xwarin

Kurdî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /xʷʌːˈɾɘn/
• Kîtekirin: xwa·rin

Lêker

xwarin (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha: -xw-
RP. Niha
	ez	dixwim
	tu	dixwî
	ew	dixwe
	em, hûn, ew	dixwin
Fermanî	Yekjimar	bixwe
	Pirjimar	bixwin
Rehê dema borî: -xwar-
RP. Boriya sade
	min	xwar
	te	xwar
	wê/wî	xwar
	me, we, wan	xwar
Formên din: Tewandin:xwarin

Kesek xwarinê dixwe.

xwarin lêkera xwerû, gerguhêz

1. Kirin zikê xwe,
   tişt kirin di devê xwe de û bi didanên xwe hêrandin û da'ûrandin zikê xwe.
2. Xerc kirin, serifandin, serf kirin, mesref kirin,
   (mal yan pare) bi kar anîn yan pûç kirin.

   Dused dolar hebûn, hemî di rojekê de xwarin.

3. Pê ketin.

   Dijminan derbeyek mezin xwar. (Derbeyek mezin bi dijminan ket.)

4. Cih tê de hebûn.

   Ew demance çend fîşekan dixwe? (Cihê çiqas fîşekan di wê demanceyê de heye?)

Ji wêjeya klasîk

• Nûr ji eniyê hate piştê bû sitar
  Nê ji darê xwarin herdukan şîrîn— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خوارن‎

Herwiha

• xarin
• xwerin

Têkildar

• xurînî (xwarina ber taştê)
• taştê (fitûr/qeretûn)
• firavîn (xwarina nîvro)
• şîv (xwarina êvarê)
• paşîv (xwarina şevê)

Tewîn

• -xw-
• (devokî) -xwe-, -xo-
• (kevnar) -xwir-

Têkildar

• daqurtandin
• da'ûrandin
• gezandin
• kirandin
• kiritandin
• leq dan
• kerifîn
• ziqinîn
• hepişîn

Jê

• xwarin dan
• xwarin xwarin
• xwarindan
• xwarinxwarin
• xwarandin
• xwarî
• xwerbar
• xwerbarî
• xwere
• xwirak
• vexwarin

Etîmolojî

Ji îraniya kevn *hʷarati, ji proto-hindûaryayî *sʷalati, ji proto-hindûewropî *sʷeleti ("xwarin, vexwarin, daûrandin, daqurtandin"), têkildarî swallow (daqurtandin, daûrandin) ya inglîzî, zwelgen (bi hesûdî xwarin) ya holendî, xwardin ya soranî, warden ya zazakî, wardey ya hewramî, xorden ya farisî...

proto-îranî: *hwar- ("xwarin"), avestayî: xvar- ("xwarin"), partî: xwr- ("xwarin"), pehlewî: xwar- ("xwarin, vexwarin"), sogdî: xwr- ("xwarin"), farisî: xurdan / xvār- ("xwarin, şımıten"), belûçî: wārt / war- ("xwarin, vexwarin"), tatî: xārt / xer- ("xwarin"), kurmancî: xwarin / xw-, soranî:. xwardin / xw- ("xwarin"), kurdiya başûr: xwardin ("xwarin"), hewramî: wardey / wer- ("xwarin, vexwarin") ... zazakî: warden / wer- ("xwarin"), inglîzî: swallow ("daqurtandin, daûrandin"), holendî: zwelgen ("bi hesûdî xwarin")

Çavkanî: Cheung p.148, Watkins p.88, Etymonline | Pokorny: 1045

Bi zaravayên din

• Soranî: xwardin
• Kurdiya başûrî: xwardin
• Lekî: hwardin, wardin
• Hewramî: wardey
• Zazakî: wardene

Werger

• Afrîkansî: eet → af
• Çînî: 吃 → zh, chi → zh
• Danmarkî: æde → da, spise → da
• Albanî: ha → sq
• Almanî: essen → de, fressen → de, genießen → de, speisen → de, Ernährung → de mê, Essen → de nêr, Frass → de, Nahrung → de mê, Speise → de mê, Verpflegung → de mê, nähren → de, ^?Futterzusatzstoff → de m, ^?Gericht → de m, ^?Mahl → de m, ^?abkriegen → de, ^?aufzehren → de, ^?verzehren → de
• Erebî: يأكل (yeikul), ^?أكل‎ → ar, ^?آكل‎ → ar, ^?التهم‎ → ar, ^?طعم‎ → ar, ^?غذاء‎ → ar, ^?الزردة‎ → ar, ^?الطعام‎ → ar, ^?الطعمة‎ → ar, ^?العسمة‎ → ar, ^?المائدة‎ → ar, ^?المیدة‎ → ar, ^?المیر‎ → ar, ^?الید‎ → ar, ^?مأكل‎ → ar, ^?مأكول‎ → ar, ^?مطعوم‎ → ar
• Esperantoyî: manĝi → eo
• Farisî: خوردن‎ → fa (xorden), خوراک‎ → fa, ﻏذا‎ → fa, غذا‎ → fa, قوت‎ → fa, نعمت‎ → fa
• Ferî: eta → fo
• Fînî: syödä → fi
• Fransî: manger → fr
• Frîsî: ite → fy
• Gaelîka skotî: ith → gd
• Hindî: खाना (khānā)
• Holendî: eten → nl, bikken → nl, gebruiken → nl, vreten → nl, nuttigen → nl
• Mecarî: eszik → hu
• Îbranî: אכל (exol)
• Inglîzî: to eat → en, consume → en, food → en, ingestion → en, nourishment → en, pabulum → en, team → en, nutrition → en, repast → en, eating → en, ^?buffet → en, ^?meal → en, ^?victual → en, ^?fare → en, ^?grub → en, ^?ingesta → en, ^?manducate → en, ^?pie → en
• Inglîziya kevn: etan
• Îtalî: mangiare → it
• Îzlendî: éta → is
• Japonî: 食べる → ja (たべる, taberu)
• Katalanî: menjar → ca
• Kînyarwandayî: rya → rw (kurya)
• Koreyî: 먹다 (meokda)
• Latînî: ēsse → la, ēdere → la
• Malezî: makan → ms
• Mayayiya yukatekî: hanal, hantik
• nepalî: खानु
• Norwecî: spise → no
• Papyamentoyî: kome → pap
• Polonî: jeść → pl
• Portugalî: comer → pt
• punjabî: ਖਾ (kā)
• Romanyayî: mînca → ro
• Rusî: есть → ru (jestʹ), съесть → ru (sʺjestʹ), обедать → ru (obedatʹ), пообедать → ru (poobedatʹ)
• Sirananî: nyan → srn
• Sirboxirwatî: jesti → sh
• Spanî: comer → es
• Swêdî: spisa → sv, äta → sv
• Tayî: กิน (gin), รับประทาน (ráp bpràtaan)
• Telûgûyî: తిను → te (tinu), భుజించు → te (bhujiñcu)
• Tirkî: yemek → tr, kemirmek → tr, yemek yemek → tr, yutmak → tr, dalamak → tr, kırmak → tr, ^?çektirmek → tr, ^?ısırmak → tr, ^?yenmek → tr
• Urdûyî: کھانا (khānā)
• Viyetnamî: ăn → vi
• Yûnanî: τρώγω (tróɣo), τρώω (tróo), εσθίω (esthío)
• Zuluyî: ukudla → zu

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwarin	xwarin
Îzafe	xwarina	xwarinên
Çemandî	xwarinê	xwarinan
Nîşandera çemandî	wê xwarinê	wan xwarinan
Bangkirin	xwarinê	xwarinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xwarinek	xwarinin
Îzafe	xwarineke	xwarinine
Çemandî	xwarinekê	xwarininan

Çend texlîdên xwarinan

Çend esker li ser xwarinê.

xwarin mê

1. Tişta/ê ku tê xwarin.

   Hevmane: xurek

   • Gelekan ji wan zû de hevdu nedîtibûn, loma wan li kar û mijûliyên hev dipirsîn, guhertinên ku di wan de bûbûn meraq dikirin, gazin ji jiyana sirgûnê û têkiliyên sar ên ku berhemên jiyana sirgûnê ne dikirin. Heta ku hebekî xilbexilba wan kêm bû min ji wan daxwaz kir ku ew rabin û ji xwe re xwarinê bînin. — (Firat Cewerî, Payiza Dereng, Avesta, 2014, r. 16)
2. Rewşa tiştekî xwarin.

Binêre herwiha

• qût
• taşt
• firavîn
• şîv
• Kategorî:Xwarin
• xwarin li ser Wîkîpediyayê.

Bi zaravayên din

• Soranî: خواردەمەنی‎ (xwardemenî), چێشت‎ (çêşt)

Werger

tişta tê xwarin

• Afrîkansî: kos → af, voedsel → af
• Almanî: Nahrung → de m, Essen → de nt, Lebensmittel → de nt, Speise → de m
• Aramî: אוכלא‎ n
• Azerî: qida → az, ərzaq → az, yemək → az
• Belûçî: ورگ‎ (warag)
• Bulgarî: храна́ → bg m (hraná)
• Burmayî: စားစရာ → my (ca:ca.ra), အစားအစာ → my (a.ca:a.ca), အစား → my (a.ca:)
• Çekî: potrava → cs m, jídlo → cs nt
• Çînî:

  Mandarînî: 食物 → zh (shíwù), 食品 → zh (shípǐn)

  Kantonî: 嘢食 (je⁵ sik⁶), 食物 (sik⁶ mat⁶)

• Danmarkî: føde → da g, mad → da g, næring → da
• Erebî: طَعَام‎ → ar n (ṭaʿām)

  Erebiya fasî: ماكلة‎ m (mākla)

  Erebiya hîcazî: أَكِل‎ n (ʾakil)

  Erebiya kendavî: أَكِل‎ n (akil)

  Erebiya misrî: اكل‎ n (akl)

• Ermenî: ուտելիք → hy (utelikʿ), սնունդ → hy (snund), կերակուր → hy (kerakur)
• Esperantoyî: manĝaĵo → eo
• Estonî: toit → et
• Farisî: غذا‎ → fa (ğazâ)
• Fînî: ruoka → fi, ravinto → fi
• Fransî: nourriture → fr m, alimentation → fr m, manger → fr n, bouffe → fr m
• Gotî: 𐌼𐌰𐍄𐍃 n (mats)
• Gurcî: საზრდო (sazrdo), საჭმელი (sač̣meli), საკვები (saḳvebi)
• Hindî: खाना → hi n (khānā), भोजन → hi n (bhojan)
• Holendî: voedsel → nl nt, eten → nl nt
• Indonezî: makanan → id, pangan → id
• Inglîzî: food → en, nourishment → en
• Îbranî: אוכל \ אֹכֶל‎ → he n (ókhel), מָזוֹן‎ → he n (mazón)
• Îrlendî: bia → ga
• Îtalî: cibo → it n, alimento → it n, vitto → it n
• Japonî: 食べ物 → ja (たべもの, tabemono), 食物 → ja (しょくもつ, shokumotsu), 食料 (しょくりょう, shokuryō), 飯 → ja (めし, meshi), 食品 → ja (しょくひん, shokuhin), 餌 → ja (えさ, esa)
• Katalanî: menjar → ca n, aliment → ca n
• Kirgizî: аш → ky (aş), тамак → ky (tamak), тамак-аш → ky (tamak-aş)
• Koreyî: 음식 → ko (eumsik) (飮食 → ko)
• Lazî: gyari
• Lîtwanî: maistas → lt n
• Makedonî: храна m (hrana)
• Malezî: makanan → ms
• Mazenderanî: خه‌راک‎ (xərâk)
• Mecarî: étel → hu, ennivaló → hu, élelem → hu, étek, táplálék → hu
• Mongolî: хоол → mn (hool), хүнс → mn (hüns), зоог → mn (zoog)
• Oygurî: ئوزۇق‎ (ozuq), يېمەك‎ (yëmek)
• Ozbekî: ozuqa → uz, oziq → uz, ovqat → uz, yemak → uz, taom → uz
• Peştûyî: ډوډۍ‎ → ps (ḍwoḍay)
• Polonî: jedzenie → pl nt, pożywienie → pl nt, żywność → pl m, strawa → pl m, jadło → pl nt, pica → pl m
• Portugalî: comida → pt m, alimento → pt n
• Puncabî: ਅਹਾਰ → pa n (ahār), ਖਾਣਾ n (khāṇā)
• Qazaxî: ас → kk (as), тамақ → kk (tamaq)
• Romanyayî: aliment → ro nt, mâncare → ro m, hrană → ro m
• Rusî: еда́ → ru m (jedá), пи́ща → ru m (píšča), пита́ние → ru nt (pitánije), корм → ru n (korm)
• Sanskrîtî: खाद्य → sa nt (khādya), भोजन → sa nt (bhojana), अन्न → sa nt (anna), प्सुरस् → sa nt (psuras), घास → sa n (ghāsa)
• Slovakî: jedlo → sk nt, strava m
• Slovenî: hrana → sl m
• Spanî: alimento → es n, comida → es m, víveres → es n pj
• Swêdî: mat → sv, föda → sv
• Tacikî: ғизо → tg (ġizo)
• Tagalogî: pagkain → tl
• Talişî: خراک‎ (xərâk)
• Tamîlî: சாப்பாடு → ta (cāppāṭu), உணவு → ta (uṇavu)
• Tayî: อาหาร → th, ของกิน → th
• Teterî: аш → tt (aş)
• Tîbetî: ལྟོ (lto), ཁ་ལག (kha lag)
• Tirkî: yiyecek → tr, yemek → tr, besin → tr, aş → tr, azık → tr
• Tirkmenî: aş → tk, azyk → tk
• Ûkraynî: ї́жа → uk m (jíža), харчува́ння nt (xarčuvánnja)
• Urdûyî: کھانا‎ n (khānā)
• Viyetnamî: thức ăn → vi, thực phẩm → vi, đồ ăn → vi
• Volapûkî: fid → vo
• Weylsî: bwyd → cy n
• Yakutî: ас (as)
• Yidîşî: עסן‎ → yi nt (esn)
• Yûnanî: τροφή → el m (trofí), φαγητό → el nt (fagitó), φαΐ → el nt (faḯ)

  Yûnaniya kevn: βρῶμα nt (brôma), βορά m (borá), εἶδαρ nt (eîdar)

rewşa tiştekî xwarin

• Tirkî: yemek → tr, yiyim → tr, yeme → tr