didan
|
Bikarhênerek dixwaze ev peyv were standardkirin. Ji kerema xwe tevlî nîqaşa li ser Daxwazên standardkirinê bibin.(+) |
| diran / didan |
Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
didan nêr
- (anatomî) hestiyên di devî de ku xwarin pê tê hêrandin
- parçeyên tûj yên devê amûrên birrek (bi taybetî mişaran) ku dişibin didanan:
- didanên mişarê
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Herwiha[biguhêre]
Jê[biguhêre]
- bêdidan
- bêdidanî
- bêdidanîtî
- bêdidantî
- bididan
- didançêker
- didandar
- didandarî
- didanêş
- didanêşî
- didanketî, didankeftî
- didankirmî, didankurmî
- didannas
- didannasî
- didansaz
- didansazî
- didantûj
- didantûjî
- didanvan
- didanvanî
- didanê aqilî
- didanê asinî, didanê hesinî
- didanê şîrî
- didanê çêkirî, didanê destkirî
- didanê zêrî
- doktorê didanan
Etîmolojî[biguhêre]
Herwiha diran, dinan, dan, hevrehên soranî didan / ددان û dan / دان, kurdiya başûrî digan û dinan, lekî diyan, hewramî diđan, zazakî didan û dindan, farisî دندان (dendan), pehlewî dad an dendan [1] , belûçî دنتان (dentan), avestayî 𐬛𐬀𐬥𐬙𐬀𐬥 (denten) û 𐬛𐬁𐬙𐬁 (dātā), osetî дӕндаг (dændag), sanskrîtî दन्त (dánta), lîtwanî dantìs, rûsî десна́ (dêsná), çekî dáseň, yûnanî δόντι (dónti), latînî dens, fransî dent, îtalî/portugalî dente, romanî dinte, spanî diente, bretonî dant, danmarkî/holendî/swêdî tand, norwecî tann, almanî Zahn, inglîzî tooth (pirhejmar: teeth)... hemû ji proto-hindûewropî *h₃dónts (rehê çemandî *h₃dn̥t-).
Cinsê peyvê di makezimanê proto-hindûewropî de nêr bû û di zimanên hindûewropî yên sîstema duzayendî (nêr û mêr) yan sêzayendî (nêr, mê û nêtar) parastî de bi piranî peyv nêr maye.
Di kurmancî de ji herdu formên didan û dinan ji forma *dindan peyda bûne. Forma diran ji didan yan dinan bi dîsîmîlasyona [[1]] anku jihevcudabûna dengî peyda bûye yanî yek ji herdu dengên wek hev yên D yan N bûye R.
Forma dan bi haplolojiyê anku bi xistina yek ji du kîteyên wek hev yan nêzîkî hev ji forma "didan" peyda bûye.
Çavkanî: Çabolov r. 306, Chyet r. 149, Horn r. 128, Rastorguyeva r. 329, Watkins r. 16, Etymonline, Wiktionary'ya inglîzî [[2]]
Bi zaravayên din[biguhêre]
Werger[biguhêre]
- Abaknonî: impon
- Akanî: ɛsṍ
- Albanî: dhëmb → sq
- Almanî: Zahn → de n
- Altayiya başûrî: тиш (tiš)
- Aramî: ܫܢܐ m (šinā’), שנא m (šinā’)
- Atîkamekwî: wipit
- Azerî: diş → az
- Baskî: hortz
- Başkîrî: теш (teš)
- : Zohn n
- Bembayî: ilino
- Bengalî: দাঁত (dānta)
- Bretonî: dant → br n, dent → br pirjimar
- Bulgarî: зъб → bg n (zâb), зъби → bg pj (zâbi)
- Çekî: zub → cs n
- Çînî: 牙齿 → zh (yáchǐ)
- Çuvaşî: шăл (šăl)
- Damariya rojhilat: ŋi‘hano
- Danmarkî: tand → da giştî, tænder pirjimar
- Erebî: سن → ar m (sinn), اسنان (esnān) pirjimar
- Ermenî: ատամ → hy (atam)
- Esperantoyî: dento → eo
- Estonî: hammas → et
- Farisî: دندان → fa (dendan)
- Ferî: tonn
- Fînî: hammas → fi
- Fransî: dent → fr
- Frîsî: tosk
- Gaelîka skotî: fiacaill ou fiacal
- Gagawzî: diş
- Galîsî: dente → gl mê
- Gamîlaraay: yira
- Gotî: 𐍄𐌿𐌽𐌸𐌿𐍃 n (tunþus)
- Grîkoyî: donti nêr
- Gujaratî: દાંત (dāṁt)
- Gurcî: კბილი (ḳbili), კბილები (ḳbilebi) pirjimar
- Guwaranî: ãi (t-)
- Hindî: दांत → hi n (dāṁt)
- Holendî: tand → nl n
- Indonezî: gigi → id
- Inglîzî: tooth → en yekjimar, teeth → en
- Inglîziya kevn: tōþ
- Îbranî: שן → he m (shén)
- Îdoyî: dento → io
- Îgboyî: eze pirjimar
- Înterlîngua: dente
- Înuîtî: ᑭᒍᑦ (kigut) ; ᑭᒍᑎ (kiguti)
- Îrlendî: fiacail → ga m
- Îtalî: dente → it mê
- Îzlendî: tönn → is
- Japonî: 歯 → ja (は, ha)
- Karaçay-balkarî: тиш
- Katalanî: dent → ca m
- Keçwayî: kiru → qu
- Kendemî: lɛ́ŋnyɛ́nɛ́, ɛ̀nyɛ́nɛ́
- Kîkongoyî: dinu
- Kînyarwandayî: amenyo
- Kirgizî: тиш → ky (tiş)
- Koreyî: 이 → ko (i), 니 → ko (ni), 이빨 → ko (ippal)
- Kornî: dans n
- Korsîkayî: dente → co n
- Kumikî: тиш (tiş)
- Lakotayî: hi
- Latînî: dēns → la n
- Latviyayî: zobs → lv n
- Lawsî: ແຂ້ວ → lo (khëëw)
- Lingalayî: lǐno
- Lîtwanî: dantis → lt
- Lugandayî: linnyo (pirjimar: mannyo)
- Malagasî: nify → mg
- Malayalamî: പല്ല് → ml (pallŭ), ദന്തം → ml (dantaṃ), യന്ത്രപ്പല്ല് (yantrappallŭ)
- Maorî: niho
- Mayayiya yukatekî: koh
- Mbabaramî: dirra
- Mecarî: fog → hu
- Mongolî: шүд → mn (šüd), шүд → mn (šüd)
- Moreyî: nyende (pirjimar: nyena)
- Nahwatliya klasîk: tlantli
- Aramiya nû ya asûrî: kikə
- Nganasanî: чими
- Nogayî: тис (tis)
- Norweciya bokmålî: tann → no
- Norweciya nînorskî: tann → no
- Ojibweyî: -bid, -bidan
- Oksîtanî: dent → oc
- Oyratayî: wai, waini
- Papyamentoyî: djente
- Pîkardî: dint
- Polonî: ząb → pl n, zęby pj
- Portugalî: dente → pt n
- Puncabî: ਦੰਦ (dand)
- Qazaxî: тіс → kk (tis)
- Rohingyayî: dat
- Romanî: dand
- Romanyayî: dinte → ro n
- Rusî: зуб → ru n (zub)
- Samiya bakurî: bátni
- Samoayî: nifo → sm
- Sanskrîtî: दन्त → sa (danta)
- Sirananî: tifi
- Sirboxirwatî: zub → sh n
- Sirboxirwatî: zub n
- Sirboxirwatî: зуб → sh mê, zub → sh mê
- Slaviya kevn: зѫбъ n (zǫbŭ)
- Slovakî: zub mê, zuby pirjimar
- Slovenî: zob → sl n
- Sonxayî: hiɲe
- Soranî: دان (dan), دگان (dgan)
- Sotoyiya bakur: leino
- Spanî: diente → es n
- Sundanî: huntu → su
- Swahîlî: jino → sw yekjimar, meno → sw pirjimar
- Swazî: lú-tînyo
- Swêdî: tand → sv g
- Şîngazîcayî: dzinyo
- Şonayî: zino
- Şorî: тиш
- Tagalogî: ngípin
- Tayî: กราม → th (graam), ฟันกราม (fan graam), ทันต์ (than dtà); ฟัน → th (fan)
- Telûgûyî: పన్ను → te (pannu)
- Teterî: tiş, теш → tt (teş)
- Teteriya krîmî: tiş
- Tirkî: diş → tr, dişler → tr pirjimar
- Tirkmenî: diş
- Tofalarî: діш
- Tokpisinî: tis
- Torangî: dent, diant, guiant
- Tupînambayî: ãîa (t-)
- Tuvanî: диш (diş)
- Ûkraynî: зуб → uk n (zub), зуби (zúby) pirjimar
- Ûrûmî: тиш
- Viyetnamî: răng → vi
- Walonî: dint → wa mê
- Weylsî: dant → cy
- Wolofî: bëñ → wo
- Xakasî: тіс (tís)
- Ximêrî: ធ្មេញ → km (t’mēiñ)
- Yakutî: тиис (tiis)
- Yidîşî: צאָן n (tson), ציין (tseyn) pirjimar, ציינער (tseyner) pirjimar
- Yûnanî: δόντι → el n (dónti), οδούς → el n (odoús)
- Zuluyî: izinyo → zu, ilizinyo
Formeke lêkerê[biguhêre]
didan
Dijmane[biguhêre]
Yekhejmar[biguhêre]
Têkilî[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
- ↑ Bînêre: Ferhenga "A Concise Pahlavi Dictionary" ya D. N. Mackenzie. Rûpel: Pdf: 45 û 46. Pirtûk:23 û 24. Link: https://www.avetruthbooks.com/wp-content/uploads/2021/01/d.-n.-mackenzie.-a-concise-pahlavi-dictionary-1986.pdf