dev

Binêre herwiha: dêv

Kurmancî

Bilêvkirin

Navdêr 1

Tewandina dev
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dev	dev
Îzafe	devê	devên
Çemandî	devî	devan
Nîşandera çemandî	wî devî	wan devan
Bangkirin	devo	devino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	devek	devin
Îzafe	devekî	devine
Çemandî	devekî	devinan

Gotareke li ser devê mirov di Wîkîpediya kurmancî de heye.

dev n

(anatomî) Kuna li leşî ya ku mirov tê re diaxive û dixwe.
- Ko sed Cimşîd û Keyxwisro
  Xulam in ser devê rê da — (Melayê Cizîrî, Dîwan, ~1640)
ber, hêl
Li devê derî sekinîbû.

Wî dev da çolê û çû. ― Wî berê xwe da çolê û çû.
(erdnîgarî) Dawiya çemekî ku av jê diherike nav deryayekê yan aveke din a mezin.
Devê çem cihekî xweş e ji bo çûna seyranê.
- ...li devê behrê cemî û berhev kirin — (1857, Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, sala weşandinê: 2022, r. 146)

Bi alfabeyên din

Jê

Etîmolojî

Ji proto-îranî *zefen- / *zefer-, hevreha kurmancî difin, avestayî zefen, farisiya kevin defen, belûçî دف (def) / دپ (dep), pehlewî dehan, farisî دهن (dehen) / دهان (dehan, “dev”), دم (dem, “hilm, henase, bêhn, nefes”), soranî ده‌م (dem, “dev”). A kurmancî kurdî ye û resentire ji peyva (dehen) hatiye ko herfa H a farisî dibe V di kurdî de, binêre van peyvan: (kulav) ko ji peyva (kolah) a farisî hatiye herweha (kevn) ko ji peyva (Kohen) hatiye. Peyva Soranî ji peyva (dêm) hatiye ko maneya Navçavan dide.

Bi zaravayên din

Soranî: دەم‎ (dem)
Kurdiya başûrî:
Feylî: dem
Zazakî: fek n

Werger

1

Abenakî: mdon
Abxazî: аҿырҟьара (āč̣ərq̇̍ārā), аҿы (āč̣ə)
Açehî: babah
Adîgeyî: жэ (žɛ)
Afarî: af
Afrîkansî: mond → af
Ahomî: 𑜆𑜀𑜫 (pak)
Akadî: 𒅗 (pû)
Akanî: ano
Aklanon: ba-ba'
Alabamayî: ichokhalbi
Alawayî: ŋaːndal
Albanî: gojë → sq m
Almaniya bilind a kevn: mund
Almaniya Pennsylvania: Maul nt
Almanî: Mund → de n, Maul → de nt, Gosche → de m/Gosch m/Gusche → de m
Elmanîşî: Muul nt, Schnure, Gosche

Bayerî: Babbn, Letschn, May, Goschn

Frankoniya navendî: Mond n, Muhl n, Möngksche nt (diminutive), Schnüß m

Almaniya navendî ya rojhilat: Gusche

Frankoniya rhine: Gosche
Altayiya başûrî: оос (oos)
Amharî: አፍ → am (ʾäf), አንደበት (ʾändäbät)
Amîs: ngoyos
Apaçî:
Apaçiya rojava: bizéʼ
Aragonî: boca m
Aramî: ܦܘܡܐ
Aromanî: gurã → roa-rup
Asamî: মুখ (mukh)
Astûrî: boca → ast m
Atayalî: nqwaq
Atong (Hindistan): khuʼchuk
Avarî: кӏал (kʼal)
Avestayî: 𐬂𐬢𐬵𐬁𐬥𐬋 (åŋhānō), 𐬁𐬵 (āh), 𐬂𐬢𐬵 (åŋh)
Aymarayî: laka
Aynuyî: チャル (caru), チャロ (caro), パロ (paro)
Aynuyî: car
Azerî: ağız → az
Bajwayiya kendava rojava: boa'
Balanta-ganjayî: muntung
Bambarayî: da
Baskî: aho → eu
Başkîrî: ауыҙ (awïð)
Bau bidayuh: boba
Belarusî: рот → be n (rot), ву́сны n p (vúsny)
Belûçî: دپ (dap), دف (daf)
Bengalî: মুখ → bn (mukh)
Bîkoliya naverast: ngimot
Bîslamayî: maot
Bororoyî: ogwa
Bretonî: genoù → br n
Bribriyî: krö n
Bruneyî: mulut
Buduxî: сив (siv)
Bugî: baba
Bulgarî: уста́ → bg m (ustá)
Bununî: ngulus
Burmayî: ပါးစပ် → my (pa:cap)
Buryatî: аман (aman)
Buyî: bas
Conxayî: ཁ (kha)
Çamicuroyî: awana
Çeçenî: батт (batt)
Çekî: ústa → cs n p, pusa → cs m, tlama → cs m
Çepangî: काम्, मोङ्
Çerokî: ᎠᎰᎵ (aholi)
Çeyenî: -ahtsená
Çîçewayî: kamwa
Çîkasawî: iti
Çînî:
Kantonî: 口 (hau²), 嘴 (zeoi²)

Dunganî: зуй (zuy), ку (ku)

Hakkayî: 口 (khéu), 嘴 (choi)

Jinî: 嘴 (zui²)

Mandarînî: 嘴 → zh (zuǐ), 口 → zh (kǒu), 嘴巴 → zh (zuǐbā)

Min dongî: 喙 (chói, ché̤ṳ)

Minnanî: 喙 → zh-min-nan (chhuì), 口 (kháu)

Wuyî: 嘴
Çukçî: йыкыргын (jykyrgyn)
Çuvaşî: ҫӑвар (śăvar)
Dakotayî: i
Dalmatî: buca m
Danmarkî: mund → da g, kæft g
Dinkayî: thok
Divehî: އަނގަ (aⁿga)
Dongşîangî: aman
Elfdalî: munn n
Elwîrî-wîderî: دان (dān)
Emilî: bóca m, bòca m, båcca m
Endonezyayî: mulut → id
Erebî: فَم → ar n (fam)
Erebiya misrî: بق (buʿ)

Erebiya kendavî: حلج (ḥalj)

Erebiya hîcazî: فَمّ n (famm)

Erebiya iraqî: حلگ (ḥaleg)

Erebiya fasî: فم (fumm), فا (fā)

Erebiya bakûrê şamê: تم (temm)

Erebiya başûrê şamê: تم (temm, tomm)
Ermenî: բերան → hy (beran), երախ → hy (erax)
Erzayî: курго (kurgo)
Esperantoyî: buŝo → eo
Estonî: suu → et
Evenî: амӈа (amŋa)
Evenkî: амӈа (amŋa)
Eweyî: nu nt
Extremaduranî: boca m
Farefareyî: nõorɛ
Farisî: دهان → fa (dahân), دهن → fa (dahan)
Fenîkî: 𐤐 (p)
Ferî: muður n, munnur → fo n
Fiji hindiyî: muh
Fîjî: gusu
Fînî: suu → fi
Flamiya rojava: mond
Frankoprovansî: botse m, botcha m, boche m
Fransiya kevn: buche m
Fransî: bouche → fr m, gueule → fr m
Galoyî: góll → fr, goule → fr
Friyolî: bocje m, bočhe m
Frîsiya kevn: mūth, mund, mond
Frîsiya saterlandî: Muule
Frîsî: mûle
Gaelîka skotî: beul n, craos
Gagawzî: aaz
Galîsî: boca → gl m, buso n
Gamîlaraayî: ngaay, ngay
Gorontaloyî: tunggilo
Gotî: 𐌼𐌿𐌽𐌸𐍃 n (munþs)
Gujaratî: મુખ → gu n (mukh)
Gurcî: პირი → ka (ṗiri)
Guwaranî: juru → gn
Haîtî: bouch
Hawayî: waha
Hawsayî: baki → ha
Higaononî: baba
Hindî: मुँह → hi n (mũh), मुख → hi n (mukh)
Hîlîgaynonî: baba
Hîtîtî: 𒀀𒄿𒅖 nt (aiš)
Hlaiyî: boms
Hmongî: qhov ncauj
Holendiya kevn: mund, munt
Holendî: mond → nl n, bek → nl n, muil → nl n
Hopîyî: moʼa
Îbranî: פֶּה → he n (pe)
Îdoyî: boko → io
Îgboyî: onu
Îlokanoyî: ngiwat
Îngilîziya kevn: mūþ n
Îngilîzî: mouth → en
Îngriyî: suu
Îngûşî: баге (bage)
Înterlîngua: bucca → ia
Înuîtî: ᖃᓂᖅ (qaniq)
Înupîakî: qaniq
Îranunî: ngari'
Îrlendî: béal → ga n, béala → ga p
Îstro-romanyayî: gúrę m
Îtalî: bocca → it m
Îzlendî: munnur → is n, kjaftur → is n
Japonî: 口 → ja (くち, kuchi)
Jarawa: ən-imun
Javayiya kevn: cangkem
Javayî: cocot → jv, cangkem → jv
Kabardî: жьэ (źɛ)
Kalalîsûtî: qaneq
Kalmîkî: амн (amn)
Kamiya başûrî: bags
Kanakanabuyî: ivici
Kannadayî: ಬಾಯ್ → kn (bāy), ಬಾಯಿ → kn (bāyi)
Kanowitî: jawai
Kanuriyî: cî
Kapampanganî: asbuk
Kapverdî: bóka
Karaçay-balkarî: аууз (awuz)
Karakalpakî: awız
Karelî: suu
Kaşûbî: gãba
Katalanî: boca → ca m
Kaurnayî: taa, naparta
Kavalanî: ngibiR
Kayingangî: jẽnky
Keçwayî: simi → qu
Keçwayiya cankayê: simi → qu

Keçwayiya wankayê: şimi

Keçwayiya watwaşê: şimi

Keçwayiya ekwadorî: shimi

Keçwayiya başurî: simi → qu
Ketî: қө (qö)
Kirgizî: ооз → ky (ooz)
Kîkongoyî: munoko
Kîkûyûyî: kanua
Kîmaragangî: kabang
Kîngalî: කට → si (kaṭa)
Kînyarwandayî: umunwa sinif c3/c4
Klallamî: cúcən
Komî-permyakî: ӧм (öm)
Komî-zîriyî: вом (vom)
Konkanî: तोंड (toṇḍa)
Koreyî: 입 → ko (ip)
Kornî: ganow
Korsîkayî: bocca → co m, bucca → co m, bucchi
Krî:
Kriya bejayî: mitōn

Kriya woods: ᒥᑑᐣ (mitoon)
Kumikî: авуз (awuz)
Kunigamî: 口 (くち, kuchi)
Kurtopî: ཁ (kha)
Ladînî: bocia m
Ladînoyî:
Îbranî: בוקה m

Latînî: boka m
Lakî: кьацӏ (q̇ac̣)
Lakotayî: i
Latgalî: mute m
Latînî: ōs → la nt
Latviyayî: mute → lv m
Lawsî: ປາກ → lo (pāk)
Lazî: პიჯი (p̌ici)
Lezgînî: сив (siv)
Lingalayî: monɔkɔ
Lîgûrî: bocca m
Lîmbûrgî: móndj → li n, mónd → li n
Lîtwanî: burna → lt m, nasrai m p
Lîvonî: sū
Lombardî: bocca m, boca m
Lotudî: kabang
Lueyî: ᦔᦱᧅ (ṗaak)
Luhyayî: kumunwa
Luksembûrgî: Mond → lb
Luşûtsîdî: qədxʷ
Luwiyanî: 𒀀𒀀𒀸𒊭 (āssa)
Maguindanaoyî: ngali
Makasarî: baba
Makedonî: у́ста m (ústa)
Makyaniya rojava: mada
Malagasî: vava → mg
Malayalamî: വായ → ml (vāya)
Malezî: mulut → ms
Maltayî: ħalq n; fomm n
Mançûyî: ᠠᠩᡤᠠ
Manksî: beeal, gob
Mansakayî: baba
Mansiya bakurî: сӯп (sūp)
Maorî: māngai, waha → mi, pūahatanga
Mapuçî: wün, wən
Maranaoyî: ngari'
Maratî: मुख n (mukh), तोंड (toṇḍa)
Mariya rojhilatî: умша (umša)
Mayayiya yukatekî: chiʼ
Mbya guaraniyî: juru
Mecarî: száj → hu
Megleno-romanyayî: gura m
Melanauyiya navendî: bebak
Çamî:
Çamiya rojhilatî: ꨚꨝꩍ (pabah)
Misrî:

(r n)
Miyakoyî: 口 (ふぅちぅ, futs)
Mîrandî: boca m
Mokşayî: курга (kurga)
Mongolî: ам → mn (am)
Monî: ပါၚ်
Moreyî: noore
Nahwatlî: kamajtli, camatl → nah
Namayî: ams
Nanayî: ангма (aŋma)
Napolîtanî: vocca m
Navajoyî: azééʼ
Ndongayî: okana
Nedersaksî:
Saksoniya jêrîn ya holendî: moond

Almaniya jêrîn a almanî: Mund, Muul
Nenetsiya tundra: няʼ (nya'), няʼн (nya'n)
Nepalî: मुख (mukh)
Newarî: म्हुतु (mhutu)
Nganasanî: ӈаӈ (ñañ)
Ngarrindjerî: tore
Nîvxî: ыӈг (əŋg)
Nogayî: авыз (avız)
Nong zhuangî: baeg
Normandî: bouoche m
Norsiya kevn: muðr, munnr
Norwecî: munn → no n, kjeft → no
Nottoway-meherrînî: eskaharant
Ojibweyî: indoon
Okînawanî: 口 (くち, kuchi)
Oksîtanî: boca → oc m, bouco
Oriyayî: ମୁଖ → or (mukhô)
Oromoyî: afaan → om
Osetî: ком (kom), дзых (ʒyx)
Osmanî: آغز (ağız), آغیز (ağız), دهان (dehân), دهن (dehen), فم (fem)
Oygurî: ئېغىز → ug (ëghiz)
Ozbekî: ogʻiz → uz
Paîwanî: angalj
Palueyî: wêwa
Pangasînanî: sangi
Papyamentoyî: boka
Peştûyî: خوله → ps m (xwlë)
Piedmontîsî: boca m
Pîkardî: bouque
Polonî: usta → pl p, paszcza → pl m, gęba → pl m
Portugalî: boca → pt m
Prusiya kevn: āustā
Puncabî:
Gurmuxî: ਮੁਖ (mukh), ਮੂੰਹ (mū̃h)

Şahmuxî: مکھ → pnb (mukh), مونہ (mū̃h)
Puyumayî: indan
Qazaxî: ауыз (auyz)
Qiptî: ⲣⲟ n (ro), ⲣⲱⲟⲩ p (rōou)
Marwarî: मुखड़ौ (mukhṛau), मूंडौ (mū̃ḍau)
Rapanuyî: haha
Romancî: bucca m, buca m, buocha m, bocca m
Romanî: muj n
Romanyayî: gură → ro m
Kirîlî: гурэ m (gură)
Rukaiyî: nguduy
Rungusî: kabbang
Rusî: рот → ru n (rot), уста́ → ru n p (ustá), пасть → ru m (pastʹ)
Rusînî: рот (rot), писок (pysok), уста (usta)
Sãotomenseyî: boka
Saaroayî: ngusuu
Sabah bisayayî: kabang
Saekî: ป̄าก (p̄āk)
Sahoyî: af
Saisiyatî: ngabas
Sakizayayî: laway
Samî:
Samiya înarî: njälmi

Samiya kildînî: ня̄лльм (njāllʹm)

Samiya bakurî: njálbmi

Samiya skoltî: njäʹlmm

Samiya başûr: njaelmie
Saksoniya kevn: mūth
Samoayî: gutu
Sanskrîtî: आस् → sa nt (ās), मुख → sa nt (mukha), च्युप → sa n (cyupa)
Santalî: moca, ᱢᱚᱪᱟ (môca)
Sardînî: buca m, bucca m
Sebwanoyî: baba
Sekapanî: banah
Sicîlî: bucca → scn m, vucca → scn m
Sidamoyî: afo
Silesî: usta
Sindhî: مک → sd (mukhu), ٻُوٿُ n (ḇūthu)
Sirananî: mofo
Sirboxirwatî:
Kirîlî: у́ста n p

Roman: ústa → sh n p
Sîkkîmî: ཁ (kha)
Sîlhetî: ꠝꠥꠈ (mukó)
Skotî: mooth, gab, geggie
Slovakî: ústa → sk n p
Slovenî: usta → sl n p
Somalî: af → so
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: guba m

Sorbiya jorîn: huba m
Sotoyiya bakur: molomo
Sotoyiya başûr: molomo
Spanî: boca → es m
Sundanî: baham → su
Sûmerî: 𒅗 (/⁠ka⁠/)
Swabî: Gosch
Swahîlî: kinywa → sw sinif c7/c8
Swazî: umlomo → ss sinif c3/c4
Swêdî: mun → sv n, käft → sv g
Şanî: ပၢၵ်ႇ (pàak)
Şerpayî: ख (kha), ཁ (kha)
Şonayî: muromo
Şorî: аас (aas), ақсы (aqsı)
Tàyî: pác
Tabasaranî: ушв (uš°)
Tacikî: даҳон → tg (dahon)
Tagal murutî: kabang, kavang, munung
Tagalogî: bibig → tl, bunganga
Tahîtî: vaha
Tambunan dusunî: kabang
Tamîlî: வாய் → ta (vāy)
Taosî: łòmų́ną
Tarantinoyî: vocche m
Tarokoyî: quwaq
Tayî: ปาก → th (bpàak)
Tayî nüa: ᥙᥣᥐᥱ (pǎak)
Telûgûyî: నోరు → te (nōru)
Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⵎⵉ n (imi)
Ternateyî: mada
Teteriya krîmî: ağız
Teterî: авыз → tt (awız)
Tetûmî: ibun
Tigrînî: አፍ (ʾäf)
Timugon murutî: kavang
Tirkiya kevn: 𐰍𐰕 (ǧz)
Tirkî: ağız → tr
Tirkmenî: agyz → tk
Tiwî: irubudara
Tîbetî: ཁ (kha)
Tokpisinî: maus
Tongî: ngutu
Toxarî B: koyṃ
Tsakonî: τθούμα nt (tthoúma), τ̒ούμα nt (t̒oúma)
Tsouyî: ngayo
Tswanayî: molomo → tn
Tupînambayî: îuru
Tuskarorayî: -hskahręw, -ihskahręw
Tuvanî: аас (aas)
Udiheyî: аӈма (aŋma)
Udî: жӏомох (ž:omoχ)
Udmurtî: ым (ym)
Ugarîtî: 𐎔 (p)
Urdûyî: منہ n (mũh), مکھ n (mukh)
Ûkraynî: рот n (rot)
Venîsî: boca → vec m
Vepsî: suu
Viyetnamî: miệng → vi, mồm → vi
Volapûkî: mud → vo, mudil → vo
Voroyî: suu
Votî: suu
Walonî: boke → wa m
Warayî: bàbà, hi-wa
Weylsî: ceg → cy, cegau → cy m p
Wiradhurî: ngany
Wîlamowî: moüł
Wînnebagoyî: ii
Wolofî: gémmiñ
Xakasî: аас (aas), ахсы (axsı)
Ximêrî: មាត់ → km (mŏət)
Xosayî: umlomo
Yaeyamayî: 口 (ふつぃ, futsï)
Yagarayî: dhambur
Yagnobî: рах (rax)
Yakutî: айах (ayax)
Yamî: vivi, ngoso
Yidîşî: מויל nt (moyl)
Yonagunî: ってぃ (tti), ってぃぶに (ttibuni)
Yorubayî: ẹnu
Yupîkiya navendî: qaneq
Yûnanî: στόμα → el nt (stóma)
Zazakî: fek n
Yûnaniya kevn: στόμα nt (stóma), στύμα nt (stúma), μάσταξ n (mástax)

Grîkoyî: lemò n
Zêlandî: mond n, muul n
Zhuangî: bak
Zuluyî: umlomo → zu sinif c3/c4
ǃKungî: tsiː

ber, hêl (2)

dawiya çem (3)

Almanî: Mündung → de m
Frankoniya navendî: Möndong m
Başkîrî: тамаҡ (tamaq)
Belarusî: ву́сце nt (vúscje)
Bengalî: মোহানা → bn (mohana)
Berberî:
Taşelhitî: asfi n
Bretonî: aber → br n yan m
Bruneyî: kuala, muara
Bulgarî: устие → bg nt (ustie)
Burmayî: မြစ်ပေါက် → my (mracpauk), အဝ → my (a.wa.)
Çekî: ústí → cs nt
Çînî:
Mandarînî: 河口 → zh (hékǒu)
Danmarkî: udmunding → da g
Endonezyayî: muara → id
Ermenî: բերան → hy (beran)
Esperantoyî: marenfluejo, enfluejo
Estonî: suu → et
Fînî: suu → fi
Fransî: embouchure → fr m
Gaelîka skotî: beul n, obar n
Galîsî: foz → gl m, desembocadura → gl m
Hawayî: muliwai
Holendî: monding → nl m, riviermond n, muide m
Îngilîzî: mouth → en
Îrlendî: béal → ga n
Îtalî: foce → it m
Îzlendî: mynni → is nt
Japonî: 河口 → ja (かこう, kakō)
Katalanî: desembocadura m
Koreyî: 하구 → ko (hagu)
Latviyayî: grīva → lv m, ieteka m
Lîtwanî: žiotys m p
Makedonî: у́стие nt (ústie)
Malezî: muara
Maltayî: bokka m
Maorî: wahapū, ngutuawa, pūau, pūwaha, koniu, kōngutu
Mecarî: torkolat → hu, folyótorkolat → hu
Moreyî: kʋl-nao-satmẽ
Norwecî:
Norweciya bokmålî: munning n yan m

Norweciya nînorskî: munning n yan m
Peştûyî: خوله → ps m (xwlë)
Polonî: ujście → pl nt
Portugalî: foz → pt m, embocadura → pt m
Romanyayî: gură → ro m
Rusî: у́стье → ru nt (ústʹje)
Samoayî: mulivai
Sebwanoyî: sabang, babababa, baba
Sirboxirwatî: ušće → sh nt
Slovakî: ústie
Slovenî: ustje → sl nt
Spanî: desembocadura → es m
Swahîlî: mdomo → sw
Swêdî: mynning → sv g, åmynning → sv g, flodmynning → sv g
Tirkî: ağız → tr
Ûkraynî: ги́рло → uk nt (hýrlo)
Weylsî: aber → cy n yan m
Ximêrî: មុខ → km (muk)
Yûnanî: εκβολές → el m p (ekvolés)
Kevn: ἐκβολή m (ekbolḗ), ἀπέρευξις m (apéreuxis), προμολή m (promolḗ)

Ev qismê Wergerê ji malûmatên naveroka vê versiyona madeya mouth a Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

dev n

Guhartoyeke dehf.

Daçek

dev

(Badînî) Li gel kesekî yan li mala kesekî yan nêzî kesekî.
Hevmane: nik, cem, bal, ba

ji dev ― ji ba, ji cem, ji nik

li dev ― li ba, li cem, li nik

Herwiha

def

Jê

deve

Etîmolojî

Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

Almanî: bei → de
Bambarayî: so, bara
Fînî: (jonkin / jonkun) luo / luona / luokse
Fransî: chez → fr
Holendî: bij → nl
Îdoyî: che → io
Îngilîzî: at someone's home
Portugalî: casa → pt
Rusî: у → ru (u)
Spanî: en casa de, donde → es
Swêdî: hos → sv
Tirkî: (bir kimsenin ya da bir şeyin) yanında

Tirkî

Bilêvkirin

Deng

Navdêr

dev

dêw, hefrîd
hût, hefrît, neheng, heydeh
hût
Dev gibi bir adam. ― Zilamekî mîna dêwekî.
mezin
Dev bir yazar. ― Nivîskarekî zehf mezin.