhanḍa), শীত → bn (śit), শৈত্য → bn (śoitjô), হৈম → bn (hoim)
Bretonî: yen → br
Bruneyî: sajuk
Bulgarî: студе́н → bg (studén)
Burmayî: အေး → my (e:), ချမ်း → my (hkyam:)
Conxayî: ཁོད་སི་སི། (khod si si)
Çamicuroyî: me'sawa
Çeçenî: шийла (šīla)
Çekî: studený → cs, chladný → cs
Çerokî: ᎤᏴᏜ (uyvdla)
Çîçewayî: zizira
Çînî:
Kantonî: 凍 (dung³)

Dunganî: лын (lɨn), бин (bin), хан (han)

Mandarînî: 冷 → zh (lěng), 寒 → zh (hán)

Minnanî: 冷 (léng)

Wuyî: 冷 (lan)
Çuvaşî: сивӗ (sivĕ)
Danmarkî: kold → da
Endonezyayî: dingin → id
Erebî: بَارِد‎ (bārid)
Erebiya misrî: برد‎ (bard)
Ermenî: սառը → hy (saṙə), պաղ → hy (paġ)
Esperantoyî: malvarma
Estonî: külm → et
Evenî: гилси (gilsi)
Evenkî: иӈинипчу (iŋiņipçu)
Farisî: سرد‎ → fa (sard)
Ferî: kaldur → fo, kølin
Fîjî: batabata → fj
Fînî: kylmä → fi
Fransî: froid → fr
Friyolî: frêt, frêd
Frîsî: ferkâldzjen, kjeld, kâld → fy
Gaelîka skotî: fuar
Galîsî: frío → gl
Gotî: 𐌺𐌰𐌻𐌳𐍃 (kalds)
Gujaratî: ઠંડું (ṭhaṇḍũ)
Gurcî: ცივი (civi)
Guwaranî: ro'y
Haîtî: frèt
Hawayî: anu, anuanu, koʻekoʻe, huʻihuʻi
Hawsayî: sansanya
Higaononî: matino
Hindî: ठंडा → hi (ṭhaṇḍā), शीत → hi (śīt), शीतल → hi (śītal), हिम → hi (him), सर्द → hi (sard)
Holendî: koud → nl, fris → nl, koel → nl
Îbranî: קַר‎ → he (kar), צוֹנֵן‎ (tsonén)
Îdoyî: kolda → io
Îlokanoyî: ék
Îngilîziya kevn: ċeald
Îngilîzî: cold → en
Îngriyî: kylmä
Îngûşî: шийла (šīla)
Înterlîngua: frigide
Îrlendî: fuar, dearóil
Îrlendiya kevn: úar
Îstriyotî: frido
Îşkaşimiyî: سرد (sard)
Îtalî: freddo → it, gelato → it, gelido → it
Îzlendî: kaldur → is
Japonî: 冷たい → ja (つめたい, tsumetai), 寒い → ja (さむい, samui)
Javayiya kevn: aḍom
Javayî: adhem → jv
Kalalîsûtî: nillertoq
Kaloyî: barojil
Kannadayî: ತಣ್ಣನೆಯ → kn (taṇṇaneya)
Kapampanganî: dimla
Kapverdî: friu
Katalanî: fred → ca
Keçwayî: qasa, ciri, gasa, chiri
Kirgizî: салкын → ky (salkın), суук → ky (suuk)
Kîngalî: සීතල → si (sītala)
Koreyî: 찬 → ko (chan), 차다 → ko (chada), 춥다 → ko (chupda)
Ladînoyî: frio, yelado, kalade
Latgalî: solts, soltons
Latînî: algidus, frigidus → la
Latviyayî: auksts, salts → lv
Lawsî: ໜາວ (nāo)
Lîtwanî: šaltas → lt
Lombardî: fredd, fregg
Luksembûrgî: kal
Mòçenoyî: khòlt
Maguindanaoyî: matengaw
Makedonî: сту́ден → mk (stúden), ла́ден (láden)
Malayalamî: തണുത്ത (taṇutta), ശീത → ml (śīta)
Malezî: sejuk → ms
Maltayî: kiesaħ
Mançûyî: ᠪᡝᡳᡴᡠᠸᡝᠨ (beikuwen), ᡧᠠᡥᡡᡵᡠᠨ (šahūrun)
Maorî: kōpeke, mātao, hōtoke, māeke, makariri, anu, anuanutanga
Maranaoyî: matenggaw
Maratî: थंड (thaṇḍa)
Mecarî: hideg → hu
Mîrandî: friu
Mongolî: хүйтэн → mn (hüjten), хөндий → mn (höndij)
Nanayî: гичиси
Napolîtanî: friddo
Navajoyî: hakʼaz, sikʼaz
Nepalî: चिसो (ciso), ठण्डा (ṭhaṇḍā)
Nîvxî: тивдь (tivd̦)
Normandî: fraid
Norwecî: kald → no
Ohloniya bakur: káw̄i'
Okînawanî: ふぃじゅるさん (fijurusan), ふぃーさん (fīsan)
Oksîtanî: freid → oc, fred → oc, freg → oc
Oriyayî: ଶୀତଳ → or (śītôḷô)
Osetî: уазал (wazal)
Oygurî: سوغۇق‎ (soghuq)
Ozbekî: sovuq → uz
Papyamentoyî: fríu
Pelayî: kjaʔ³¹
Peştûyî: سوړ‎ → ps (soṛ)
Piedmontîsî: frèid
Pîttcantcatcarayî: wari
Plodîşî: kolt
Polonî: zimny → pl
Portugalî: frio → pt, gelado → pt
Puncabî: ਠਂਡਾ (ṭhaṇḍā)
Qazaxî: салқын (salqyn), суық (suyq)
Rapanuyî: takeo
Romancî: fraid
Romanî: śilalo
Romanyayî: rece → ro
Rusî: холо́дный → ru (xolódnyj), студёный → ru (studjónyj)
Samoayî: maalili
Samogîtî: šalts
Sanskrîtî: शीत → sa (śīta)
Santalî: ᱥᱤᱛᱳᱞ (sitol)
Sardînî: fríghidu
Sebwanoyî: bugnaw
Sicîlî: friddu → scn
Sirboxirwatî:
Kirîlî: хла́дан, сту̀ден

Latînî: hládan → sh, stùden → sh
Skotî: cauld
Slaviya kevn: хладьнъ (xladĭnŭ)
Slovakî: studený, chladný
Slovenî: mrzel → sl, hladen → sl
Somalî: qabow
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: zymny

Sorbiya jorîn: zymny → hsb, chłódny
Spanî: frío → es
Sundanî: tiis
Swahîlî: baridi → sw
Swêdî: kall → sv, frusen → sv
Şîngazîcayî: -a ɓariɗi
Tacikî: хунук → tg (xunuk)
Tagalogî: lamig
Tamîlî: குளுழு (kuḷuḻu), பணி → ta (paṇi)
Tarantinoyî: fridde
Tarifitî: asemmiḍ n
Tayî: เย็น → th (yen), หนาว → th
Telûgûyî: శీతల (śītala), చల్లని → te (callani)
Teteriya krîmî: suvuq
Teterî: салкын (salkın)
Tetûmî: malirin
Tirkî: soğuk → tr
Tirkmenî: sowuk
Tîbetî: གྲང་མོ། (grang mo)
Tongî: mokomoko
Toxarî B: krośce
Tupînambayî: ro'y
Tuvanî: соок (sook)
Udî: ми (mi)
Udmurtî: кезьыт (kezʹyt)
Urdûyî: ٹھنڈا‎ → ur (ṭhaṇḍā)
Ûkraynî: холо́дний → uk (xolódnyj), зи́мний (zýmnyj)
Venîsî: fredo → vec, fret → vec
Viyetnamî: lạnh → vi (冷), lạnh lẽo → vi, nguội → vi
Volapûkî: koldik → vo
Weylsî: oer → cy
Ximêrî: រងា → km (rɔngiə), ត្រជាក់ → km (trɑcĕək)
Yagnobî: сорт
Yidîşî: קאַלט‎ (kalt)
Yûnanî: κρύος → el (krýos)
Kevn: ψυχρός (psukhrós)
Zêlandî: waerm