xwarin
Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
Lêker[biguhêre]
xwarin (lêkera gerguhêz) | ||
---|---|---|
Rehê dema niha: -xw- | ||
RP. Niha | ||
ez | dixwim | |
tu | dixwî | |
ew | dixwe | |
em, hûn, ew | dixwin | |
Fermanî | Yekjimar | bixwe |
Pirjimar | bixwin | |
Rehê dema borî: -xwar- | ||
RP. Boriya sade | ||
min | xwar | |
te | xwar | |
wê/wî | xwar | |
me, we, wan | xwar | |
Formên din:![]() |

xwarin lêkera xwerû, gerguhêz
- Kirin zikê xwe,
tişt kirin di devê xwe de û bi didanên xwe hêrandin û da'ûrandin zikê xwe. - Xerc kirin, serifandin, serf kirin, mesref kirin,
(mal yan pare) bi kar anîn yan pûç kirin.- Dused dolar hebûn, hemî di rojekê de xwarin.
- Pê ketin.
- Dijminan derbeyek mezin xwar. (Derbeyek mezin bi dijminan ket.)
- Cih tê de hebûn.
Ji wêjeya klasîk[biguhêre]
- Nûr ji eniyê hate piştê bû sitar
Nê ji darê xwarin herdukan şîrîn— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)
Bi alfabeyên din[biguhêre]
- kurdî-erebî: خوارن
Herwiha[biguhêre]
Têkildar[biguhêre]
- xurînî (xwarina ber taştê)
- taştê (fitûr/qeretûn)
- firavîn (xwarina nîvro)
- şîv (xwarina êvarê)
- paşîv (xwarina şevê)
Tewîn[biguhêre]
Têkildar[biguhêre]
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Ji îraniya kevn *hʷarati, ji proto-hindûaryayî *sʷalati, ji proto-hindûewropî *sʷeleti ("xwarin, vexwarin, daûrandin, daqurtandin"), têkildarî swallow (daqurtandin, daûrandin) ya inglîzî, zwelgen (bi hesûdî xwarin) ya holendî, xwardin ya soranî, warden ya zazakî, wardey ya hewramî, xorden ya farisî...
proto-îranî: *hwar- ("xwarin"), avestayî: xvar- ("xwarin"), partî: xwr- ("xwarin"), pehlewî: xwar- ("xwarin, vexwarin"), sogdî: xwr- ("xwarin"), farisî: xurdan / xvār- ("xwarin, şımıten"), belûçî: wārt / war- ("xwarin, vexwarin"), tatî: xārt / xer- ("xwarin"), kurmancî: xwarin / xw-, soranî:. xwardin / xw- ("xwarin"), kurdiya başûr: xwardin ("xwarin"), hewramî: wardey / wer- ("xwarin, vexwarin") ... zazakî: warden / wer- ("xwarin"), inglîzî: swallow ("daqurtandin, daûrandin"), holendî: zwelgen ("bi hesûdî xwarin")
Çavkanî: Cheung p.148, Watkins p.88, Etymonline | Pokorny: 1045
Bi zaravayên din[biguhêre]
Werger[biguhêre]
- Afrîkansî: eet → af
- Çînî: 吃 → zh, chi → zh
- Danmarkî: æde → da, spise → da
- Albanî: ha → sq
- Almanî: essen → de, fressen → de, genießen → de, speisen → de, Ernährung → de mê, Essen → de nêr, Frass → de, Nahrung → de mê, Speise → de mê, Verpflegung → de mê, nähren → de, ?Futterzusatzstoff → de m, ?Gericht → de m, ?Mahl → de m, ?abkriegen → de, ?aufzehren → de, ?verzehren → de
- Erebî: يأكل (yeikul), ?أكل → ar, ?آكل → ar, ?التهم → ar, ?طعم → ar, ?غذاء → ar, ?الزردة → ar, ?الطعام → ar, ?الطعمة → ar, ?العسمة → ar, ?المائدة → ar, ?المیدة → ar, ?المیر → ar, ?الید → ar, ?مأكل → ar, ?مأكول → ar, ?مطعوم → ar
- Esperantoyî: manĝi → eo
- Farisî: خوردن → fa (xorden), خوراک → fa, ﻏذا → fa, غذا → fa, قوت → fa, نعمت → fa
- Ferî: eta → fo
- Fînî: syödä → fi
- Fransî: manger → fr
- Frîsî: ite → fy
- Gaelîka skotî: ith → gd
- Hindî: खाना (khānā)
- Holendî: eten → nl, bikken → nl, gebruiken → nl, vreten → nl, nuttigen → nl
- Mecarî: eszik → hu
- Îbranî: אכל (exol)
- Inglîzî: to eat → en, consume → en, food → en, ingestion → en, nourishment → en, pabulum → en, team → en, nutrition → en, repast → en, eating → en, ?buffet → en, ?meal → en, ?victual → en, ?fare → en, ?grub → en, ?ingesta → en, ?manducate → en, ?pie → en
- Inglîziya kevn: etan
- Îtalî: mangiare → it
- Îzlendî: éta → is
- Japonî: 食べる → ja (たべる, taberu)
- Katalanî: menjar → ca
- Kînyarwandayî: rya → rw (kurya)
- Koreyî: 먹다 (meokda)
- Latînî: ēsse → la, ēdere → la
- Malezî: makan → ms
- Mayayiya yukatekî: hanal, hantik
- nepalî: खानु
- Norwecî: spise → no
- Papyamentoyî: kome → pap
- Polonî: jeść → pl
- Portugalî: comer → pt
- punjabî: ਖਾ (kā)
- Romanyayî: mînca → ro
- Rusî: есть → ru (jestʹ), съесть → ru (sʺjestʹ), обедать → ru (obedatʹ), пообедать → ru (poobedatʹ)
- Sirananî: nyan → srn
- Sirboxirwatî: jesti → sh
- Spanî: comer → es
- Swêdî: spisa → sv, äta → sv
- Tayî: กิน (gin), รับประทาน (ráp bpràtaan)
- Telûgûyî: తిను → te (tinu), భుజించు → te (bhujiñcu)
- Tirkî: yemek → tr, kemirmek → tr, yemek yemek → tr, yutmak → tr, dalamak → tr, kırmak → tr, ?çektirmek → tr, ?ısırmak → tr, ?yenmek → tr
- Urdûyî: کھانا (khānā)
- Viyetnamî: ăn → vi
- Yûnanî: τρώγω (tróɣo), τρώω (tróo), εσθίω (esthío)
- Zuluyî: ukudla → zu
[biguhêre]
Zayenda mê ya binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | xwarin | xwarin | ||
Îzafe | xwarina | xwarinên | ||
Çemandî | xwarinê | xwarinan | ||
Nîşandera çemandî | wê xwarinê | wan xwarinan | ||
Bangkirin | xwarinê | xwarinino | ||
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | xwarinek | xwarinin | ||
Îzafe | xwarineke | xwarinine | ||
Çemandî | xwarinekê | xwarininan |


xwarin mê
- Tişta/ê ku tê xwarin.
- Hevmane: xurek
- Gelekan ji wan zû de hevdu nedîtibûn, loma wan li kar û mijûliyên hev dipirsîn, guhertinên ku di wan de bûbûn meraq dikirin, gazin ji jiyana sirgûnê û têkiliyên sar ên ku berhemên jiyana sirgûnê ne dikirin. Heta ku hebekî xilbexilba wan kêm bû min ji wan daxwaz kir ku ew rabin û ji xwe re xwarinê bînin. — (Firat Cewerî, Payiza Dereng, Avesta, 2014, r. 16)
- Rewşa tiştekî xwarin.
Binêre herwiha[biguhêre]
Bi zaravayên din[biguhêre]
- Soranî: خواردەمەنی (xwardemenî), چێشت (çêşt)
Werger[biguhêre]
- Afrîkansî: kos → af, voedsel → af
- Almanî: Nahrung → de m, Essen → de nt, Lebensmittel → de nt, Speise → de m
- Aramî: אוכלא n
- Azerî: qida → az, ərzaq → az, yemək → az
- Belûçî: ورگ (warag)
- Bulgarî: храна́ → bg m (hraná)
- Burmayî: စားစရာ → my (ca:ca.ra), အစားအစာ → my (a.ca:a.ca), အစား → my (a.ca:)
- Çekî: potrava → cs m, jídlo → cs nt
- Çînî:
- Danmarkî: føde → da g, mad → da g, næring → da
- Erebî: طَعَام → ar n (ṭaʿām)
- Ermenî: ուտելիք → hy (utelikʿ), սնունդ → hy (snund), կերակուր → hy (kerakur)
- Esperantoyî: manĝaĵo → eo
- Estonî: toit → et
- Farisî: غذا → fa (ğazâ)
- Fînî: ruoka → fi, ravinto → fi
- Fransî: nourriture → fr m, alimentation → fr m, manger → fr n, bouffe → fr m
- Gotî: 𐌼𐌰𐍄𐍃 n (mats)
- Gurcî: საზრდო (sazrdo), საჭმელი (sač̣meli), საკვები (saḳvebi)
- Hindî: खाना → hi n (khānā), भोजन → hi n (bhojan)
- Holendî: voedsel → nl nt, eten → nl nt
- Indonezî: makanan → id, pangan → id
- Inglîzî: food → en, nourishment → en
- Îbranî: אוכל \ אֹכֶל → he n (ókhel), מָזוֹן → he n (mazón)
- Îrlendî: bia → ga
- Îtalî: cibo → it n, alimento → it n, vitto → it n
- Japonî: 食べ物 → ja (たべもの, tabemono), 食物 → ja (しょくもつ, shokumotsu), 食料 (しょくりょう, shokuryō), 飯 → ja (めし, meshi), 食品 → ja (しょくひん, shokuhin), 餌 → ja (えさ, esa)
- Katalanî: menjar → ca n, aliment → ca n
- Kirgizî: аш → ky (aş), тамак → ky (tamak), тамак-аш → ky (tamak-aş)
- Koreyî: 음식 → ko (eumsik) (飮食 → ko)
- Lazî: gyari
- Lîtwanî: maistas → lt n
- Makedonî: храна m (hrana)
- Malezî: makanan → ms
- Mazenderanî: خهراک (xərâk)
- Mecarî: étel → hu, ennivaló → hu, élelem → hu, étek, táplálék → hu
- Mongolî: хоол → mn (hool), хүнс → mn (hüns), зоог → mn (zoog)
- Oygurî: ئوزۇق (ozuq), يېمەك (yëmek)
- Ozbekî: ozuqa → uz, oziq → uz, ovqat → uz, yemak → uz, taom → uz
- Peştûyî: ډوډۍ → ps (ḍwoḍay)
- Polonî: jedzenie → pl nt, pożywienie → pl nt, żywność → pl m, strawa → pl m, jadło → pl nt, pica → pl m
- Portugalî: comida → pt m, alimento → pt n
- Puncabî: ਅਹਾਰ → pa n (ahār), ਖਾਣਾ n (khāṇā)
- Qazaxî: ас → kk (as), тамақ → kk (tamaq)
- Romanyayî: aliment → ro nt, mâncare → ro m, hrană → ro m
- Rusî: еда́ → ru m (jedá), пи́ща → ru m (píšča), пита́ние → ru nt (pitánije), корм → ru n (korm)
- Sanskrîtî: खाद्य → sa nt (khādya), भोजन → sa nt (bhojana), अन्न → sa nt (anna), प्सुरस् → sa nt (psuras), घास → sa n (ghāsa)
- Slovakî: jedlo → sk nt, strava m
- Slovenî: hrana → sl m
- Spanî: alimento → es n, comida → es m, víveres → es n pj
- Swêdî: mat → sv, föda → sv
- Tacikî: ғизо → tg (ġizo)
- Tagalogî: pagkain → tl
- Talişî: خراک (xərâk)
- Tamîlî: சாப்பாடு → ta (cāppāṭu), உணவு → ta (uṇavu)
- Tayî: อาหาร → th, ของกิน → th
- Teterî: аш → tt (aş)
- Tîbetî: ལྟོ (lto), ཁ་ལག (kha lag)
- Tirkî: yiyecek → tr, yemek → tr, besin → tr, aş → tr, azık → tr
- Tirkmenî: aş → tk, azyk → tk
- Ûkraynî: ї́жа → uk m (jíža), харчува́ння nt (xarčuvánnja)
- Urdûyî: کھانا n (khānā)
- Viyetnamî: thức ăn → vi, thực phẩm → vi, đồ ăn → vi
- Volapûkî: fid → vo
- Weylsî: bwyd → cy n
- Yakutî: ас (as)
- Yidîşî: עסן → yi nt (esn)
- Yûnanî: τροφή → el m (trofí), φαγητό → el nt (fagitó), φαΐ → el nt (faḯ)
- Kurdî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurdî
- Lêker bi kurdî
- Lêkerên xwerû bi kurdî
- Lêkerên gerguhêz bi kurdî
- Lêkerên xwerû yên gerguhêz bi kurdî
- Ji wêjeya klasîk (kurdî)
- Peyvên kurdî ji proto-hindûewropî
- Peyvên kurdî ji proto-îranî
- Kontrola wergerê
- Navdêr bi kurdî
- Navdêrên mê bi kurdî
- Jêgirtinên ji pirtûkan bi kurdî
- Jêgirtin bi kurdî