xav

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /xɑːv/
Kîtekirin: xav

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
xav	xavtir	herî xav (merkezî) tewrî xav (rojavayî)

xav

xag, nekelandî, neqelandî, nebiraştî
Ew goştê xav dixwe.
bêxwê, ne sûr
Ev birinc xav e.
sist, ne xurt, ne zîrek, ne çist, ne çeleng, ne fêris, neşidayî
Kurrik xav e, tiştek jê nayê.
nepaqijkirî, nepakkirî
nefta xav
paqij, bijûn, pak, temîz, ne pîs, ne gemarî, ne genî, ne herimî, ne lewitî
- Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Herwiha

xam
xangî

Hevawaz

Jê

(lêker) xav kirin
(lêker) xav bûn
(navdêr) xavbûn
(navdêr) xavkirin
xavane
xavî
xavîtî
xavtî

Etîmolojî

Herwiha forma negunciyayî (unadapted) xam, ji farisî خام (xam). Tê xuya ku nû ketiye zimanê kurdî, heta di Mem û Zînê (1692) de jî wek xam hatiye tomarkirin û guherîna /m/>/v/'a guncanî zimanê kurdî çênebûye. Lê ev ji ber forma din a wek xam tê gotin, di serdema îranîkiya navîn de jî guherîna h>x pêk hatiye û çima nayê zanîn. Dibe ku cihê a xwemalî *hav vegirtibe. Ji proto-hindûewropî *om- (*ḫamel) / *h₃emos, *h₂eh₃mos (“xav”), hevreha xam ya pehlewî, zazakî û farisî, xaw ya soranî, belûçî ameg, hameg, xom ya osetî, आम (āmá) ya sanskrîtî, hum ya ermenî, ὠμός (omos) ya yûnaniya kevn, amarus ya latînî > amer ya fransî, amargo ya spanî... proto-hindûewropî *om- (“xav, negihiştî, tirş”)

proto-îranî:

pehlewî: xam ("xav")

somalî: x'm ("xav")

hotenî: hame ("xav")

farisî: xām ("xav")

belûçî: hameg ("xav")

kurmancî: xav ("xav")

osetî: xom ("xav") ...

zazakî: xam ("xav")

sanskrîtî: āmá ("xav, tirş")

ermenî: hum ("xav, nekelandî")

yûnanî: ōmos ("xav")

latînî: amarus ("tirş: negihiştî")

Çavkanî:

Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg r. 103.,
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots^[1], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2an, r. 60,
Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959, r. 777

Werger

nekelandî, nekeliyayî

Abxazî: аӡа (āʒā)
Albanî: gjallë → sq
Almanî: roh → de
Aromanî: crud
Asamî: কেঁচা (kẽsa)
Aynuyî: フ (hu)
Azerî: xam, çiy → az
Baskî: gordin
Belarusî: сыры́ (syrý)
Belûçî: هامگ (hāmag)
Bengalî: কাঁচা → bn (kãca)
Bulgarî: суро́в → bg (suróv)
Burmayî: စိမ်း → my (cim:)
Çamicuroyî: s̈hoyi
Çekî: syrový → cs
Çînî:
Mandarînî: 生的 → zh (shēng de)
Dalmatî: croit
Danmarkî: rå → da
Endonezyayî: mentah → id
Erebî: نَيْء (nayʔ)
Erebiya kendavî: ني (nei)
Ermenî: հում → hy (hum)
Estonî: toores
Farisî: خام → fa (xâm)
Fînî: raaka → fi
Fransî: cru → fr
Friyolî: crût, crûd
Galîsî: cru → gl
Gurcî: ნედლი (nedli)
Hawayî: maka
Higaononî: hilaw, manilaw
Hindî: कच्चा → hi (kaccā)
Holendî: rauw → nl, rauwe → nl, rauw → nl
Îbranî: נָא → he (na), חַי → he (khay)
Îngilîzî: raw → en
Înterlîngua: crude
Îrlendî: amh
Îrlendiya kevn: om
Îtalî: crudo → it
Îzlendî: hrár → is, óunninn
Japonî: 生の → ja (なまの, nama no)
Javayiya kevn: mĕtah
Javayî: mentah → jv
Katalanî: cru → ca
Keçwayî: chawa, cawa, hanku
Kirgizî: чийки → ky (çiyki), кам → ky (kam)
Koreyî: 생의 → ko (saeng-ui), 날것의 → ko (nalgeosui)
Latgalî: zaļš
Latînî: crudus, incoctus
Latviyayî: jēls
Lawsî: ດິບ (dip)
Lîtwanî: žalias → lt
Luksembûrgî: réi
Makedonî: сиров (sirov)
Malayalamî: പച്ച → ml (pacca)
Malezî: mentah
Maltayî: nej
Manksî: aw
Mansakayî: ilaw
Maorî: mata → mi
Mecarî: nyers → hu
Mongolî: түүхий → mn (tüüxii)
Napolîtanî: crudo
Navajoyî: tʼáá tʼéehgo
Nepalî: काँचो → ne (kā̃co)
Norwecî:
Norweciya bokmålî: rå → no
Oksîtanî: crus → oc
Osetî: хом (xom)
Osmanî: خام (ham)
Oygurî: خام (xam)
Ozbekî: xom → uz
Peştûyî: اوم (um)
Pîttcantcatcarayî: wanka
Plodîşî: reiw
Polonî: surowy → pl
Portugalî: cru → pt, crua → pt m
Puncabî: ਕੱਚਾ (kaccā)
Qazaxî: шикі (şikı)
Romancî: criv, criu, criev, crüj
Romanyayî: crud → ro
Rusî: сыро́й → ru (syrój)
Sanskrîtî: आम → sa (āma)
Sardînî: cru, crudu, cruo, cruu
Sebwanoyî: hilaw
Sirboxirwatî:
Kirîlî: сѝров

Latînî: sìrov → sh
Slaviya kevn:
Kirîlî: сꙑръ (syrŭ)
Slovakî: surový
Slovenî: surov → sl
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: syry

Sorbiya jorîn: syry
Spanî: crudo → es
Swêdî: rå → sv
Tacikî: хом (xom)
Tayî: ดิบ → th (dìp)
Telûgûyî: పచ్చి → te (pacci)
Teterî: чи → tt (çi)
Tirkî: ham → tr, çiğ → tr
Tirkmenî: çig
Tîbetî: རྗེན་པ (rjen pa)
Urdûyî: کچا (kaccā)
Ûkraynî: сири́й (syrýj)
Viyetnamî: sống → vi
Warlpirî: wanka
Weylsî: amrwd → cy
Ximêrî: ខ្ចី → km (khcəy), ឆៅ → km (chaw)
Yidîşî: רוי (roy)
Yûnanî: ωμός → el (omós), άψητος → el (ápsitos), αμαγείρευτος → el (amageíreftos)
Kevn: ὠμός (ōmós)

Ev qismê Wergerê ji malûmatên naveroka vê versiyona madeya raw a Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.