aş
Xuyakirin
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr 1
[biguhêre]Tewandina aş | ||
---|---|---|
Zayenda nêr a binavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | aş | aş |
Îzafe | aşê | aşên |
Çemandî | aşî, êş | aşan |
Nîşandera çemandî | wî aşî | wan aşan |
Bangkirin | aşo | aşino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | aşek | aşin |
Îzafe | aşekî | aşine |
Çemandî | aşekî | aşinan |

aş nêr
- Amûrek e pê genim têt hêran daku bibe ar (bi hêza avê yan bayî dixebite).
- Fi'lê di Bekir meger nizanîn
Em qismê emîr qismê aş în
Pirfetl û ger în û pêş û paş în — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)
- Fi'lê di Bekir meger nizanîn
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Nêzîk
[biguhêre]Pîrepend
[biguhêre]- An naçe aşî, an diçe aşvanî dikuje
- Derdê qeraşî her av biçe aşî
Têkildar
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî ئاش (aş), asaw (“"aş-av" = aşê avê”), farisî آسیاب (asyab, as-y-ab, “aşê avê”), zazakî ayre / arê, avestayî 𐬀𐬯𐬏𐬭𐬀 (asūra, “tûj”), latviyayî ass (“tûj”) û ašs (“lezgîn”), yûnaniya kevn ὀξύς (oxús, “tûj”), ingilîzî edge (“kinar”)... proto-hindûewropî *h₂eḱ- (“tûj”). Bo guherîna dengê ş/s bi farisî û zimanên kurdî binêre paş û پس(pes).
Werger
[biguhêre]- Adîgeyî: шъхьалы (ŝḥālə)
- Albanî: thyese m, mulli → sq n
- Almaniya bilind a kevn: mulin m
- Almanî: Mühle → de m, Mahlwerk → de nt
- Almaniya Pennsylvania: Miehl m
- Amazîxiya fasî: ⴰⵣⵔⴳ n (azrg), ⴰⵣⵔⴳ ⵏ ⵡⴰⵎⴰⵏ n (azrg n waman)
- Aramî:
- Aromanî: moarã m
- Astûrî: molín → ast n
- Avarî: гьобо (hobo)
- Azerî: dəyirman → az
- Baskî: errota → eu, eihera → eu
- Başkîrî: тирмән (tirmän)
- Belarusî: млын n (mlyn)
- Bengalî:
- Bretonî: milin → br m
- Bulgarî: ме́лница → bg m (mélnica)
- Burmayî:
- Buryatî: тээрмэ (teerme)
- Çeçenî: хьера (ḥera)
- Çekî: mlýn → cs n
- Çerokî: ᏍᏙᏍᎩᏱ (sdosgiyi)
- Çînî:
- Çuvaşî: арман (arman)
- Danmarkî: mølle → da g
- Dargwayî: шинкьа (šinq̇a)
- Endonezyayî: kincir → id
- Erebî: مَطْحَنَة m (maṭḥana)
- Erebiya fasî: رحى m (rḥā)
- Ermenî: աղաց → hy (aġacʻ), ջրաղաց → hy (ǰraġacʻ)
- Erzayî: ведьгев (vedʹgev)
- Esperantoyî: muelilo
- Estonî: veski
- Farisî: آسیا → fa (âsyâ), آس → fa (âs), آسیو (âsiyow)
- Ferî: mylla m, mylna m
- Fînî: mylly → fi
- Fransî: moulin → fr n
- Friyolî: mulìn n, mulin n
- Frîsî: mûne g
- Gaelîka skotî: muileann n an m
- Galîsî: muíño → gl n
- Gurcî: წისქვილი → ka (c̣iskvili)
- Haîtî: moulen
- Hindî: चक्की → hi m (cakkī)
- Holendî: molen → nl n
- Hunsrikî: Mihl m
- Îbranî: טַחֲנָה → he m (takhánah)
- Îdoyî: muelilo → io
- Îngilîziya navîn: mylne
- Îngilîzî: mill → en (gringding aparatus)
- Îngûşî: хьайра (ḥajra)
- Îrlendî: muileann n
- Îtalî: mulino → it n, macinatoio → it n, mola → it m, macina → it m
- Jamtîşî: kvæðn m
- Japonî: 粉砕機 (ふんさいき, funsaiki), ミル (miru), 製粉所 (せいふんじょ, seifunjo)
- Kaşûbî: młin n
- Katalanî: molí → ca n
- Kirgizî: тегирмен → ky (tegirmen)
- Koreyî: 방아 → ko (bang-a), 방앗간 → ko (bang-atgan), 제분소(製粉所) (jebunso)
- Kornî: melin m
- Lakî: гьарахъалу (haraqalu)
- Lakotayî: onákpaŋ
- Latînî: mola
- Latviyayî: malējs
- Lawsî: ໂຮງສີ (hōng sī)
- Lezgînî: регьв (rehv)
- Lîtwanî: malūnas → lt n
- Luksembûrgî: Millen m
- Mòçenoyî: mil m
- Makedonî: млин n (mlin), ме́лница m (mélnica)
- Malagasî: bakaka → mg
- Manksî: mwyllin m
- Maorî: mira
- Mecarî: daráló → hu, őrlő → hu, passzírozó
- Mokşayî: ведькев (vedʹkev)
- Mongolî: тээрэм → mn (teerem)
- Norwecî:
- Oksîtanî: molin → oc n
- Osetî: куырой (k°yroj)
- Osmanî: دگرمن (değirmen), آسیا (asya), رحی (raha)
- Oygurî: تۈگمەن (tügmen)
- Ozbekî: tegirmon → uz
- Peştûyî: ژرنده → ps n (žranda)
- Polonî: młyn → pl m inan
- Portugalî: moenda m, moinho → pt n
- Qazaxî: диірмен (diırmen)
- Romagnolî: mulén n
- Romancî: mulin n, mulegn n
- Romanî: asiav n
- Romanyayî: moară → ro
- Rusî: ме́льница → ru m (mélʹnica), дроби́лка → ru m (drobílka)
- Samî:
- Sardînî: molinu, mulinu
- Sicîlî: mulinu → scn n
- Sirananî: miri
- Sirboxirwatî:
- Slovakî: mlyn n
- Slovenî: mlin → sl n
- Spanî: molino → es n
- Swêdî: kvarn → sv g, mölla → sv g
- Şonayî: chigayo 7
- Şorî: тербен (terben)
- Tacikî: осиё (osiyo), осиёб (osiyob)
- Tayî: โรงสี
- Telûgûyî: గానుగ → te (gānuga)
- Teteriya krîmî: degirmen, termen
- Teterî: тегермән → tt (tegermän)
- Tirkî: değirmen → tr
- Tirkmenî: degirmen
- Torwalî: ژان (žān)
- Tswanayî: tshilô 9
- Udmurtî: вуко (vuko)
- Urdûyî: چَکّی m (cakkī)
- Ûkraynî: млин n (mlyn)
- Venîsî: molin n, mulin n, mułin n
- Viyetnamî: cối xay → vi
- Walonî: molén → wa n
- Warayî: gilingan
- Weylsî: melin → cy m
- Wîlamowî: mejł m
- Xakasî: тербен (terben)
- Ximêrî: ម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ (maasiinkənsrəw)
- Yakutî: миэлиҥсэ (mieliŋse)
- Yidîşî: מיל m (mil)
- Yûnanî: μύλος → el n (mýlos), αλεστική μηχανή m (alestikí michaní)
- Yûnaniya kevn: μύλη m (múlē)
Navdêr 2
[biguhêre]aş mê
- şorbe, girarşîr
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
- xwarin, zad
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
Bikaranîn
[biguhêre]Di kurdî de tenê wek pêşgirekê tê bikaranîn, ne wek peyveke serbixwe.
Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji yan hevreha farisî آش (aş), herdu ihtimalen ji zimanekî tirkîkî, bo nimûne ji azerî aş, hevreha tirkî aş, başkîrî аш (aš) û yakûtî ас (as). Carinan tê idiakirin ku hevreha sanskrîtî आश (āśa) ye lê li gor dîroka dengnasiyê ev ne mimkin e.
Werger
[biguhêre]Rengdêr
[biguhêre]aş
- Guhartoyeke aşt.
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]aş
- aş, xwarin
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]