kalan

 Binêre herwiha: Kalan

---

Kurdî

Bilêvkirin

• (Navdêr): IPA: /kɑːˈlɑːn/
• (Formeke navdêrê): IPA: /'kɑ:ˑlɑ:n/

Navdêr

şûrek (li jor) û kalanê wî (li jêr)

kalan nêr

1. kaloxkê şûr û xenceran, şilf, derdanka şûr û xenceran, kevlanê şûr û xenceran
   • Ji min bihata min ê ji te re çi bi rê bikira, tu dizanî? Di serî de terhek dara mazî. Cotek kevokên spî. Hespekî kumêt î kapreş. Karxezaleke kovî. Xencereke destî û kalan zîv. Çiqulek dara kinêrê. Sewilek ava kaniya Girdeşîn. Destek şal û şapik. Goreyeke rîs a sê nix. Gopalek ji dara benavê. Bazbendek. Qevdek nêrgizan. Baqek şuşan. Tayek rihan. Bermilek beybûn. Gurzek qurnefîl. Pelek berfa serê çiyayê Mereto. Kulmek ax ji qebra Bermal û teyrekî baz. — (Merdan Newayî: Ji bo roja me, Canemcafem.com, 3/2007)

Herwiha

• kavlan
• kevlan

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: کالان
• kurdî-krîlî: калан

Têkilî

• şûr
• xencer
• kêr
• mertal
• tîr
• kevan

Bide ber

• kêlan
• kolan

Gotinên pêşiyan

• şûr kalanê xwe nabire
• şûrên tûj xwe di kalanan de nagirin

Ji

Hevrehên soranî کالان‎ (kalan‎) û کێلان‎ (kêlan‎), zazakî kalanî / kalenî, hewramî kêlane... hemû ji îranî *kārta-dāna- (kêrdank): *karte-dane- > *kart-dan > *kardan > *karan > kalan.

Formên kavlan, kevlan bi têkilkirina kalan li gel kevlan peyda bûne.

Di nav zimanên îranî de peyv tenê di kurdî de tê bikaranîn. Farisî peyvên نیام (niyam) ya îranî û peyva غلاف (ẍilaf) ya ji erebî bi kar tîne.

կալան (kalan) ya ermenî ji kurdî hatiye wergirtin. Ačaṙean idia dike ku kurdî ew peyv ji ermenî wergirtiye lê hem bi baweriya Chyet û hem jî ya me peyv bi eslê xwe kurdî ye. Ermenî ew ji kurdî wergirtiye ji ber ku peyv di hemû lehceyên kurdî de heye lê di ermenî de tenê di lehceyên rojavayî (lehceyên ermenî yên Bakurê Kurdistanê) de peyda dibe. Ji xwe peyva xwemalî ya ermenî պատյան (patyan) e.

Nêzîkiya dengî û têkiliya wateyî ya peyva kurdî kalan li gel peyva tirkî kalkan (mertal) ihtimalen tesedifî ye. Peyva tirkî hevrehên xwe di zimanên piraniya zimanên tirkîkî û mongolî de hene û ne mimkin e ku ew ji kurdî be. Peyva kurdî jî ne ji tirkî ye ji ber ku "ka-" ya tirkî di kurdî de herdem dibe "qa- / qe-" (wek "kalın > qalind" û "kara > qere-") lê ti caran wek "ka-" namîne.

Çavkanî: Ačaṙean r. 537, Chyet r. 295, Çabolov r. 512-513

Werger

• Elmanî: Futteral ^→ de, Scheide ^→ de m, Umschlag ^→ de m
• Erebî: غِمْد ^→ ar n
• Ermenî: պատյան ^→ hy
• Aromanî: teacã ^→ rup m
• Başkîrî: ҡын ^→ ba
• Belarusî: но́жны ^→ be m û pj, по́хва ^→ be m, по́хвы ^→ be m û pj
• Bulgarî: ножница ^→ bg m
• Burmayî: ဓားအိမ် ^→ my
• Katalanî: beina ^→ ca m
• Çînî: 鞘 ^→ cmn (qiào), 劍鞘 ^→ cmn, 剑鞘 ^→ cmn (jiànqiào), 刀鞘 ^→ cmn, 刀鞘 ^→ cmn (dāoqiào)
• Çekî: pochva ^→ cs m
• Danmarkî: skede ^→ da
• Holendî: schede ^→ nl m
• Esperantoyî: glavingo ^→ eo
• Estonî: mõõgatupp ^→ et
• Fînî: tuppi ^→ fi, huotra ^→ fi
• Frensî: fourreau ^→ fr n
• Galîsî: vaíña ^→ gl m
• Elmanî: Schwertscheide ^→ de m, Scheide ^→ de m
• Yewnanî: θηκάρι ^→ el nt
• Yûnaniya kevn: κολεός ^→ grc n
• Îbranî: נדן ^→ he n
• Inglîzî: sheath ^→ en, scabbard ^→ en
• Hindî: मियान ^→ hi m
• Mecarî: hüvely ^→ hu
• Îzlendî: skálpur ^→ is n
• Îdoyî: gaino ^→ io
• Îrî: truaill ^→ ga m
• Îtalî: fodero ^→ it n
• Japonî: 鞘 ^→ ja (さや, saya)
• Koreyî: 칼집 ^→ ko, 대검집 ^→ ko
• Latînî: vāgīna ^→ la m
• Latviyayî: maksts ^→ lv
• Lîtwanî: makštis ^→ lt n
• Makedonî: канија ^→ mk m, корица ^→ mk m, ножница ^→ mk m
• Mongolî: хуй ^→ mn
• Farisî: غلاف ^→ fa, قراب ^→ fa, نیام ^→ fa
• Polonî: pochwa ^→ pl m
• Portugalî: bainha ^→ pt m
• Romanî: teacă ^→ ro m
• Rusî: но́жны ^→ ru nt
• Gaelîka skotî: duille ^→ gd m, fraighe ^→ gd m
• Sirboxirwatî: ножница ^→ sh m, nožnica ^→ sh m
• Slovakî: pošva ^→ sk m
• Slovenî: nožnica ^→ sl m
• Spanî: vaina ^→ es m
• Swêdî: skida ^→ sv c, balja ^→ sv c, slida ^→ sv c
• Tagalogî: kaluban ^→ tl, bayna ^→ tl
• Tayî: ฝัก ^→ th
• Tirkî: kın ^→ tr
• Ukraynî: пі́хви ^→ uk m û pj, пі́хва ^→ uk m
• Viyetnamî: vỏ ^→ vi, bao kiếm ^→ vi
• Volapûkî: denavead ^→ vo

Formeke navdêrê

kalan

1. forma pirhejmar ya çemandî ji peyva kal (pîr)

Ji

kal + -an

Tirkî

Rengdêr

kalan

1. mayinde, ya ku dimîne
2. berma
3. mayînde
4. mayî, bermayî
5. mayîne

Ji

kal- + -an