dinya

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /dɪnˈjɑː/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: din·ya

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dinya	dinya
Îzafe	dinyaya	dinyayên
Çemandî	dinyayê	dinyayan
Nîşandera çemandî	wê dinyayê	wan dinyayan
Bangkirin	dinyayê	dinyayino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dinyayek	dinyayin
Îzafe	dinyayeke	dinyayine
Çemandî	dinyayekê	dinyayinan

dinya mê

1. Planeta Zemîn ango ya em lê dijîn.
2. Zemîn û her tiştê lê.
3. Alem, xelk, xelk û alem, hemî mirov.

   Dinya hemî dizane ku...

4. Derdor, dewrûber, dorber, hawirdor.

   Dinya tarî bû.

   Kor dinyayê nabînin.

   • Dinya germ bû. Di wê dinya germê de dîsan sûk tijî mirov bûn. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
5. Civak.

   Bi baweriya dinyayê...

6. Parçeyek ji dinyayê.

   Dinyaya erebî, dinyaya Rojava..

7. Derek kar yan çalakiyekê.

   Dinyaya şorreşgêrrî dinyayek tevlihev e.

8. Gerdûn, hemî galaksiyên tê zanîn yan bawerkirin ku hene.
9. Her tiştê di jiyana kesekê/î de.

   Hemî dinyaya wî bi carekê herrifî.

10. Rewş.

    Dinyaya sibê dê ne mîna dinyaya îro be.

11. Jiyana berî mirinê.

    Kes li vê dinyayê namîne. (Dijwate: axret)

12. Têkiliyên civakî, têkiliyên navbera mirovan.

    Ti ji vê dinyayê nizane!

13. Karên bo xwe ne bo Xwedê.

    Dîn û dinya bêyî hev nabin.

14. Erd, ax, zevî, zemîn, gerdûn, cîhan, kaînat, alem, unîvers, kozmoz, felek, mirov, civak, civat, exter, xelk, keyhan.^{[Ev rêz ji aliyê botê ve lê hatiye zêdekirin, ji kerema xwe re kontrol bike!].}

Ji wêjeya klasîk

• Xwînê we dirêjin ko li şîran cemidî kef
  Dinya bûye leylan ji lixavan diwerit kef
  Rom û 'ecemê girtiye oxilme bi sef sef— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Herwiha

• dunya

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دنیا‎
• kurdî-krîlî: дьнйа

Tewandî

• (standard) dinyayê
• (devkî) dinê, dinyê, dinyaê

Jê

• dinyadar
• dinyadarî
• dinyalik
• dinyalikî
• dinyawî
• dinyawîtî
• dinyayî
• dinyayîtî
• dinyaperwer
• dinyaperwerî
• tevdinyayî
• tevdinyayîtî

Hevmane

• alem
• cîhan
• gerdûn
• xelk

Etîmolojî

Ji erebî دنياء‎ (dunyai: dinya) ji دناوة‎ (nêzîk bûn) anku wateya bingehîn ya peyvê "derdor" bû, wek di fraza "Dinya tarî bû" de.

Werger

• Adîgeyî: дунае (dwnāe)
• Afrîkansî: wêreld → af
• Aghwanî: 𐔰𐔺𐔵 (ayz)
• Albanî: botë → sq m
• Almanî: Welt → de m
• Amharî: ዓለም → am (ʿaläm)
• Aragonî: mundo n
• Arçî: дунил
• Aromanî: lume, lumi
• Asamî: বিশ্ব (bisso), জগত (zogot), পৃথিৱী (prithiwi), দুনীয়া (dunia)
• Astûrî: mundu → ast n
• Avarî: дунял (dunjal)
• Azerî: dünya → az, aləm → az, cahan
• Baskî: mundu
• Başkîrî: донъя (donʺya)
• Bayerî: Wöd
• Belarusî: свет n (svjet), сьвет n (sʹvjet)
• Bengalî: দুনিয়া → bn (duniẏa), জাহান → bn (jahan), কায়েনাত (kaẏenat), বিশ্ব → bn (biś), আলম → bn (alôm), জগত (jôgôt)
• Bîkoliya naverast: kinaban
• Bretonî: bed → br n
• Bulgarî: свят → bg n (svjat)
• Burmayî: လောက → my (lau:ka.), ကမ္ဘာ → my (kambha)
• Çekî: svět → cs n
• Çerokî: ᎡᎶᎯ → chr (elohi)
• Çîkasawî: yaakni'
• Çînî:

  Kantonî: 世界 (sai³ gaai³)

  Dunganî: шыҗе (šɨži͡ə), дун-я (dun-i͡a)

  Hakkayî: 世界 (sṳ-kie)

  Mandarînî: 世界 → zh (shìjiè)

  Min dongî: 世界 (sié-gái)

  Minnanî: 世界 → zh-min-nan (sè-kài)

  Wuyî: 世界

• Danmarkî: menneskehed g, verden → da g
• Divehî: ދުނިޔެ‎ (duniye)
• Erebî: عَالَم‎ → ar n (ʿālam)
• Ermenî: աշխարհ → hy (ašxarh)
• Esperantoyî: mondo → eo
• Estonî: maailm → et
• Etiyopiya klasîk: ዓለም (ʿaläm)
• Evenkî: дуннэ (dunnə), буга (buga)
• Extremaduranî: mundu n
• Farisî: جهان‎ → fa (jahân), دنیا‎ → fa (donyâ), عالم‎ → fa ('âlam)
• Ferî: verøld, heimur → fo n, verð m
• Fînî: maailma → fi
• Fransiya kevn: mund n
• Fransî: monde → fr n

  Fransiya kevn: monde n

• Friyolî: mond n
• Frîsî: wrâld g
• Gaelîka skotî: saoghal n, domhan n
• Galîsî: mundo → gl n
• Gotî: 𐌼𐌰𐌽𐌰𐍃𐌴𐌸𐍃 m (manasēþs)
• Gujaratî: વિશ્વ n (viśva)
• Gurcî: სამყარო (samq̇aro), მსოფლიო (msoplio)
• Guwaranî: arapy
• Hawayî: honua
• Higaononî: kalibutan
• Hindî: दुनिया → hi m (duniyā), लोक → hi n (lok), विश्व → hi n (viśva), संसार → hi n (sansār), जगत → hi n (jagat), पृथ्वी → hi m (pŕthvī), आलम → hi n (ālam), जहान → hi n (jahān), ज़माना n (zamānā), जमाना → hi n (jamānā), जग → hi n (jag), प्रपंच → hi n (prapañc)
• Holendî: wereld → nl m an n
• Indonezî: dunia → id
• Îbranî: עוֹלָם‎ → he n (olám)
• Îdoyî: mondo → io
• Îngilîziya kevn: weorold m
• Îngilîziya navîn: world
• Îngilîzî: world → en
• Îngriyî: maailma, miira
• Înterlîngua: mundo
• Îrlendî: saol n, bith → ga n

  Îrlendiya kevn: domun n

• Îstriyotî: mondo n
• Îtalî: mondo → it n
• Îzlendî: veröld → is m, heimur → is n
• Japonî: 世界 → ja (せかい, sekai), 世 → ja (よ, yo)
• Javayiya kevn: jagat
• Javayî: donya → jv, jagad → jv
• Kalmîkî: делкә (delkä)
• Kannadayî: ವಿಶ್ವ → kn (viśva)
• Kapampanganî: yatu
• Kaşûbî: swiat n
• Katalanî: món → ca n
• Kirgizî: аалам → ky (aalam), дүйнө → ky (düynö)
• Kîngalî: ලෝකය → si (lōkaya)
• Koreyî: 세계 → ko (segye), 누리 → ko (nuri)
• Kornî: bys n, bes n
• Latgalî: pasauļs n
• Latînî: mundus n
• Latviyayî: pasaule → lv m
• Lawsî: ໂລກ → lo (lōk)
• Lezgînî: дуьнья (dün’ä)
• Lîtwanî: pasaulis → lt n
• Lîvonî: īlma, mōīlma, pasouļ
• Lombardî: mond n
• Luksembûrgî: Welt m
• Maguindanaoyî: dunia
• Makedonî: свет n (svet)
• Malayalamî: ലോകം → ml (lōkaṃ)
• Malezî: alam → ms, dunia → ms, jagat, loka, buana, buana
• Maltayî: dinja → mt m
• Maorî: aotūroa, ao → mi
• Maranaoyî: doniya'
• Maratî: जग (jag)
• Marî:

  Mariya rojhilatî: тӱня

• Mecarî: világ → hu
• Megleno-romanyayî: lumi m
• Mîrandî: mundo n
• Mongolî:

  Kirîlî: дэлхий → mn (delhij)

  Mongolî: ᠳᠡᠯᠡᠭᠡᠢ (delegei)

• Nanayî: яло
• Napolîtanî: munno n
• Nedersaksî: Werld m
• Nepalî: संसार (sansār)
• Norsiya kevn: heimr
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: verden → no n, verd → no n an m

  Norweciya nînorskî: verd m, heim n,

• Okînawanî: 世界 (しけー, sike)
• Oksîtanî: mond → oc n
• Oriyayî: ଦୁନିଆ → or (dunia)
• Oromoyî: addunyaa
• Osetî: дуне (dune)
• Oygurî: ئالەم‎ (alem), دۇنيا‎ (dunya), جاھان‎ (jahan), زامان‎ (zaman)
• Ozbekî: dunyo → uz, jahon → uz, olam → uz
• Peştûyî: نړۍ‎ → ps m (naṛᶕy), عالم‎ → ps n ('ālam)
• Polonî: świat → pl m inan
• Portugalî: mundo → pt n
• Puncabî: ਦੁਨੀਆ (dunīā)
• Qazaxî: әлем → kk (älem), дүние → kk (dünie), жаһан (jahan)
• Qiptî: ⲕⲟⲥⲙⲟⲥ n (kosmos), ⲑⲟ n (tho)
• Rajasthanî: दुनियांण (duniyā̃ṇ)
• Romancî: mund n, mond n, muond n
• Romanyayî: lume → ro
• Rusî: мир → ru n (mir), свет → ru n (svet)
• Saksoniya kevn: werold m
• Sanskrîtî: जगत् → sa nt (jagat)
• Sardînî: mundhu n, mundu n, munnu n
• Sebwanoyî: kalibotan
• Sicîlî: munnu → scn n
• Sindhî: دنيا‎
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: свије̑т n, све̑т n

  Latînî: svijȇt → sh n, svȇt → sh n

• Sîlhetî: ꠖꠥꠘꠤꠀꠁ (duniai)
• Skotî: warld
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: свѣтъ n (světŭ)

• Slaviya rojavayî ya kevn: свѣтъ n (světŭ)
• Slovakî: svet → sk n
• Slovenî: svet → sl n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: swět n

  Sorbiya jorîn: swět n

• Spanî: mundo → es n
• Swêdî: värld → sv g
• Tabasaranî: аьлам (a̱lam), дю’ня (dju’nja)
• Tacikî: ҷаҳон → tg (jahon), дунё → tg (dunyo), олам (olam)
• Tagalogî: mundo → tl
• Tamîlî: செகம் → ta (cekam), ஞாலம் → ta (ñālam), பார் → ta (pār), உலகம் → ta (ulakam)
• Tarifitî: ddunya m
• Taşelhitî: tilit m
• Tausugî: dunya
• Tayî: โลก → th (lôok)
• Telûgûyî: ప్రపంచము → te (prapañcamu)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⴰⵎⴰⴹⴰⵍ (amaḍal)
• Teterî: дөнья (dön’ya)
• Tetûmî: mundu
• Tirkî: dünya → tr, alem → tr, cihan → tr
• Tirkmenî: dünýä, älem
• Tîbetî: འཛམ་གླིང ('dzam gling)
• Toxarî A: ārkiśoṣi
• Toxarî B: śaiṣṣe
• Urdûyî: دنیا‎ → ur m (duniyā), جہان‎ (jahān), عالم‎ → ur ('ālam), سنسار‎ (sansār)
• Ûkraynî: світ → uk n (svit)
• Venîsî: móndo n
• Viyetnamî: thế giới → vi
• Volapûkî: vol → vo
• Walonî: monde → wa n
• Warayî: kalibutan
• Weylsî: byd → cy n
• Ximêrî: លោក → km (look), ពិភពលោក → km (pĭphpôloŭk)
• Yagnobî: дунё
• Yakutî: аан дойду (aan doydu)
• Yidîşî: וועלט‎ → yi m (velt)
• Yupîkiya navendî: ella
• Yûnanî: κόσμος → el n (kósmos)

  Kevn: κόσμος n (kósmos), οἰκουμένη m (oikouménē)

• Zhuangî: lajmbwn

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.