heyv

Kurdî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /hɛjv/

   IPA^(kilîd): /hɜiːv

• Deng (Amed)

• Kîtekirin: heyv

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	heyv	heyv
Îzafe	heyva	heyvên
Çemandî	heyvê	heyvan
Nîşandera çemandî	wê heyvê	wan heyvan
Bangkirin	heyvê	heyvino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	heyvek	heyvin
Îzafe	heyveke	heyvine
Çemandî	heyvekê	heyvinan

Heyva çardeşevî

heyv mê

1. (stêrnasî) Cismekî asîmanî ye ku li dor dinyayê dizivire û bi taybetî bi şev şewqa xwe didiyê.
   • Bêyî te
     Xweza wêran e
     Dengê şalûl û bilbilan ewtîn û reyan e
     Heyva çardeşevî melûl û bêxwedan e — (Lêhûrbûnek li ser pirtûka ‘Bêyî Pêjna Te’ [arşîv], Xwebûn.org, 20.10.2020)
   • Hejmara pêketiyên Korona li rojavayê Kurdistanê zêde dibe. Heyva Sor a Kurd dibêje, tîmên wan 24 demjimêran kar dikin, lê hejmar gelek e û xelk jî di pêkanîna rênmayan de xemsar in. — (Heyva Sor a Kurd: Divê welatî pabendî rênimayên tendirustiyê bibin [arşîv], Kurdistan24, 11.2020)
   • Heyvgirtina herî demdirêj a sedsalî diqewime û li Başûrê Kurdistanê heyvgirtin saet 21:24an destpê kiriye. Gerdûn dê bikeve navbeyna heyv û rojê û bi vî awayî bûyera heyvgirtinê pêk tê, ku dê dirêjtirîn heyvgirtina sedsala 21an be. — (Îşev rûyê heyvê hat girtin [arşîv], Basnews, 28.7.2018)
2. Meh, 30 roj, heyamek nêzî 30 rojan yan çar hefteyan ku di dema wê de heyv (1) nû dibe.
   • Rûken Yeşilbingol di heman demê de diyar kir ku wan biryar dane ku 6 mehan ango heta meha Remezanê, her heyv herî kêm 120 malbatan re bibin alîkar û got: “Hin xêrxwazên dîn jî hebin em dikarin ku hejmara malbatan zêde bikin. — (Du karsazên Kurd ji Ewropayê alîkariya malbatên li Kurdistanê dikin [arşîv], Rûdaw, 24.1.2021)
   • Ji mehan heyva gulanê bû; berfa zozanan diheliya, avên çem û rûbaran boş bûbûn. Sibê zû rabû ser xwe, cotek nan û hinek pêxwarin kir nav paçekê û li çelteyê xwe dagirt. Paşê çelteyê xwe da milê xwe, babê xwe da pişta xwe û berê xwe da Kelha Gurkêlê. — (Rîwayet û rastî [arşîv], Xwebûn, 07.04.2020)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: هه‌یڤ‎

Herwiha

• hîv

Hevmane

• meh
• satelît
• peyk

Jê

• heyvane
• heyva sor
• heyva çardeşevî
• heyvgirtin
• heyv derketin
• heyveşev
• tavheyv

Etîmolojî

Serekaniya peyvê nayê zanîn lê hevreha ayişm ya pehlewî û aşm (aşme, aşmi, aşmî) ya zazakî ye. Di kurmancî dengê M dibe v û yê ş winda dibe. Bo nimûne, di farisî de çeşm û di kurmancî de çav, di zazakî de amnan, di kurmancî de havîn. Hêjayî gotinê ye ku di soranî û farisî de peyvên cuda bo "heyv" û "meh" nînin, bi soranî herdu "mang" û bi farisî jî herdu "mah" in ku herdu jî hevrehên peyva meh ya kurmancî ne. Lê li aliyekî din, balkêş e ku di hin devokên kurmancî de peyva "meh" peyda nabe û bêjeya "heyv" bi herdu maneyan li kar e.

Bi zaravayên din

• Soranî: مانگ‎ (mang)

Werger

wate (1)

• Afrîkansî: maan → af
• Bambarayî: kalo → bm
• Bretonî: loar → br
• Çeyenî: taaˀeéšeˀhe → chy
• Çekî: měsíc → cs
• Çerokî: ᎤᏙᏒᏃᎡᎯ → chr (udosvnoehi) (udosǝnoehi)
• Çînî: 月 → zh (yuè)
• Çolyanî: lülǘngikh (pirjimar lülǘngyal)
• Danmarkî: måne → da
• Albanî: hënë → sq
• Almanî: Mond → de nêr
• Erebî: قمر‎ → ar (qemer), ^?الأزهر‎ → ar, ^?الزبرقان‎ → ar, ^?السنمار‎ → ar, ^?الشهر‎ → ar, ^?الطوس‎ → ar, ^?الغاسق‎ → ar, ^?القمر‎ → ar, ^?زمهریـــــر‎ → ar, ^?ساهرة‎ → ar
• Esperantoyî: luno → eo
• Farisî: ماه‎ → fa (mah), کره ماه‎ → fa, ماه)کره )‎ → fa
• Ferî: máni → fo
• Fînî: kuu → fi
• Fransî: lune → fr
• Frîsî: moanne → fy
• Gaelîka skotî: gealach → gd
• Holendî: maan → nl
• Mecarî: hold → hu
• Îdoyî: luno → io
• Abaknonî: bulan
• Inglîzî: moon → en, diana → en, month → en, luni- → en, selen- → en, dichotomy → en
• Inglîziya kevn: mona → ang
• Înuîtî: ᑕᖅᑭᖅ → iu (taqqiq)
• Îtalî: luna → it
• Îzlendî: tungl → is
• Japonî: 月 → ja (tsuki)
• Katalanî: lluna → ca
• Kînyarwandayî: ezi → rw (ukwezi)
• Koreyî: 달 → ko (dal)
• Kornî: lor → kw, loer → kw
• Lakotayî: wi → lkt
• Latînî: luna → la
• Lîmbûrgî: maon → li
• Malezî: bulan → ms
• Mayayiya yukatekî: luunaa
• Norwecî: måne → no
• Oksîtanî: luna → oc
• Papyamentoyî: luna → pap
• Polonî: księżyc → pl
• Portugalî: lua → pt
• Romanyayî: lună → ro
• Rusî: луна → ru (luna)
• Samiya bakurî: mánnu → se
• Sêriyî: iizax → sei
• Sirananî: munkenki → srn
• Sonxayî: hando → ses
• Spanî: luna → es mê
• Swahîlî: mwezi → sw
• Swêdî: måne → sv
• Tamîlî: நிலவு → ta (nilavu)
• Tirkî: ay → tr
• Weylsî: lloer → cy
• Yûnanî: σελήνη → el (selíni), φεγγάρι → el (fengári)
• Zuluyî: innyanga → zu

wate (2)

• Bretonî: miz → br nêr -ioù pirjimar, mizvezh → br nêr -ioù pirjimar
• Bulgarî: месец → bg (mesec) nêr, месеци pirjimar
• Çekî: měsíc → cs nêr
• Çînî: 月 → zh (yue)
• Almanî: Monat → de nêr
• Erebî: شهر‎ → ar
• Estonî: kuu → et
• Fînî: kuukausi → fi
• Fransî: mois → fr nêr
• Holendî: maand → nl mê
• Mecarî: hónap → hu
• Îbranî: חודש‎ → he
• Indonezî: bulan → id
• Inglîzî: month → en
• Îtalî: mese → it nêr
• Îzlendî: mánuður → is
• Japonî: 月 → ja (つき, tsukí)
• Katalanî: mes → ca (pj: mesos)
• Koreyî: 달 → ko (dal) (dal), Hanja: 월 → ko (wol) (wŏl)
• Mançûyî: biya → mnc
• Polonî: miesiąc → pl (pirjimar: miesiące)
• Portugalî: mês → pt nêr
• Romanyayî: lună → ro mê
• Rusî: месяц → ru (mesjac) nêr
• Slovakî: mesiac → sk nêr
• Spanî: mes → es (pirjimar: meses)
• Swêdî: månad → sv
• Tirkî: ay → tr