çay
Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
| Zayenda mê ya binavkirî | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | çay | çay | ||
| Îzafe | çaya | çayên | ||
| Çemandî | çayê | çayan | ||
| Nîşandera çemandî | wê çayê | wan çayan | ||
| Bangkirin | çayê | çayino | ||
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | çayek | çayin | ||
| Îzafe | çayeke | çayine | ||
| Çemandî | çayekê | çayinan | ||
çay mê, ç-ya req
- deviyek anku teraşek e ku ji pelên wê vexwarinek tê çêkirin
(Vexwarinek e ku bi ava kelandî tê çêkirin û rengê wê nêzîkî qehweyî ye):- çaya tehl/bêşekir, çaya şîrîn, çaya zelal, çaya tarî, çaya germ, çaya sar
- fincaneke çayê, piyaleke çayê
- Were em çayekê vexwin.
- Hişyar be, çay germ e, bi xwe de nerêje!
- "Di vê bêhnikê de çiqasî dixwest ku çaydanekî çayê vexwara û bi ser de tam qutiyeke tûtina Xursê bikişanda." — (Laleş Qaso: Sê şev û sê roj, roman 2002)
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Herwiha[biguhêre]
- ça
- çayê (di hin devokan de wek forma neçemandî/netewandî jî)
- çey- (di hinek peyvên pêkhatî anku hevedudanî de, bo nimûne çeyxane)
[biguhêre]
- Navê zanistî yê riwekê: Camellia sinensis
Bikaranîn[biguhêre]
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Herwiha ça, hevreha soranî چای (çay) û چا (ça), zazakî çay û ça, farisî چای (çay) û چا (ça), tirkiya osmanî چای (çay) û چا (ça), tirkiya niha çay, siryanî ܟ݈ܐܝ (çay), azerî çay, erebî شای (şay), peştûyî چای (çay), ûrdûyî چای (çay) û چا (ça), hindî चाय (çāy)û चा (çā), ermenî չայ (čʿay), gurcî ჩაი (čay), rûsî чай (čay), bulgarî чай (čay), romanî ceai (/çay/), tirkmen(istan)î çaý, qazaxî шай (şay), ozbekî choy, albanî çaj (/çay/), çekî/kroatî/slovakî/slovenî čaj (/çay/), sirbî ча̏ј (/çay/), portugalî chá... hemû ji çînî 茶 (bilêvkirina çîniya mandarînî: /chá/: çay, ça) û 茶葉 (/cháyè/: pelên çayê).
Heman peyva çînî di çîniya minanî de bi eynî awayî tê nivîsîn lê wek /tê/ tê gotin. Ew serekaniya peyva bi wateya "çay, ça" ya piraniya zimanên Rojavaya Ewropayê ye, bo nimûne: inglîzî tea, fransî thé, almanî Tee, spanî té, holandî thee, danmarkî/norwecî/swêdî te, fînlandî tee...
Çay ji Çînê li seranserî dinyayê belav bûye. Di rastiyê de teqrîben li tevahiya dinyayê peyveke ji heman peyva çînî wergirtî tê bikaranîn. Sebebê cudahiya peyvên rojhilatî û rojavayî ew e ku yên rojhilatî ji çîniya mandarînî lê yên rojavayî ji çîniya minanî hatine wergirtin.
Tevî ku bi giştî peyva bi wateya çay, ça di zimanên Rojavaya Ewropayê de wek "tea, thé, Tee..." be jî, vê dawiyê bi manaya hinek çayên taybet herwiha forma rojhilatî wek chai jî ketiye zimanên Rojavaya Ewropayê jî.
- Çavkanî
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- The World Atlas of Language Structures Online [1]
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Werger[biguhêre]
- Abaknonî: simente
- Afrîkansî: tee nêr
- Ahtnayî: tsaey
- Albanî: çaj → sq nêr
- Almanî: Tee → de n
- Altayiya başûrî: чай (čay)
- Astûrî: te → ast nêr
- Bambarayî: lipton
- Baskî: te → eu
- Başkîrî: сәй (säy)
- Bretonî: te → br
- Bulgarî: чай → bg (čaj) nêr
- Çekî: čaj → cs
- Çînî: 茶 → zh (chá), 茶叶 → zh (cháyè)
- Çuvaşî: чей (čej)
- Danmarkî: te → da
- Dolganî: чаай
- Erebî: شاي → ar (şay) nêr
- Esperantoyî: teo → eo
- Estonî: tee → et
- Farisî: چای → fa (çay)
- Ferî: te
- Fînî: tee → fi
- Fransî: thé → fr
- Frîsî: tee nêr
- Gaelîka skotî: tì
- Gwichinî: lìdii
- Hawayî: kī
- Hawsayî: shayi
- Hindî: चाय → hi (chāya)
- Holendî: thee → nl
- Holîkaçukî: tsay
- Indonezî: teh → id
- Inglîzî: tea → en
- Îdoyî: teo → io
- Înterlîngua: the → ia
- Înuîtî: ᑏ (tii)
- Îrlendî: tae → ga nêr
- Îtalî: tè → it nêr
- Îzlendî: te → is nêr
- Japonî: 茶 → ja (cha)
- Karaçay-balkarî: шай
- Katalanî: te → ca nêr
- Kirgizî: чай → ky (çay)
- Koreyî: 차 → ko (cha)
- Korsîkayî: tè
- Kotavayî: yelada, yela
- Kumikî: чай (çay)
- Latviyayî: tēja → lv mê
- Lîtwanî: arbata
- Luksembûrgî: Téi nêr
- Makedonî: чај (čaj) nêr
- Malagasî: dite → mg
- Malezî: teh
- Maltayî: te
- Manksî: tey
- Mecarî: tea → hu
- Mohawkî: iekanerahtóhon
- Napolîtanî: ttè
- Nganasanî: чаи
- Nlûyî: teesi
- Nogayî: шай (şay)
- Norwecî: te → no
- Oksîtanî: tè → oc
- Papyamentoyî: té
- Polonî: herbata → pl
- Portugalî: chá → pt nêr
- Qazaxî: шай → kk (şay)
- Romanyayî: ceai → ro nêr
- Rusî: чай → ru (tchaï) nêr
- Samiya bakurî: deadja
- Sirananî: te
- Sirboxirwatî: čaj → sh nêr
- Sirboxirwatî: čaj nêr
- Sirboxirwatî: чај → sh nêr
- Slovakî: čaj → sk nêr
- Slovenî: čaj → sl nêr
- Sonxayî: attay
- Spanî: té → es nêr
- Swahîlî: chai → sw
- Swêdî: te → sv nêtar
- Şîngazîcayî: tshai
- Tagalogî: tsaá
- Tayî: ชา → th (chaa)
- Teterî: чәй → tt (çäy)
- Teteriya krîmî: çay
- Tetûmî: xà
- Tirkî: çay → tr
- Tirkmenî: çaý
- Tofalarî: шэй
- Tuvanî: шай (şay)
- Ûkraynî: чай → uk (tchaï) nêr
- Walonî: té → wa nêr
- Weylsî: te → cy nêr
- Xakasî: чай (çay)
- Yakutî: чэй (çey)
- Yûnanî: τσάι → el (tsái) nêtar
- Zuluyî: ilitiye, itiye
Hevok[biguhêre]
çay
Etîmolojî[biguhêre]
Tirkî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
Deng
[biguhêre]
çay