dêw
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr 1
[biguhêre]Tewandina dêw | ||
---|---|---|
Zayenda nêr a binavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dêw | dêw |
Îzafe | dêwê | dêwên |
Çemandî | dêwî | dêwan |
Nîşandera çemandî | wî dêwî | wan dêwan |
Bangkirin | dêwo | dêwino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | dêwek | dêwin |
Îzafe | dêwekî | dêwine |
Çemandî | dêwekî | dêwinan |

dêw axlebî nêr
- Hin afirandiyên aşopî anku çîrokî yên pir mezin.
- Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
Dêwê mel'ûn û munafiq ê Xudê rûreş kirî
Ma bi bala hilkişêtin 'aqibet çî bit selab — (Melayê Cizîrî, Dîwan, ~1640)
- Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
- Kesa/ê pir zexim anku gir.
Herwiha
[biguhêre]Bi alfabeyên din
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Hevreha soranî دێو (dêw), zazakî dêw (devoka Çewlîgê dêb, dyêb), belûçî [skrîpt hewce ye] (dêw), farisî دیو (dîv, dêv), peştûyî [skrîpt hewce ye] (dêw), farisiya navîn dêv, hexamenişî deyve-, avestayî 𐬛𐬀𐬉𐬬𐬀 (deêve-, deêwe-), sanskrîtî देव (devá, “xweda”), rûsî диво (dîvo, “ecêb”), latînî dīvus (xwedayî) û deus (xweda > fransî dieu, spanî dios), latviyayî dievs (xweda), lîtwanî dievas (xweda), yûnaniya kevn Ζεύς (Zeús) (Zêûs: xweda, Zeûs), hîtîtî 𒅆𒍑 (sîus: xweda), îngilîziya kevn Tīw (xweda > îngilîziya nû Tuesday = sêşem, "roja Tīwî")... hemû ji proto-hindûewropî *deywós (“xweda, esmanî”) ji *dyew- (“esman, roja li esmanan”) ku herwiha serekaniya diēs (“roj, 24 saet”) ya latînî ye.
Pêşî wateya peyvê "xweda" bû lê paşî di zimanên îranî de maneya wê guherî û bû "xwedayê jêrîn, dêw, şeytan".
ديو (diyû) ya erebî, dev ya tirkî, دیو (dîv) ya osmanî, դեւ (dew) ya ermeniya kevn, դև (dew) ya ermeniya nû, დევი (devi) ya gurcî, دیو (dîv) ya urdûyî, див (dîv) ya sirbî, div ya xirwatî... ji zimanên îranî hatine wergirtin.
- Çavkanî
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
- Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots[1], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2an
Werger
[biguhêre]- Abxazî: аиныжә (āinəž°), адау (ādāu)
- Afrîkansî: reus
- Albanî: katallaj n, gjigant → sq n
- Almanî: Riese → de n, Riesin → de m, Gigant → de n, Gigantin m
- Azerî: nəhəng → az, pəhləvan → az, div
- Belarusî: веліка́н n (vjelikán), гіга́нт n (hihánt), во́лат n (vólat)
- Bengalî: দৈত্য (doitjô)
- Bulgarî: велика́н n (velikán), гига́нт n (gigánt)
- Çekî: obr → cs n
- Çerokî: ᏧᎵᎧᎷ (tsulikalu), ᏧᎵᎦᎳ (tsuligala)
- Çînî:
- Danmarkî: kæmpe g
- Endonezyayî: gergasi → id, raksasa → id
- Erebî: عِمْلَاق n (ʿimlāq)
- Erebiya hîcazî: عِملاق n (ʕimlāq, ʕimlāg)
- Ermenî: հսկա → hy (hska), աժդահա → hy (aždaha)
- Esperantoyî: giganto
- Estonî: hiiglane → et
- Farisî: غول → fa (ğul)
- Ferî: risi n
- Fînî: jättiläinen → fi, jätti → fi
- Fransî: géant → fr n
- Frîsiya bakur: Riis n
- Gaelîka skotî: famhair n
- Galîsî: xigante → gl n yan m
- Gurcî: ბუმბერაზი (bumberazi), გოლიათი (goliati), დევი (devi)
- Hindî: दानव → hi n (dānav), देव → hi n (dev), दैत्य → hi n (daitya)
- Holendî: reus → nl n
- Îbranî: עֲנָק n (anák), נָפִיל n (nafíl)
- Îdoyî: giganto → io
- Îngilîziya kevn: ent n
- Îngilîzî: giant → en
- Îrlendî: fathach → ga n, arracht n
- Îrlendiya kevn: aithech n
- Îtalî: gigante → it n, colosso → it n
- Îzlendî: risi → is n
- Japonî: 巨人 → ja (きょじん, kyojin)
- Kapverdî: jiganti
- Katalanî: gegant → ca n
- Kirgizî: дөө → ky (döö), алп → ky (alp)
- Koreyî: 거인 → ko (geoin)
- Latînî: gigas n
- Latviyayî: milzis → lv n, milze m, gigants n
- Lawsî: ຍັກ (nyak)
- Lîtwanî: milžinas n
- Luhyayî: okundu
- Makedonî: џин n (džin), ги́гант n (gígant)
- Malezî: gergasi → ms, raksasa → ms
- Manksî: foawr n
- Mecarî: óriás → hu
- Norwecî:
- Oygurî: پالۋان (palwan), گىگانت (gigant)
- Ozbekî: pahlavon → uz, gigant → uz
- Peştûyî: دېب → ps n (deb), دېو n (dew)
- Pijînî: jaean
- Plodîşî: Ries n
- Polonî: olbrzym → pl n, gigant → pl n, wielkolud → pl
- Portugalî: gigante → pt n
- Qazaxî: алып (alyp)
- Qiptî: ⲁⲫⲱⲫ n (aphōph)
- Romanyayî: uriaș → ro n, gigant → ro n
- Rusî: велика́н n (velikán), исполи́н n (ispolín), гига́нт n (gigánt), тита́н n (titán), ве́лет n (vélet), во́лот n (vólot)
- Sirboxirwatî:
- Slovakî: obor n
- Slovenî: velikan → sl n, orjak → sl n
- Sotoyiya başûr: seqhobane
- Spanî: gigante → es n
- Swahîlî: jitu → sw
- Swêdî: jätte → sv g
- Şîngazîcayî: djindru sinif c5/c6
- Tacikî: девпайкар (devpaykar), ғул (ġul)
- Tagalogî: higante
- Taosî: t’òyłóna
- Tayî: ยักษ์ → th, ไจแอนต์
- Tirkî: dev → tr
- Urdûyî: دیو n (dev)
- Ûkraynî: ве́летень n (véletenʹ), ве́лет n (vélet), гіга́нт n (hihánt)
- Viyetnamî: người khổng lồ
- Volapûkî: gianan, higianan, jigianan
- Weylsî: cawr → cy n
- Ev qismê Wergerê ji malûmatên naveroka vê versiyona madeya giant a Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.
Formeke navdêrê
[biguhêre]dêw
Hevmane
[biguhêre]Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]dêw n
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Lema bi kurmancî
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên axlebî nêr bi kurmancî
- Rûpelên bi 2 madeyan
- Ji wêjeya klasîk (kurmancî)
- Jêgirtin bi kurmancî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi avestayî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi sanskrîtî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi rusî
- Peyvên kurmancî ji proto-hindûewropî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi ermeniya kevn
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi gurcî
- Transliterasyona zarûrî û manûel bi urdûyî
- Nelema bi kurmancî
- Formên navdêran bi kurmancî
- Nimûne bi kurmancî
- Zazakî
- Bilêvkirina IPAyê bi zazakî
- Deng bi zazakî
- Lema bi zazakî
- Navdêr bi zazakî
- Navdêrên nêr bi zazakî