dinya
Xuyakirin
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dinya | dinya |
Îzafe | dinyaya | dinyayên |
Çemandî | dinyayê | dinyayan |
Nîşandera çemandî | wê dinyayê | wan dinyayan |
Bangkirin | dinyayê | dinyayino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dinyayek | dinyayin |
Îzafe | dinyayeke | dinyayine |
Çemandî | dinyayekê | dinyayinan |
dinya mê
- Planeta Zemîn ango ya em lê dijîn.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- Zemîn û her tiştê lê.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- Alem, xelk, xelk û alem, hemî mirov.
- Dinya hemî dizane ku...
- Derdor, dewrûber, dorber, hawirdor.
- Dinya tarî bû.
- Kor dinyayê nabînin.
- Dinya germ bû. Di wê dinya germê de dîsan sûk tijî mirov bûn. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
- Civak.
- Bi baweriya dinyayê...
- Parçeyek ji dinyayê.
- Dinyaya erebî, dinyaya Rojava..
- Derek kar yan çalakiyekê.
- Dinyaya şorreşgêrrî dinyayek tevlihev e.
- Gerdûn, hemî galaksiyên tê zanîn yan bawerkirin ku hene.
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
- Her tiştê di jiyana kesekê/î de.
- Hemî dinyaya wî bi carekê herrifî.
- Rewş.
- Dinyaya sibê dê ne mîna dinyaya îro be.
- Jiyana berî mirinê.
- Kes li vê dinyayê namîne. (Dijwate: axret)
- Têkiliyên civakî, têkiliyên navbera mirovan.
- Ti ji vê dinyayê nizane!
- Karên bo xwe ne bo Xwedê.
- Dîn û dinya bêyî hev nabin.
- Erd, ax, zevî, zemîn, gerdûn, cîhan, kaînat, alem, unîvers, kozmoz, felek, mirov, civak, civat, exter, xelk, keyhan.[Ev rêz ji aliyê botê ve lê hatiye zêdekirin, ji kerema xwe re kontrol bike!].
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Xwînê we dirêjin ko li şîran cemidî kef
Dinya bûye leylan ji lixavan diwerit kef
Rom û 'ecemê girtiye oxilme bi sef sef — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
Herwiha
[biguhêre]Bi alfabeyên din
[biguhêre]Tewandî
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Hevmane
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji erebî دنياء (dunyai: dinya) ji دناوة (nêzîk bûn) anku wateya bingehîn ya peyvê "derdor" bû, wek di fraza "Dinya tarî bû" de.
Werger
[biguhêre]- Adîgeyî: дунае (dwnāe)
- Afrîkansî: wêreld → af
- Aghwanî: 𐔰𐔺𐔵 (ayz)
- Albanî: botë → sq m
- Almanî: Welt → de m
- Amharî: ዓለም → am (ʿaläm)
- Aragonî: mundo n
- Arçî: дунил
- Aromanî: lume, lumi
- Asamî: বিশ্ব (bisso), জগত (zogot), পৃথিৱী (prithiwi), দুনীয়া (dunia)
- Astûrî: mundu → ast n
- Avarî: дунял (dunjal)
- Azerî: dünya → az, aləm → az, cahan
- Baskî: mundu
- Başkîrî: донъя (donʺya)
- Wöd :
- Belarusî: свет n (svjet), сьвет n (sʹvjet)
- Bengalî: দুনিয়া → bn (duniẏa), জাহান → bn (jahan), কায়েনাত (kaẏenat), বিশ্ব → bn (biś), আলম → bn (alôm), জগত (jôgôt)
- Bîkoliya naverast: kinaban
- Bretonî: bed → br n
- Bulgarî: свят → bg n (svjat)
- Burmayî: လောက → my (lau:ka.), ကမ္ဘာ → my (kambha)
- Çekî: svět → cs n
- Çerokî: ᎡᎶᎯ → chr (elohi)
- Çîkasawî: yaakni'
- Çînî:
- Danmarkî: menneskehed g, verden → da g
- Divehî: ދުނިޔެ (duniye)
- Endonezyayî: dunia → id
- Erebî: عَالَم → ar n (ʿālam)
- Ermenî: աշխարհ → hy (ašxarh)
- Esperantoyî: mondo → eo
- Estonî: maailm → et
- Etiyopiya klasîk: ዓለም (ʿaläm)
- Evenkî: дуннэ (dunnə), буга (buga)
- Extremaduranî: mundu n
- Farisî: جهان → fa (jahân), دنیا → fa (donyâ), عالم → fa ('âlam)
- Ferî: verøld, heimur → fo n, verð m
- Fînî: maailma → fi
- Fransiya kevn: mund n
- Fransî: monde → fr n
- Fransiya kevn: monde n
- Friyolî: mond n
- Frîsî: wrâld g
- Gaelîka skotî: saoghal n, domhan n
- Galîsî: mundo → gl n
- Gotî: 𐌼𐌰𐌽𐌰𐍃𐌴𐌸𐍃 m (manasēþs)
- Gujaratî: વિશ્વ n (viśva)
- Gurcî: სამყარო (samq̇aro), მსოფლიო (msoplio)
- Guwaranî: arapy
- Hawayî: honua
- Higaononî: kalibutan
- Hindî: दुनिया → hi m (duniyā), लोक → hi n (lok), विश्व → hi n (viśva), संसार → hi n (sansār), जगत → hi n (jagat), पृथ्वी → hi m (pŕthvī), आलम → hi n (ālam), जहान → hi n (jahān), ज़माना n (zamānā), जमाना → hi n (jamānā), जग → hi n (jag), प्रपंच → hi n (prapañc)
- Holendî: wereld → nl m an n
- Îbranî: עוֹלָם → he n (olám)
- Îdoyî: mondo → io
- Îngilîziya kevn: weorold m
- Îngilîziya navîn: world
- Îngilîzî: world → en
- Îngriyî: maailma, miira
- Înterlîngua: mundo
- Îrlendî: saol n, bith → ga n
- Îrlendiya kevn: domun n
- Îstriyotî: mondo n
- Îtalî: mondo → it n
- Îzlendî: veröld → is m, heimur → is n
- Japonî: 世界 → ja (せかい, sekai), 世 → ja (よ, yo)
- Javayiya kevn: jagat
- Javayî: donya → jv, jagad → jv
- Kalmîkî: делкә (delkä)
- Kannadayî: ವಿಶ್ವ → kn (viśva)
- Kapampanganî: yatu
- Kaşûbî: swiat n
- Katalanî: món → ca n
- Kirgizî: аалам → ky (aalam), дүйнө → ky (düynö)
- Kîngalî: ලෝකය → si (lōkaya)
- Koreyî: 세계 → ko (segye), 누리 → ko (nuri)
- Kornî: bys n, bes n
- Latgalî: pasauļs n
- Latînî: mundus n
- Latviyayî: pasaule → lv m
- Lawsî: ໂລກ → lo (lōk)
- Lezgînî: дуьнья (dün’ä)
- Lîtwanî: pasaulis → lt n
- Lîvonî: īlma, mōīlma, pasouļ
- Lombardî: mond n
- Luksembûrgî: Welt m
- Maguindanaoyî: dunia
- Makedonî: свет n (svet)
- Malayalamî: ലോകം → ml (lōkaṃ)
- Malezî: alam → ms, dunia → ms, jagat, loka, buana, buana
- Maltayî: dinja → mt m
- Maorî: aotūroa, ao → mi
- Maranaoyî: doniya'
- Maratî: जग (jag)
- Marî:
- Mariya rojhilatî: тӱня
- Mecarî: világ → hu
- Megleno-romanyayî: lumi m
- Mîrandî: mundo n
- Mongolî:
- Nanayî: яло
- Napolîtanî: munno n
- Nedersaksî: Werld m
- Nepalî: संसार (sansār)
- Norsiya kevn: heimr
- Norwecî:
- Okînawanî: 世界 (しけー, sike)
- Oksîtanî: mond → oc n
- Oriyayî: ଦୁନିଆ → or (dunia)
- Oromoyî: addunyaa
- Osetî: дуне (dune)
- Oygurî: ئالەم (alem), دۇنيا (dunya), جاھان (jahan), زامان (zaman)
- Ozbekî: dunyo → uz, jahon → uz, olam → uz
- Peştûyî: نړۍ → ps m (naṛᶕy), عالم → ps n ('ālam)
- Polonî: świat → pl m inan
- Portugalî: mundo → pt n
- Puncabî: ਦੁਨੀਆ (dunīā)
- Qazaxî: әлем → kk (älem), дүние → kk (dünie), жаһан (jahan)
- Qiptî: ⲕⲟⲥⲙⲟⲥ n (kosmos), ⲑⲟ n (tho)
- Rajasthanî: दुनियांण (duniyā̃ṇ)
- Romancî: mund n, mond n, muond n
- Romanyayî: lume → ro
- Rusî: мир → ru n (mir), свет → ru n (svet)
- Saksoniya kevn: werold m
- Sanskrîtî: जगत् → sa nt (jagat)
- Sardînî: mundhu n, mundu n, munnu n
- Sebwanoyî: kalibotan
- Sicîlî: munnu → scn n
- Sindhî: دنيا
- Sirboxirwatî:
- Sîlhetî: ꠖꠥꠘꠤꠀꠁ (duniai)
- Skotî: warld
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: свѣтъ n (světŭ)
- Slaviya rojavayî ya kevn: свѣтъ n (světŭ)
- Slovakî: svet → sk n
- Slovenî: svet → sl n
- Sorbî:
- Spanî: mundo → es n
- Swêdî: värld → sv g
- Tabasaranî: аьлам (a̱lam), дю’ня (dju’nja)
- Tacikî: ҷаҳон → tg (jahon), дунё → tg (dunyo), олам (olam)
- Tagalogî: mundo → tl
- Tamîlî: செகம் → ta (cekam), ஞாலம் → ta (ñālam), பார் → ta (pār), உலகம் → ta (ulakam)
- Tarifitî: ddunya m
- Taşelhitî: tilit m
- Tausugî: dunya
- Tayî: โลก → th (lôok)
- Telûgûyî: ప్రపంచము → te (prapañcamu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵎⴰⴹⴰⵍ (amaḍal)
- Teterî: дөнья (dön’ya)
- Tetûmî: mundu
- Tirkî: dünya → tr, alem → tr, cihan → tr
- Tirkmenî: dünýä, älem
- Tîbetî: འཛམ་གླིང ('dzam gling)
- Toxarî A: ārkiśoṣi
- Toxarî B: śaiṣṣe
- Urdûyî: دنیا → ur m (duniyā), جہان (jahān), عالم → ur ('ālam), سنسار (sansār)
- Ûkraynî: світ → uk n (svit)
- Venîsî: móndo n
- Viyetnamî: thế giới → vi
- Volapûkî: vol → vo
- Walonî: monde → wa n
- Warayî: kalibutan
- Weylsî: byd → cy n
- Ximêrî: លោក → km (look), ពិភពលោក → km (pĭphpôloŭk)
- Yagnobî: дунё
- Yakutî: аан дойду (aan doydu)
- Yidîşî: וועלט → yi m (velt)
- Yupîkiya navendî: ella
- Yûnanî: κόσμος → el n (kósmos)
- Zhuangî: lajmbwn
- Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.