pişt
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Tewandina pişt | ||
---|---|---|
Zayenda mê ya binavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | pişt | pişt |
Îzafe | pişta | piştên |
Çemandî | piştê | piştan |
Nîşandera çemandî | wê piştê | wan piştan |
Bangkirin | piştê | piştino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | piştek | piştin |
Îzafe | pişteke | piştine |
Çemandî | piştekê | piştinan |

- aliyê paşî yê leşî ji patikê ta navtengê,
hevbera sîngî û zikî lê li aliyê din yê leşî- Duhî zikê min diêşiya, îro pişta min.
- Bûbê rabû ser xwe, herdu destên xwe dane pişt xwe û ber bi pacê ve meşiya. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
- beşa jorîn ya leşê candarên çarpê
(bi taybetî ya dewaran ku mirov dikare lê siwar bibe)- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- dijbera pêşiyê, ji pêşiyê dûr
- Yekî ji piştê gazî kir.
- hevbera kefa destî lê li aliyê din yê destî
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- aliyê ne giring yan bênaverok
- Tiştek li ser pişta wêneyê hatibû nivîsîn. ― ne aliyê dîmen lê ye
- parçeya kursiyê yan qenepeyê ku mirov dema rûdine ser pişta xwe didiyê
- Pişta vê kursiyê şkestî ye.
- dawî, qepaxa aliyê dawiyê (bi taybetî ya weşanekê, wek pirtûkê)
- Lîsteya naverokê li pişta pirtûkê ye.
- (xweşbêjî) qûn, kuna piştê
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- dengê ku ji bo qewirandina pisîkan dihê derxistin
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- piştgirî, piştevanî, destek:
- Ew pişta me ye. ― Ew alîkariya me dike.
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Ji wêjeya klasîk
[biguhêre]- Bû xezîne ew ji bo durra yetîm
Daniye pişta wî ew Nûra 'Ezîm
Paşê bir avête baxê Cennetê — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)
Nêzîk
[biguhêre]Dijmane
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Jê
[biguhêre]- pişt dan (lêker)
- pişt girtin (lêker)
- pişta yekî girtin
- piştbestin
- piştdan (navdêr)
- piştevan
- piştevanî
- piştgir
- piştgirtin (navdêr)
- piştgirî
- piştpal
- piştpalî
- piştî
Qafiye
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha پشت (pişt), goranî/hewramî pişt/peşt, zazakî paşt, farisî پشت (pişt, puşt), tacikî пушт (puşt), pehlewî (puşt), belûçî پت (put), peştûyî پرشا (përšā́), sogdî 𐫛𐫡𐫝𐫏 (prcy), osetî фӕрцы (færcy), avestayî 𐬞𐬀𐬭𐬱𐬙𐬀 (paršta-, /perşte-)... sanskrîtî पृष्ठ (pṛṣṭhá), nepalî फिर्ता (phirtā), hindî पुट्ठा (puṭṭhā), bengalî পিঠ (piṭh), ûrdûyî پیٹھ (pīṭh)... hemû ji proto-hindûîranî *pr̥štʰás (“pişt”) ji proto-hindûewropî *pr̥-sth₂-ós ji *per- (ber, pêş) + *steh₂- (rawestan, rawestîn > stûn) + *-ós (paşgireke peyvsaz).
Berê dihat texmînkirin ku postis (stûn) ya latînî ji heman rehî be lê niha ew teorî bi piranî tê redkirin.
Peyva îranî wek پوشت (pûşt) bi maneya qûnder, qûnek ketibû tirkiya osmanî û bi wê maneyê belav bûye hinek zimanên din jî: tirkiya niha puşt, albanî posht, ermenî փուշտ (pʿuşt), yûnanî πούστης (poústis).
Heman peyv herwiha di peyva պաշտպան (paştpan: piştevan, piştgir, parêzvan) de jî ketiye ermenî.
- Çavkanî:
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
- Mayrhofer, Manfred (1992–2001): Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Ferhenga etîmolojî ya hindûaryayiya kevn] (bi almanî), Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag.
- Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Bi zaravayên din
[biguhêre]- Soranî: pişt
- Kurdiya başûrî: pişt
- Hewramî: pişt, peşt
- Zazakî: paşt, paştî
Werger
[biguhêre]- Afrîkansî: rug → af
- Aklanon: buli', likod
- Albanî: shpinë → sq m
- Almaniya Pennsylvania: Rick n
- Almanî: Rücken → de n
- Amharî: ጀርባ (ǧärba)
- Apaçî:
- Apaçiya rojava: bigháń
- Argobbayî: ዘርህ (zärhǝ)
- Aromanî: schinari, spatã m
- Asamî: পিঠি (pithi)
- Astûrî: llombu → ast n
- Azerî: bel → az, arxa → az
- Baskî: bizkar
- Başkîrî: арҡа (arqa)
- Belarusî: спі́на m (spína)
- Bengalî: পিঠ (piṭh)
- Bretonî: kein → br
- Bulgarî: гръб → bg n (grǎb)
- Burmayî: ကျော → my (kyau:)
- Çamicuroyî: tusna
- Çeçenî: букъ (buqʼ)
- Çekî: záda → cs p, hřbet → cs n
- Çîçewayî: msana
- Çînî:
- Çuvaşî: ҫурӑм (śurăm)
- Dalmatî: duas
- Danmarkî: ryg → da g
- Endonezyayî: punggung → id
- Erebî: ظَهْر → ar n (ẓahr)
- Ermenî: մեջք → hy (meǰkʻ), թիկունք → hy (tʻikunkʻ)
- Esperantoyî: dorso → eo
- Estonî: selg → et
- Evenî: аркан (arkan), дарам (daram)
- Evenkî: согдонно (sogdonno)
- Eweyî: dzime
- Farisî: پشت → fa (pošt), ظهر → fa (zahr)
- Fenîkî: 𐤑𐤄𐤓 (ṣhr /ṣohr/)
- Fînî: selkä → fi
- Fransî: dos → fr n
- Frîsiya bakur: rag
- Frîsî: rêch g
- Gaelîka skotî: cùl n
- Galîsî: lombo → gl n, costas → gl m p, carrelo → gl n
- Gurcî: ზურგი (zurgi)
- Guwaranî: ape
- Haîtî: do
- Hawayî: kua
- Higaononî: talikodan
- Hindî: पीठ → hi n (pīṭh)
- Hîlîgaynonî: likod
- Hmongî: nrob qaum
- Holendî: rug → nl n
- Hunsrikî: Ricke n
- Îbranî: גַּב → he n (gav)
- Îdoyî: dorso → io
- Îngilîziya kevn: hryċġ n
- Îngilîziya navîn: bak, chyne
- Îngûşî: букъ (buqʼ)
- Îranunî: likud
- Îrlendî: droim n
- Îtalî: schiena → it m, dorso → it n
- Îvatanî: dichud
- Îzlendî: bak → is nt
- Japonî: 背 → ja (せ, se), 背中 → ja (せなか, senaka), 背面 → ja (はいめん, haimen)
- Javayiya kevn: wuri, walakaṅ
- Javayî: mburi
- Kapampanganî: gulut
- Kaşûbî: plecë
- Katalanî: esquena → ca m
- Keçwayî: wasa, wagta
- Kirgizî: далы → ky (dalı), арка → ky (arka)
- Kîngalî: පිට (piṭa)
- Koreyî: 등 → ko (deung)
- Kornî: keyn
- Latgalî: mugora
- Latînî: dorsum nt, tergum nt
- Latviyayî: mugura → lv m
- Lawsî: ຫຼັງ (lang)
- Lezgînî: далу (dalu)
- Lîtwanî: nugara → lt m
- Luhyayî: kumukongo
- Luksembûrgî: Réck → lb n
- Luşûtsîdî: sʔiličəd
- Makedonî: грб (grb)
- Malezî: belakang → ms
- Maltayî: dahar n
- Mançûyî: ᡶᡳᠰᠠ
- Manksî: dreeym n
- Mansakayî: likod
- Maorî: maihamo, kohamo, tuarā, ue, kōpako, tuarongo, muri, kōkai, murikōkai, mōua, pāhoahoa, hamo, maihamo
- Maranaoyî: likod
- Maratî: पाठ m (pāṭh)
- Marîkopayî: shlymak
- Mecarî: hát → hu
- Misrî:
(sꜣ) - Mongolî: нуруу → mn (nuruu)
- Navajoyî: bíígháán, hwííshgháán, anághah
- Nedersaksî: Rügg n
- Nepalî: ढाड (ḍhāḍ), पीठ (pīṭh)
- Nîvxî: кыдр (kədr)
- Normandî: dos n
- Norwecî: rygg → no n, bak → no n yan nt
- Ohloniya bakur: núm̄es
- Ojibweyî: nipikwan
- Oksîtanî: esquina → oc m
- Oriyayî: ପିଠି → or (piṭhi)
- Osetî: чъылдым (ḱ’yldym), фӕсонтӕ (fæsontæ)
- Osmanî: آرقه (arka), سرت (sırt), ظهر (zahr), پشت (püşt)
- Oygurî: ئارقا (arqa)
- Ozbekî: orqa → uz
- Peştûyî: شا → ps (šâ), څټ (śëṭ)
- Plodîşî: Rigjen n
- Polonî: plecy → pl p
- Portugalî: costas → pt m p, lombo → pt
- Puncabî: ਢੂਹੀ (ḍhūhī)
- Qazaxî: арқа (arqa)
- Qiptî: ⲥⲟⲓ n (soi), ϭⲓⲥⲓ m (cisi)
- Rohingyayî: fith
- Romancî: dies n, arains m p, rain m
- Romanî: dumo
- Romanyayî: spate → ro, dos → ro, spinare → ro
- Rusî: спина́ → ru m (spiná)
- Samî:
- Sanskrîtî: पृष्ठ → sa nt (pṛṣṭha)
- Sirboxirwatî: леђа nt p, leđa → sh nt p
- Sîlhetî: ꠙꠤꠑ (fiṭó)
- Slovakî: chrbát → sk n
- Slovenî: hrbet → sl n
- Somalî: dhabar, gadaal
- Sorbî:
- Sotoyiya başûr: mokokotlo
- Spanî: espalda → es m, dorso → es n, lomo → es n
- Sundanî: pungkur → su
- Swahîlî: mgongo → sw sinif c3/c4
- Swêdî: rygg → sv g
- Tabasaranî: далу (dalu)
- Tacikî: пушт → tg (pušt), заҳр (zahr)
- Tagalogî: likod nt
- Tamîlî: முதுகு → ta (mutuku)
- Tarifitî: aɛrur n
- Tayî: หลัง → th (hlǎng)
- Telûgûyî: వెనుకవైపు (venukavaipu)
- Teterî: сырт → tt (sırt), арка → tt (arka)
- Tetûmî: kotuk
- Tirkî: sırt → tr
- Tirkmenî: arka → tk
- Tîbetî: སྒལ་པ (sgal pa)
- Toxarî B: sark
- Ugarîtî: 𐎂𐎁 (gb)
- Urdûyî: پیٹھ n (pīṭh)
- Ûkraynî: спи́на → uk m (spýna)
- Venîsî: schena → vec m
- Viyetnamî: lưng → vi
- Volapûkî: bäk → vo
- Walonî: dos → wa n
- Warayî: gutok
- Wîlamowî: ryk
- Ximêrî: ខ្នង → km (khnɑɑng)
- Yidîşî: פּלייצע (pleytse), רוקן n (rukn)
- Yorubayî: ẹ̀yìn
- Yûnanî: πλάτη → el m (pláti)
- Zêlandî: rik n, rugge m
- Zhuangî: saen
- Zuluyî: umhlane sinif c3/c4
- Afrîkansî: agter → af, agterkant
- Almanî: Rückseite → de m, Kehrseite → de m
- Astûrî: espalda → ast m
- Azerî: arxa → az, dal → az
- Başkîrî: арт (art), һырт (hïrt)
- Bulgarî: опако → bg (opako)
- Çekî: rub → cs n
- Çînî:
- Danmarkî: bagside → da g
- Endonezyayî: belakang → id
- Ermenî: ետև (etew)
- Esperantoyî: malantaŭo
- Eweyî: megbe
- Farisî: پشت → fa (pošt), عقب → fa ('aqb)
- Fînî: kääntöpuoli → fi, nurja puoli, takapuoli → fi, taka- → fi
- Fransî: derrière → fr n, revers → fr n
- Gaelîka skotî: cùl n
- Holendî: achterkant → nl n, achter → nl
- Îbranî: גב → he n (gav)
- Îngilîziya navîn: bak
- Îngilîzî: back → en
- Îrlendî: droim n
- Îtalî: retro → it n, dietro → it n, rovescio → it n
- Îzlendî: bakhlið m
- Japonî: 裏 → ja (うら, ura), 裏面 → ja (うらめん, uramen), 裏側 → ja (うらがわ, uragawa)
- Koreyî: 뒤 → ko (dwi)
- Ladînoyî: roves
- Latînî: tergum
- Makedonî: задна страна m (zadna strana), опачина m (opačina)
- Maorî: angaangamate, angamate
- Mecarî: hátulja → hu
- Norwecî: bakside → no g
- Osmanî: آرقه (arka)
- Peştûyî: شا → ps (šâ), څټ (śëṭ)
- Polonî: tył → pl n
- Portugalî: dorso → pt n, reverso → pt n, traseira → pt m, parte de trás
- Romanyayî: spate → ro, dos → ro
- Rusî: зад → ru n (zad), за́дняя часть m (zádnjaja častʹ)
- Sanskrîtî: पृष्ठ → sa nt (pṛṣṭha)
- Slovenî: hrbet → sl n
- Spanî: revés → es n, envés → es n, reverso → es n
- Swahîlî: mgongo → sw
- Swêdî: baksida → sv g
- Tagalogî: likod
- Tarifitî: aɛrur n
- Telûgûyî: వెనుకవైపు (venukavaipu)
- Zuluyî: umuva sinif c3/c4
Hoker
[biguhêre]
pişt
- aliyê ku bi gelemperî berê mirovî ne lê ye:
- Li pişt xwe zivirî.
- ne aliyê ku dergeh lê ye:
- Çûm pişt xanî.
- Li pişt xanî.
- Ji pişt darê derket.
- Heta pişta gundî çûn. ― heta derveyî gundî
Jê
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Afrîkansî: agter → af
- Almanî: hinter → de
- Aromanî: dupã, dupu, dipu, dipã
- Asamî: -ৰ পিছত (-r pisot)
- Azerî: arxasında
- Belarusî: за (za)
- Bulgarî: зад → bg (zad)
- Burmayî: နောက် → my (nauk)
- Çekî: za → cs
- Çînî:
- Dalmatî: dri
- Danmarkî: bag ved
- Erebî: وَرَاءَ (warāʾa), خَلْفَ (ḵalfa)
- Aramî: ورا (warā)
- Ermenî: prapa → sq
- Ermenî: ետեւ (etew), հետեւ (hetew)
- Esperantoyî: malantaŭ
- Estonî: taga → et
- Eweyî: megbe
- Farisî: پشت → fa (poşt)
- Fînî: takana → fi
- Flamiya rojava: bachtn
- Fransî: derrière → fr
- Frîsiya saterlandî: bääte
- Frîsî: efter
- Gaelîka skotî: air cùlaibh, air cùl
- Galîsî: detrás de → gl, tras → gl
- Gurcî: უკან (uḳan)
- Haîtî: dèyè
- Hindî: के पीछे (ke pīche)
- Holendî: achter → nl, achteraan → nl
- Îbranî: מֵאָחוֹר → he (me'akhór), מאחורי (me'akhoréi)
- Îdoyî: dop → io
- Îngilîzî: behind → en
- Înterlîngua: detra → ia
- Îrlendî: taobh thiar de, ar chúl
- Îstriyotî: dreîo
- Îtalî: dietro → it
- Japonî: ...の後ろに → ja (...no ushiro ni)
- Katalanî: darrere → ca
- Koreyî: 뒤에 → ko (dwi-e)
- Latînî: post → la
- Latviyayî: aiz → lv
- Lîmbûrgî: achter → li, hönjer
- Lîtwanî: už → lt
- Makedonî: зад (zad)
- Malezî: di belakang
- Maltayî: wara
- Mecarî: mögött → hu
- Navajoyî: bineʼgi, bineʼdi
- Norwecî: bak → no
- Papyamentoyî: patras
- Polonî: za → pl
- Portugalî: atrás → pt
- Romanyayî: după → ro
- Rusî: за → ru (za), сза́ди → ru (szádi), позади́ → ru (pozadí)
- Samoayî: tua → sm
- Sirboxirwatî: за / za
- Slaviya kevn: за (za)
- Slovakî: za → sk
- Slovenî: zadáj, za → sl
- Sorbiya jêrîn: za
- Spanî: detrás de → es, atrás → es
- Swahîlî: nyuma → sw
- Swêdî: bakom → sv
- Tagalogî: sa likod
- Telûgûyî: వెనక → te (venaka)
- Tirkî: arkasında → tr (li pişt), arkaya (pişt, bo piştê), arkasından → tr (ji pişt),
- Urdûyî: کے پیچھے (ke pīche)
- Ûkraynî: за → uk (za), поза (poza)
- Venîsî: drio
- Viyetnamî: sau → vi
- Volapûkî: po → vo
- Walonî: dirî → wa, padrî → wa
- Yidîşî: הינטער (hinter)
- Yûnanî: πίσω από (píso apó)
- Yûnaniya kevn: ὄπισθεν (ópisthen)
- Zuluyî: emuva
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Bidlîsê
- Deng bi kurmancî
- Lema bi kurmancî
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên mê bi kurmancî
- Bilêvkirinên kurmancî bi p-ya nerm
- Bilêvkirinên kurmancî bi t-ya nerm
- Nimûne bi kurmancî
- Jêgirtin bi kurmancî
- Xweşbêjî bi kurmancî
- Koda skrîptê ya zarûrî û manûel bi kurmancî
- Koda skrîptê ya nehewce bi kurmancî
- Ji wêjeya klasîk (kurmancî)
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi urdûyî
- Peyvên kurmancî yên mîrasmayî ji proto-hindûîranî
- Peyvên kurmancî ji proto-hindûîranî
- Peyvên kurmancî yên mîrasmayî ji proto-hindûewropî
- Peyvên kurmancî ji proto-hindûewropî
- Hoker bi kurmancî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi asamî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi koreyî