tûj

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /tuːʒ/

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
tûj	tûjtir	herî tûj tûjtirîn

tûj, t-ya nerm

1. Tişta/ê serikê wê / wî pirr zirav
   (bi taybetî daku bikare tiştan kun bike, wek derzî yan nişterê):

   derziyeke tûj

2. tişta/ê ku devikê wê xweş tiştan dibire:

   kêreke tûj

3. Tişta/ê dikare devê mirovî biarîne anku bizûrîne ger mirov bixwe (wek bîberan anku îsotan anku filfilan).
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
4. tundrew
   • bi qasî ku ji haya wî çêbûbu, daxwazeke wiha tûj di dilê wî de serî ranekirîbû... — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 52, ISBN 978-605-2246-80-1)

Herwiha

• tîj
• twîj

Bide ber

• bêxwê
• tîr (2)
• sûr
• xav

Jê

• (lêker) tûj bûn
• (lêker) tûj kirin
• (navdêr) tûjbûn
• (navdêr) tûjkirin
• (rengdêr) tûjbûyî
• (rengdêr) tûjkirî
• tûjahî
• tûjandin
• tûjandî
• tûjatî
• tûjayî
• tûjî
• tûjîn
• tûjîtî
• tûjtî

Etîmolojî

Hevreha tîj.

proto-hindûewropî *(s)teig- ("tûj kirin")

proto-îranî *tî(n)c- ("tûj kirin")

avestayî: teêçe- ("tûj")

farisiya kevn: tigre- ("tûj")

pehlewî: tîj, tyz ("tûj")

farisî: tîz ("tûj")

kurdî: tîj > tûj ("tûj")

belûçî: tēz ("tûj")

hewramî: tej, tîj ("tûj") ...

zazakî: tûj, tîj ("tûj")

sanskrîtî: tej- ("tûj kirin")

yûnanî: stizein ("kun kirin")

latînî: stinguere ("kun kirin")

almanî: stechen ("kun kirin")

îngilîzî: stick ("gilç, darikê zirav, "kun kirin") ...

Çavkanî:

• Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 92.,
• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 389 ,
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 85,
• MacKenzie, David Neil, The dialect of Awroman (Hawraman-i Luhon) Grammatical sketch, texts, and vocabulary, Kommissionaer: Munksgaard (København), 1966,
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Bi zaravayên din

• Hewramî: tej, tîj
• Zazakî: tûj, tîj

Werger

xweş dibire

• Aklanon: talum
• Almanî: scharf → de
• Aromanî: tãljos
• Asamî: ধাৰ (dhar), চোকা (süka)
• Azerî: iti → az
• Baskî: zorrotz
• Başkîrî: үткер (ütker)
• Bau bidayuh: biroja'
• Bayerî: scharf
• Belarusî: во́стры → be (vóstry)
• Bîkoliya naverast: matarom
• Bukidnon manoboyiya rojavayî: garang
• Bulgarî: о́стър → bg (óstǎr)
• Burmayî: ချွန် → my (hkywan), ချွန်ထက် → my (hkywanhtak)
• Çeçenî: ира (ira)
• Çekî: ostrý → cs
• Çînî:

  Mandarînî: 銳利 (ruìlì)

• Danmarkî: skarp → da, spids → da
• Endonezyayî: tajam → id
• Erebî: حَادّ‎ (ḥādd)
• Ermenî: սուր → hy (sur)
• Erzayî: пшти (pšti)
• Esperantoyî: akra → eo
• Evenî: эмэр (əmər)
• Evenkî: эмэр (əmər)
• Farisî: تیز‎ → fa (tiz)
• Ferî: hvassur → fo
• Fînî: terävä → fi
• Fransî: affilé → fr, coupant → fr, affuté → fr, tranchant → fr, acéré → fr, effilé → fr, aigu → fr
• Friyolî: učât, spuntît, spiçât
• Gaelîka skotî: geur, biorach, searbh
• Gurcî: მახვილი (maxvili)
• Higaononî: magalang
• Hmongî: ntse
• Holendî: scherp → nl
• Îbranî: חַד‎ → he n (ḥad), שָׁנוּן‎ → he n (shanún)
• Îdoyî: akuta → io
• Îlokanoyî: natadem
• Îngilîziya kevn: scearp → ang
• Îngilîzî: sharp → en
• Îngûşî: ира (ira)
• Îranunî: matarem
• Îrlendî: géar, aichear, faobhrach
• Îtalî: affilato → it, aguzzo → it
• Îvatanî: madanutuk
• Îzlendî: hvass → is
• Japonî: 鋭い → ja (するどい, surudoi), 鋭利な → ja (えいりな, eiri na), 犀利な (さいりな, sairi na)
• Javayiya kevn: tajĕm
• Javayî: landhep → jv
• Kapampanganî: mataram
• Kapverdî: afiadu, afióde
• Kaşûbî: òstri
• Katalanî: esmolat, agut → ca
• Koreyî: 날카로운 → ko (nalkaroun)
• Krioyî: shap
• Ladînoyî: agudo, aguzado
• Latgalî: oss n
• Latînî: acer → la n, acutus → la n
• Latviyayî: ass → lv n, asa m
• Lîtwanî: aštrus n
• Lombardî: guzz, güss
• Maguindanaoyî: magarang
• Makedonî: остар (ostar)
• Malezî: tajam → ms
• Mançûyî: ᡩᠠᠴᡠᠩᡤᠠ (dacungga)
• Mansakayî: tarum
• Maranaoyî: magarang
• Mecarî: éles → hu
• Mongolî: хурц → mn (hurts)

  Mongolî: ᠬᠤ‍ᠷ‍ᠴ‍ᠠ (qu‍r‍č‍a)

• Navajoyî: deení
• Norwecî: skarp → no
• Oksîtanî: agusat, agut → oc
• Osetî: цыргъ (cyrǧ)
• Oskanî: 𐌀𐌊𐌓𐌉 (akri)
• Osmanî: كسكین‎ (keskin)
• Plodîşî: schoap
• Polonî: ostry → pl
• Portugalî: afiado → pt, aguçado → pt, agudo → pt
• Rapanuyî: ka'i
• Romanyayî: ascuțit → ro
• Rusî: о́стрый → ru (óstryj)
• Sanskrîtî: तीक्ष्ण → sa (tīkṣṇa)
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: о̀шта̄р

  Latînî: òštār → sh

• Slovakî: ostrý
• Slovenî: oster → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: wótšy

  Sorbiya jorîn: wótry

• Spanî: agudo → es, afilado → es, filoso → es
• Sundanî: seukeut
• Swêdî: skarp → sv, vass → sv
• Tagalogî: matalim
• Tamîlî: கூரான → ta (kūrāṉa)
• Tayî: คม → th (kom)
• Telûgûyî: పదునైన (padunaina)
• Tetûmî: kroat
• Tirkî: keskin → tr
• Ûkraynî: го́стрий (hóstryj)
• Viyetnamî: sắc → vi, bén → vi
• Walonî: côpant, awijhî → wa
• Weylsî: miniog → cy
• Ximêrî: មុត → km (mut)
• Yakutî: сытыы (sıtıı)
• Yidîşî: שאַרף‎ (sharf)
• Yûnanî: κοφτερός → el n (kofterós)

  Kevn: ὀξύς (oxús)

• Zêlandî: scherp
• Zimanê destan ê emerîkî: Open8@BackHand-PalmDown-FlatB@CenterChesthigh-PalmDown Open8@NearBackHand-PalmDown
• ǃXóõ: ǃqáũ

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

serikzirav

• Almanî: spitz → de, scharf → de
• Aromanî: sumigos
• Bîkoliya naverast: mapanas
• Bulgarî: заострен → bg (zaostren)
• Çekî: ostrý → cs
• Endonezyayî: tajam → id
• Ermenî: սուր → hy (sur)
• Esperantoyî: akra → eo
• Farisî: تیز‎ → fa (tiz)
• Ferî: spískur
• Fînî: terävä → fi
• Fransî: affuté → fr, pointu → fr
• Gaelîka skotî: rinn-gheur, biorach, guineach
• Hmongî: ntse
• Holendî: scherp → nl, puntig → nl, gepunt → nl
• Îbranî: חַד‎ → he n (ḥad)
• Îlokanoyî: dakap
• Îngilîzî: sharp → en, pointed → en
• Îrlendî: géar, biorach
• Îtalî: appuntito → it
• Kapverdî: afiadu, afióde
• Latviyayî: ass → lv n, asa m
• Makedonî: остар n (ostar)
• Norwecî: spiss → no
• Osmanî: سیوری‎ (sivri)
• Polonî: ostry → pl
• Portugalî: pontudo → pt, pontiagudo → pt
• Rapanuyî: ka'i
• Romanyayî: ascuțit → ro
• Rusî: о́стрый → ru (óstryj)
• Sanskrîtî: तिग्म → sa (tigma)
• Slovenî: oster → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: wótšy

  Sorbiya jorîn: wótry

• Spanî: filoso → es
• Sundanî: seukeut
• Swêdî: vass → sv
• Tagalogî: matulis
• Tayî: แหลม → th (hlɛ̌ɛm)
• Tirkî: sivri → tr
• Ûkraynî: го́стрий (hóstryj)
• Ximêrî: ស្រួច → km (sruəc)
• Yidîşî: שאַרף‎ (sharf)

• Yûnanî: αιχμηρός → el n (aichmirós)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

tama dijwar

• Almanî: scharf → de
• Azerî: tünd
• Bulgarî: пикантен → bg (pikanten)
• Çînî:

  Mandarînî: 辣 → zh (là)

• Erebî: حَار‎ → ar (ḥār)

  Erebî: حَرَّاق‎ (ḥarrāʔ)

  Erebiya kendavî: سبايسي‎ n (sbāysi. spāysi)

  Erebiya hîcazî: حَرَّاق‎ (ḥarrāg), حار‎ (ḥār)

  Erebî: حار‎ → ar (ḥārr)

  Erebî: حار‎ → ar (ḥārr)

  Erebiya başûrê şamê: حار‎ (ḥārr), بيحْرِق‎ (béḥreg), حَرَّاق‎ (ḥarrāg)

  Erebî: حار‎ → ar (ḥārr)

• Ermenî: կծու → hy (kcu)
• Fînî: tulinen → fi
• Gaelîka skotî: spìosrach
• Holendî: scherp → nl, pikant → nl
• Îbranî: חריף‎ → he n (kharíf)
• Îngilîzî: spicy → en, hot → en
• Îrlendî: te
• Îtalî: piccante → it
• Îzlendî: sterkur → is
• Japonî: 辛い → ja
• Katalanî: picant → ca
• Maorî: puhahana
• Mecarî: csípős → hu
• Portugalî: picante → pt
• Romanyayî: iute → ro
• Rusî: о́стрый → ru (óstryj)
• Spanî: picante → es
• Tagalogî: maanghang

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.