mezin

Kurdî

Bilêvkirin

•  IPA: /mɛˈzˤɪn/
• Kîtekirin: me·zin

Rengdêr

Pozîtîv	Komparatîv	Sûperlatîv
mezin	mezintir	herî mezin mezintirîn

Fîl mezin in û mişk biçûk in.

mezin

1. gir, girs, zexm, ne biçûk:
   • Fîl heywanên mezin in.
2. berfireh yan bilind:
   • behreke mezin
   • xaniyekî mezin
3. bitemen, bi temenê xwe zêdetir:
   • birayê mezin û birayê biçûk
4. giring, muhim, tesîrker, bibandor, zîrek, jêhatî:
   • qezayeke mezin
   • zanayên mezin
5. dilovan, birehim, dilnerm, hestiyar, dilnazik
   • Ya Xudê tu yê mezinî, li min bibore.
   • Qurban tu yê mezinî li min bibore.

Ji wêjeya klasîk

• Dîrhemek bêt serfê Mewlûda Nebî
  Xêrekî mezin ji bo hasil dibî
  Hem ji Şeyxan bû rîwayet ev xeber
  — (Mela Hisênê Bateyî: Mewlûd)

Herwiha

• mazin
• meçoç (bi zimanê zarokan)
• mes- (di mestir û mestirîn de)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: مه‌زن
• kurdî-krîlî: мәзьн

Nêzîk

• gir
• qelew
• zexim

Bikaranîn

Lêker:

• mezin bûn
• mezin kirin

Navdêr:

• mezinbûn
• mezinkirin
• mezingirtin

Rengdêr:

• mezinkirî
• mezinbûyî

Etîmolojî

Hevreha belûçî مزن (mezen, muzen), pehlewî mes/meh, farisî مه‎ (meh - bi maneya "mezin" êdî nemaye), avestayî 𐬨𐬀𐬰𐬀𐬵‎ (mezeh), sanskrîtî महा (mahā́), ermenî մեծ (mêç) hîtîtî 𒈨𒂊𒅅𒆠𒅖 (mêkkis: gelek, pirr), yûnaniya kevn μέγας (mégas: mezin), latînî magnus (mezin) û mactus (hêja, bihagiran), îtalî/portugalî/spanî magno, inglîzî much (bixwîne: maç "gelek, pirr"), swêdî mycket ("gelek, pirr"), danmarkî meget ("gelek, pirr"), albanî madh... hemû ji proto-hindûewropî *méǵh₂s.

Di kurdî de paşgira -in lê hatiye zêdekirin lê forma mes-/mez- jî di mestir/meztir û mestirîn / meztirîn de hê maye.

Bo guherîna *ǵ ya proto-hindûewropî bi Z di zimanên îranî de, bidin ber peyva zanîn, zer.

Bo guherîna wateya peyvan di navbera "mezin" û "gelek" de bidin ber tirkî çok (gelek, pir) û oyxurî چوڭ (çong: mezin).

Di nav zaravayên kurdî de peyv tenê di kurmancî de maye. Hin caran ew di soraniya nivîskî de tê dîtin lê ew ji kurmancî hatiye neqilkirin wek çawa ku hevwateya wê ya soranî gewre jî neqlî kurmanciya nivîskî bûye. Di nav zimanên îranî de ji bilî kurmancî herwiha di belûçî de jî maye lê wek din ji zimanên din ketiye.

Bi forma xwe ya yûnanî wek mega- ketiye piraniya zimanan û zimanê kurdî jî. Bo nimûne: megaloman, megatrend...

Çavkanî: Chyet r. 379, Tsabolov r. 632, Etymonline, The Tower of Babel

Jê

• mezinahî
• mezinatî

• mezinayî
• mezinî

Bi zaravayên kurdî

• Kurdiya başûrî: gewra, giwra
• lekî: kellîn, kełiň kełing
• Soranî: gewre
• Zazakî: pîl, gird

Werger

• Abxazî: аду ^→ ab
• Afrîkansî: groot ^→ af
• Akadî: 𒃲 ^→ akk (rabûm)
• Albanî: madh ^→ sq
• Alvîrî-vîdarî: بزرگ ^→ avd (bozorg)
• Erebî: كَبِير ^→ ar

  Erebiya misrî: كبير ^→ arz (kibīr)

• Ermenî: մեծ ^→ hy
• Asamî: ডাঙৰ ^→ as, বৰ ^→ as
• Astûrî: grande ^→ ast
• Avarî: кӏудияб ^→ av
• Azerî: böyük ^→ az
• Bextiyarî: گت ^→ bqi (get)
• Başkîrî: ҙур ^→ ba
• Baskî: handi ^→ eu
• Belarusî: вялі́кі ^→ be
• Bengalî: বড় ^→ bn (bôŗô)
• shi*: imɣur ^→ shi (imghur)
• Bretonî: bras ^→ br
• Bruneyî: basar ^→ kxd
• Bulgarî: голя̀м ^→ bg
• Burmayî: ကြီး ^→ my, ကြီးမား ^→ my
• Buryatî: томо ^→ bua, ехэ ^→ bua
• Katalanî: gran ^→ ca, gros ^→ ca
• chc*: tro ^→ chc
• Sebwanoyî: dakù ^→ ceb
• dtp*: agayo ^→ dtp
• csm*: ˀýṭ·y·kyta- ^→ csm
• Chamicuroyî: s̈hojta ^→ ccc
• Çeçenî: доккха ^→ ce
• Çerokî: ᎡᏆ ^→ chr
• Çîkasawî: ishto' ^→ cic, ishto' ^→ cic
• Çînî:

• Kantonî: 大 ^→ yue (daai6)
• dng*: да ^→ dng (大)
• hak*: 大 ^→ hak (thai⁵⁵)
• Mandarînî: 大 ^→ cmn (dà)
• cdo*: 大 ^→ cdo (duai)
• Minnanî: 大 ^→ nan (tua³³)

• cho*: chito ^→ cho
• Çuvaşî: пысӑк ^→ cv
• Kornî: brâs ^→ kw
• Korsîkayî: grande ^→ co
• Çekî: velký ^→ cs
• Danmarkî: stor ^→ da
• Dolganî: улакан ^→ dlg (ulakan)
• Holendî: groot ^→ nl, omvangrijk ^→ nl
• dbl*: bulgan ^→ dbl
• Misrî: ꜥꜣ:a-A-Y1V}}, wr:r}}
• Erzayî: покш ^→ myv
• esh*: پیل ^→ esh (pil)
• Esperantoyî: granda ^→ eo
• Estonî: suur ^→ et
• evn*: со ^→ evn
• Eweyî: gã ^→ ee
• Ferî: stórur ^→ fo
• Fîjî: levu ^→ fj
• Fînî: iso ^→ fi, suuri ^→ fi
• Fransî: grand ^→ fr, gros ^→ fr
• Friyolî: grant ^→ fur, grand ^→ fur
• Gagawzî: büük ^→ gag
• Galîsî: grande ^→ gl
• Gurcî: დიდი ^→ ka
• Elmanî: groß ^→ de
• Gotî: 𐌼𐌹𐌺𐌹𐌻𐍃 ^→ got
• Yûnanî: μεγάλος ^→ el
• Yûnaniya kevn: μέγας ^→ grc
• Kalalîsûtî: angisooq ^→ kl
• Guwaranî: tuvicha ^→ gn, tuicha ^→ gn, guasu ^→ gn
• Hadzayî: pakapaa ^→ hts
• Haîtî: gwo ^→ ht
• Hawsayî: bàbba ^→ ha
• Hawayî: nui ^→ haw
• Îbranî: גדול ^→ he (gadól)
• Hindî: बड़ा ^→ hi
• Hîtîtî: 𒊩𒇷𒅖 ^→ hit (sallis)
• Mecarî: nagy ^→ hu
• Îzlendî: stór ^→ is
• Îdoyî: granda ^→ io
• Îgboyî: ukwu ^→ ig
• Samiya înarî: styeres ^→ smn
• Indonezî: besar ^→ id, agung ^→ id, raya ^→ id
• Inglîzî: , large ^→ en, grand ^→ en, important ^→ en, (5) merciful ^→ en
• izh*: suur ^→ izh
• Îngûşî: доккха ^→ inh
• Înterlîngua: grande ^→ ia, grosse ^→ ia
• Înterlîngue: grand ^→ ie
• Înuîtî: angiyok ^→ iu
• Îrî: mór ^→ ga
• Îriya kevn: mór ^→ sga
• ist*: grando ^→ ist
• Îtalî: grande ^→ it, grosso ^→ it
• Japonî: 大きい ^→ ja (おおきい, ōkii)
• Javayî: gede ^→ jv
• xal*: ик ^→ xal
• Kannadayî: ಗುರು ^→ kn
• Karaçay-balkarî: уллу ^→ krc (ullu)
• xqa*: بَدُكْ ^→ xqa (bedük), باذُكْ ^→ xqa (bēδük), اُلُغْ ^→ xqa (uluɣ)
• Karelî: šuuri ^→ krl
• Kaşûbî: wiôldżi ^→ csb
• Gurcî: зор ^→ kk, үлкен ^→ kk
• ket*: қя ^→ ket
• Xakasî: улуғ ^→ kjh
• Ximêrî: ធំ ^→ km
• sjd*: шӯрр ^→ sjd
• kpv*: ыджыд ^→ kpv
• Koreyî: 크다 ^→ ko, 큰 ^→ ko
• kpy*: нымэйыӈӄин ^→ kpy (nəmejəŋqin), нымэйӈыӄин ^→ kpy (nəmejŋəqin)
• Kumikî: уллу ^→ kum (ullu)
• Kirgizî: чоң ^→ ky
• Ladînoyî: grande ^→ lad
• Lakotayî: tȟáŋka ^→ lkt
• Lamboyayî: madaka ^→ lmy
• Lawsî: ໂຕ ^→ lo, ໃຫຍ່ ^→ lo
• Latgalî: lels ^→ ltg
• Latînî: magnus ^→ la, grandis ^→ la
• Latviyayî: liels ^→ lv
• Lîtwanî: didelis ^→ lt
• Luksembûrgî: grouss ^→ lb
• khb*: ᦺᦊᧈ ^→ khb
• Makedonî: го́лем ^→ mk n
• Malezî: besar ^→ ms, raya ^→ ms, gedang ^→ ms
• Maltayî: kbir ^→ mt
• Mançûyî:
• btm*: godang ^→ btm
• Manksî: mooar ^→ gv
• Maorî: nui ^→ mi, nunui ^→ mi pj
• Maratî: विशाल ^→ mr nt
• Marî: кугу ^→ chm

• Mînangkabawî: gadang ^→ min, basa ^→ min, godang ^→ min, bosa ^→ min

• Mongolî: том ^→ mn, их ^→ mn
• Malayalamî: lo⁴ ^→ mlm Şablon:q
• Nahwatlî: huey ^→ nah
• Navajoyî: tsoh ^→ nv
• Napolîtanî: gruosso ^→ nap
• Nepalî: ठूलो ^→ ne
• Normandî: grand ^→ nrf, grànd ^→ nrf
• Lurrî: گت ^→ lrc (get)
• Samiya bakurî: stuoris ^→ se
• Norwecî:

• Norwecî (bokmål): stor ^→ nb
• Norwecî (nynorsk): stor ^→ nn

• Oksîtanî: grand ^→ oc, gros ^→ oc
• Ojibwayî: gichi- ^→ oj, chi- ^→ oj, michaa ^→ oj
• ryu*: まぎさん ^→ ryu (magisan)
• Slaviya kevn: великъ ^→ cu
• orv*: великъ ^→ orv
• Inglîziya kevn: miċel ^→ ang
• roa-opt*: grande ^→ roa-opt
• Oromoyî: guddaa ^→ om
• Osmanî: بیوك ^→ ota (beyük), اولو ^→ ota (ulu)
• Papyamentoyî: grandi ^→ pap
• Peştûyî: غټ ^→ ps (ǧeṭ), ستر ^→ ps (stër)
• Farisî: بزرگ ^→ fa (bozorg), گنده ^→ fa (gonde), کلان ^→ fa (kelan), گت ^→ fa (got, get), مه ^→ fa (meh)
• Kriya bejayî: ᑭᐢᒋ ^→ crk (kisci-), ᒥᓯ ^→ crk (misi-)
• Polonî: duży ^→ pl, wielki ^→ pl
• Portugalî: grande ^→ pt
• xpm*: xääse ^→ xpm
• Punjabî: ਬਡ਼ਾ ^→ pa (baṛā), ਵੱਡਾ ^→ pa
• Keçwayî: hatun ^→ qu, jatun ^→ qu
• Rapanuyî: nui ^→ rap
• rth*: lowen ^→ rth
• Romanî: mare ^→ ro
• Romancî: grond ^→ rm, grànd ^→ rm, grand ^→ rm
• Rusî: большо́й ^→ ru, вели́кий ^→ ru, кру́пный ^→ ru
• Rusînî: великый ^→ rue
• sgs*: dėdėlis ^→ sgs
• Sanskrîtî: बृहत् ^→ sa, मह ^→ sa
• sat*: ᱰᱳᱵᱳ ^→ sat
• Gaelîka skotî: mòr ^→ gd
• Sirboxirwatî: вѐлик ^→ sh / vèlik ^→ sh
• Şorî: улуғ ^→ cjs (uluğ)
• Sicîlî: granni ^→ scn
• Kîngalî: ලොකු ^→ si, විශාල ^→ si
• Slovakî: veľký ^→ sk
• Slovenî: velik ^→ sl
• Sorbî:

• Sorbiya jêrîn: wjeliki ^→ dsb
• Sorbiya jorîn: wulki ^→ hsb

• Altayiya başûrî: јаан ^→ alt
• Luriya başûrî: گت ^→ luz (get)
• Spanî: grande ^→ es
• Sundanî: ageung ^→ su
• Swêdî: ძღჷდ ^→ sva
• Swahîlî: kubwa ^→ sw
• Swêdî: stor ^→ sv
• syl*: ꠛꠠꠧ ^→ syl, ꠛꠣꠘ꠆ꠒꠣ ^→ syl
• Tagalogî: malaki ^→ tl
• Tacikî: бузург ^→ tg
• Talişî: یال ^→ tly (yâl)
• Tamîlî: பரு ^→ ta, பெரிய ^→ ta
• Teterî: зур ^→ tt, олы ^→ tt
• Telûgûyî: పెద్ద ^→ te
• Tayî: ขุน ^→ th, ขนาดใหญ่ ^→ th, ใหญ่ ^→ th
• Tigrînî: ཆེན་པོ ^→ bo
• Tupînambayî: gûasu ^→ tpn, usu ^→ tpn, urusu ^→ tpn (t-), eburusu ^→ tpn (t-)
• Tirkî: büyük ^→ tr, ulu ^→ tr
• Tirkmenî: uly ^→ tk
• Tuvanî: улуг ^→ tyv
• Udmurtî: бадӟым ^→ udm
• Ukraynî: вели́кий ^→ uk
• Urdûyî: بڑا ^→ ur (baṛā)
• Oygurî: چوڭ ^→ ug
• Ozbekî: katta ^→ uz
• Venîsî: grando ^→ vec, grant ^→ vec
• Vepsî: sur' ^→ vep
• Viyetnamî: lớn ^→ vi, to ^→ vi, bự ^→ vi
• Walonî: grand ^→ wa
• Weylsî: mawr ^→ cy
• Frîsî: grut ^→ fy
• Yakutî: улахан ^→ sah
• Yidîşî: גרויס ^→ yi
• yag*: manakata ^→ yag
• Zêlandî: groôt ^→ zea
• Zhuangî: hung ^→ za
• Zuluyî: khulu ^→ zu
• zun*: łana ^→ zun
• Yûnanî: μεγάλος ^→ el, σπουδαίος ^→ el

Navdêr

Zayendên mê û nêr ên binavkirî
Rewş	Mê (yj.)	Nêr (yj.)	Mê û nêr (pj.)
Navkî	mezin	mezin	mezin
Îzafe	mezina	mezinê	mezinên
Çemandî	mezinê	mezinî	mezinan
Nîşandera çemandî	wê mezinê	wî mezinî	wan mezinan
Bangkirin	mezinê	mezino	mezinino
Zayendên mê û nêr ên nebinavkirî
Rewş	Mê (yj.)	Nêr (yj.)	Mê û nêr (pj.)
Navkî	mezinek	mezinek	mezinin
Îzafe	mezineke	mezinekî	mezinine
Çemandî	mezinekê	mezinekî	mezininan

mezin mê û nêr

1. danemir, baliq, gihiştî, reşîd,
   êdî ne zarok,
   kesên ku êdî ne zarok in,
   kesên ku bûne 18-salî yan zêdetir:
   • Bilêtên bo mezinan bi 10 dolaran û bilêtên bo zarokan bi 5 dolaran in.
2. pîr, rîspî:
   • mezinên gundî
3. giregir, serok, birêveber:
   • Mezinên kurdan divê yekîtiya neteweyî ava bikin.
4. bavûkal, bavûbapîr:
   • gotinên mezinan (gotinên pêşiyan)

Herwiha

• mezn-

Etîmolojî

• Binêre mezin ya rengdêr li jortir.

Werger

Mirovên 18-salî yan zêdetir (1)

• Erebî: بَالِغ ^→ ar n, رَاشِد ^→ ar n
• Ermenî: մեծահասակ ^→ hy, չափահաս ^→ hy
• Astûrî: adultu ^→ ast n, adulta ^→ ast m
• Belarusî: даро́слы ^→ be m, даро́слая ^→ be m
• Bulgarî: възрастен ^→ bg n
• Burmayî: လူကြီး ^→ my
• Katalanî: adult ^→ ca n, adulta ^→ ca m
• ny*: mkulu ^→ ny
• Çînî:

• Kantonî: 大人 ^→ yue (daai6 jan4)
• Mandarînî: 成人 ^→ cmn (chéngrén), 大人 ^→ cmn (dàrén), 成年 ^→ cmn (chéngnián)

• Çekî: dospělý ^→ cs n Şablon:q, dospělá ^→ cs m
• Danmarkî: voksen ^→ da
• Holendî: volwassene ^→ nl m û m
• Esperantoyî: adolto ^→ eo, viradolto ^→ eo nêr, adoltino ^→ eo mê, plenkreskulo ^→ eo, virplenkreskulo ^→ eo nêr, plenkreskulino ^→ eo mê
• Estonî: täiskasvanu ^→ et, täisealine ^→ et
• Fînî: aikuinen ^→ fi
• Fransî: adulte ^→ fr n û m
• Galîsî: adulto ^→ gl n, adulta ^→ gl m
• Elmanî: Erwachsener ^→ de n, Erwachsene ^→ de m
• Yûnanî: ενήλικας ^→ el m û m, ενήλικος ^→ el m û m
• Haîtî: granmoun ^→ ht
• Îbranî: מבוגר ^→ he m (mevugár), מבוגרת ^→ he m (mevugéret)
• Hindî: वयस्क ^→ hi n
• Mecarî: felnőtt ^→ hu
• Îzlendî: fullorðinn ^→ is n
• Îdoyî: adulto ^→ io, adultulo ^→ io nêr, adultino ^→ io mê
• Înterlîngue: adulte ^→ ie
• Inglîzî: adult ^→ en
• Îrî: duine fásta ^→ ga n, duine aosach ^→ ga n, duine ^→ ga n, aosach ^→ ga n
• Îtalî: adulto ^→ it n, adulta ^→ it m
• Japonî: 成人 ^→ ja (せいじん, seijin), 大人 ^→ ja (おとな, otona)
• Koreyî: 성인 ^→ ko (成人 ^→ ko), 어른 ^→ ko
• Lawsî: ຜູ້ໃຫ່ຍ ^→ lo
• Latînî: adultus ^→ la n, adulta ^→ la m
• Latviyayî: pieaugušais ^→ lv n
• Lîtwanî: suaugęs ^→ lt n, suaugusi ^→ lt m
• Makedonî: возрасен ^→ mk n, возрасна ^→ mk m
• Maorî: pakeke ^→ mi, paheke ^→ mi, pāhake ^→ mi
• Mîrandî: adulto ^→ mwl n, adulta ^→ mwl m
• Norwecî:

• Norwecî (bokmål): voksen ^→ nb n û m

• Norwecî (nynorsk): vaksen ^→ nn n û m
• Noviyalî: adulte ^→ nov
• ryu*: 大人 ^→ ryu (うふっちゅ, ufutchu)
• Oriyayî: ପ୍ରାପ୍ତବୟସ୍କ ^→ or
• Farisî: بزرگسال ^→ fa (bozorgsâl)
• Polonî: dorosły ^→ pl n, dorosła ^→ pl m
• Portugalî: adulto ^→ pt n, adulta ^→ pt m
• Romanî: adult ^→ ro n, adultă ^→ ro m
• Rusî: взро́слый ^→ ru n, взро́слая ^→ ru m
• Sirboxirwatî: одрастао ^→ sh, пунолетан ^→ sh, пунољетство ^→ sh / odrastao ^→ sh, punoletan ^→ sh, punoljetstvo ^→ sh
• Kîngalî: වැඩිහිටියා ^→ si
• Slovakî: dospelý ^→ sk n, dospelá ^→ sk m
• Slovenî: odrasel ^→ sl n, odrasla ^→ sl m
• Spanî: adulto ^→ es n, adulta ^→ es m
• Swahîlî: mtu mzima ^→ sw
• Swêdî: vuxen ^→ sv
• Tagalogî: maygulang ^→ tl, nasagulang ^→ tl, adulto ^→ tl
• Tayî: ผู้ใหญ่ ^→ th
• Tirkî: yetişkin ^→ tr
• Ukraynî: доро́слий ^→ uk m, доро́сла ^→ uk m
• Viyetnamî: người lớn ^→ vi
• Volapûkî: daülan ^→ vo, hidaülan ^→ vo nêr, jidaülan ^→ vo mê
• Weylsî: oedolyn ^→ cy n
• gmq-bot*: fult falk ^→ gmq-bot nt