germ

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /ɡæɾm/

• Deng (Bidlîs)

• Kîtekirin: germ

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
germ	germtir	herî germ germtirîn

Vexwarineke germ.

Rojên germ mirov dixwazin avê li xwe bikin.

germ

1. ne sar, ne tezî,
   xwedî tîn, tesîra agirî yan jî ya rojê

   hewayê germ, çaya germ, welatên germ

   Agir gelek/pir germ e.

   Îro hewa germ e.

   Havînê dinya germ e û zivistanê sar e.

   Dijmane: sar, tezî, cemidî

2. gur, geş, xurt:

   Bazar germ bûye.

   Gotûbêj li ser wê mijarê germ in.

3. ji dil, cidî, dostane:

   silavên germ, spasiyeke germ, bixêrhatineke germ

Ji wêjeya klasîk

• Her dema xutbe dihate
  Germ dibûn zikr û civate
  Keşf dibûn jê mucizate— (Feqiyê Teyran ~1620)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: گه‌رم
• kurdî-krîlî: гәрм

Herwiha

• gerim
• garm
• garmik

Nêzîk

• kel

Têkilî

• hînik

Qafiye

• çerm
• nerm
• şerm
• term

Binêre herwiha

• genim

Jê

• (Lêker) germ bûn
• (Lêker) germ kirin

• (Navdêr) germbûn
• (Navdêr) germkirin

• (Rengdêr) germbûyî
• (Rengdêr) germkirî
• germa
• germahî
• germandin
• germandî
• germatî
• germav
• germavî
• germayî
• germpîv
• germpîvk
• germşîr

Etîmolojî

Hevreha soranî گه‌رم‎ (germ), hewramî/zazakî germ, belûçî/farisî گرم‎‎ (germ), peştûyî ګرم‎‎ (gerëm), avestayî 𐬔𐬀𐬭𐬆𐬨𐬀‎ (garəma, /gerime/)... sanskrîtî घर्म (gharma) (gharmá), hindî घर्म (gharma), ûrdûyî گھرم‎ (‎gharm, gherm)... ermenî ջերմ (ǰerm) (ǰerm)... almanî/holandî/inglîzî warm, danmarkî/norwecî/swêdî varm... latînî formus (germ)... yûnaniya kevn θερμός (thermós) (thermós)... rusî горе́ть (gorétʹ) (gorétʹ: sotin, şewitîn, hilbûn) û греть (gretʹ: germ kirin)... hemû ji proto-hindûewropî *gʷʰer- (germ).

Peyva yûnanî θερμός (thermós) hem wek termos û hem jî wek pêşgira termo- ketiye gelek zimanan û kurdî jî.

Heman rehê proto-hindûewropî herwiha serekaniya peyva latînî fornus / furnus e ku wek firin ketiye kurdî jî.

Çavkanî:

• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
• Rix, Helmut, edîtor (2001): Lexikon der indogermanischen Verben, çapa duyem, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag. ISBN 3895002194
• The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi inglîzî û rûsî): http://starling.rinet.ru/
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Bi zaravayên din

• Soranî: گه‌رم‎ (germ)
• Kurdiya başûrî: germ
• Hewramî: germ
• Zazakî: germ → diq

Werger

• Afrîkansî: warm
• Albanî: ngroh → sq
• Almanî: warm → de, heiß → de
• Erebî: حار‎ → ar (ḧar), دافئ‎ → ar (dafii)
• Alutîqî: uqnartuq
• Inglîzî: hot → en, warm → en
• Arakî: v̈arung
• Babariya başûr-rojhilat: ˈpalpan
• Baskî: bero
• Bayerî: woam
• Biatah bidayuh: pəras
• Bretonî: tomm → br
• Bulgarî: горещ → bg (goresht)
• Katalanî: calent → ca, càlid
• Şawî: yeḥma, yezɣel
• Koreyî: 뜨겁다 → ko (tteugeobda), 따뜻하다 → ko (ttatteushada)
• Korsîkayî: caldu → co
• Sirboxirwatî: vruć
• Damariya rojhilat: ˈpanas
• Danmarkî: varm → da
• Spanî: caliente → es, acalorado → es
• Esperantoyî: varma → eo
• Estonî: kuum → et
• Ferî: heitur
• Farisî: داغ‎‎ → fa (daẍ), گرم‎ → fa (germ)
• Fînî: lämmin → fi
• Fransî: chaud → fr
• Frîsî: waarm → fy
• Gaelîka skotî: blàth
• Galoyî: chaud
• Gurcî: ცხელი → ka (cxeli), თბილი → ka (tbili)
• Yûnanî: θερμός → el (thermós)
• Mecarî: meleg → hu
• Îdoyî: varma → io
• Înterlîngua: calide
• Înuîtî: ᐅᖅᑰᔪᖅ (uqquujuq)
• Îzlendî: varmur → is
• Îtalî: caldo → it
• Japonî: 暖かい → ja (attakai), 熱い → ja (atsui)
• Qazaxî: ыстық (ıstıq), ыссы (ıssı)
• Xakasî: ізіг (ízíg)
• Zimanê destan li Fransayê: Şablon:wikisign
• Latînî: caldus, calidus → la
• Latviyayî: karsts → lv
• Lingalayî: mɔ̌tɔ, mói
• Lîtwanî: karštas
• Malagasî: mafana → mg
• Mayayiya yukatekî: chokow
• Holendî: warm → nl
• Norwecî: varm → no
• Oksîtanî: caud → oc
• Osetî: хъарм → os (qarm)
• Papyamentoyî: kayente
• Pîkardî: caud
• Pîrahayî: hoaí
• Polonî: ciepły → pl
• Portugalî: acalorado → pt, calmoso, quente → pt, vivo → pt
• Romanyayî: cald → ro
• Rusî: тёплый → ru (toplyy), горячий → ru (goryachiy)
• Samiya bakurî: báhkas, liekkas
• Sardînî: caldu m
• Sirboxirwatî: врућ → sh (vruć)
• Slovakî: teplý
• Slovenî: vroč → sl
• Sirananî: waran
• Swêdî: varm → sv
• Tagalogî: maínit
• Çekî: teplý → cs
• Tirkî: sıcak → tr, ılık → tr
• Walîsî: vevela
• Tirkî: sıcak → tr
• Tupînambayî: akub (s-)

Navdêr

germ mê

1. germahî, germayî, germî, rewşa germ:
   • Laşê gernas û mêra ji ber gulê neyara
     Nemaye cî ji derdan birîn li ser birînê
     Tilî nema xwe digrin li çeqmaqê tifinga
     Zingirîne ser û bin ji germê, tev ji tînê. — (Seydayê Tîrêj: Birîn li ser birînê)

Soranî

Rengdêr

germ

1. germ

Zazakî

Rengdêr

germ (forma mê germe)

1. germ

Inglîzî

Bilêvkirin

• Deng (DYA)

Navdêr

germ

1. dirm, dirme, bav, mîkrob, zindîlok, xore, toke