dêw

Kurdî

Navdêr 1

Dêwek jinekê direvîne.

dêw zayend pêwîst e (z=m: mê, z=n: nêr, z=mn: m û nêr, z=nt: nêtar)

1. hin afirandiyên aşopî anku çîrrokî yên pirr mezin
2. kesa/ê pirr zexim anku gir

Herwiha

• dêwel

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دێو

Bide ber

• cin
• firrişte
• perî

Ji

hevreha soranî دێو (dêw) (dêw), zazakî dêw (devoka Çewlikê dêb, dyêb), belûçî dêw, farisî ديو  (dîv, dêv), peştûyî dêw, pehlewî dêv, hexamenişî deyve-, avestayî 𐬛𐬀𐬉𐬬𐬀 (deêve-, deêwe-), sanskrîtî देव (devá: xweda), rûsî диво (dîvo: ecêb), latînî dīvus (xwedayî) û deus (xweda > fransî dieu, spanî dios), latviyayî dievs (xweda), lîtwanî dievas (xweda), yûnaniya kevn Ζεύς (Zêûs: xweda, Zeûs), hîtîtî 𒅆𒍑 (sîus: xweda), inglîziya kevn Tīw (xweda > inglîziya nû Tuesday = sêşem, "roja Tīwî")... hemû ji proto-hindûewropî *deywós (xweda, esmanî) ji *dyew- (esman, roja li esmanan]]) ku herwiha serekaniya diēs (roj, 24 saet]]) ya latînî ye. Pêşî wateya peyvê "xweda" bû lê paşî di zimanên îranî de maneya wê guherrî û bû "xwedayê jêrîn, dêw, şeytan". ديو (diyû) ya erebî, dev ya tirkî, دیو (dîv) ya osmanî, դեւ (dêw) ya ermeniya kevn, դև ya ermeniya nû, დევი (dêvî) ya gurcî, دیو (dîv) ya urdûyî, див (dîv) ya sirbî, div ya xirwatî... ji zimanên îranî hatine wergirtin.

Çavkanî: Horn p.133, Watkins p.22, Etymonline | Pokorny: 183

Jê

• dêwaz (mezinê dêwan)
• dêwane
• dêwî
• dêwîtî
• dêwtî
• dîn (bi maneya bêaqil, bêhiş)

Ji wêjeya klasîk

Lê ko hişyar im gelo yan xewn e min dîtî bi xwab
Dêwê mel'ûn û munafiq ê Xudê rûreş kirî
Ma bi bala hilkişêtin 'aqibet çî bit selab— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Werger

• Bretonî: kaour ^→ br, ramz ^→ br
• Çînî: 巨人 (jùrén)
• Elbanî: bajloz ^→ sq m
• Elmanî: Giant ^→ de m, Dämon ^→ de m, Riese ^→ de m, ^?Gigant ^→ de m, ^?zu groß gewachsen ^→ de
• Erebî: عملاق ('emlaq), ^?بعبع ^→ ar, ^?جني ^→ ar
• Ermenî: հսկա (hska)
• Esperantoyî: giganto ^→ eo
• Estonî: hiiglane ^→ et
• Farisî: ديو (dîv, dêv) ^→ fa, ^?اهريمن ^→ fa
• Fînî: jättiläinen ^→ fi
• Frensî: géant ^→ fr
• Gurcî: ბუმბერაზი (bumberazi)
• Holendî: reus ^→ nl m
• Mecarî: óriás ^→ hu
• Îdoyî: giganta ^→ io
• Îbranî: נפיל ^→ he
• Inglîzî: giant ^→ en, fiend ^→ en, goblin ^→ en, hob ^→ en, puck ^→ en, demon ^→ en, peloro- ^→ en, ^?afreet ^→ en
• Înuîtî: ᐃᓄᒃᐸᓱᒃᔪᒃ ^→ iu (inukpasukjuk)
• Îtalî: colosso ^→ it m, gigante ^→ it m
• Japonî: 巨人 ^→ ja (kyojin)
• Katalanî: gegant ^→ ca
• Oksîtanî: gigant ^→ oc
• Polonî: olbrzymi ^→ pl m, olbrzymia ^→ pl m, gigantyczny ^→ pl m
• Romanî: uriaș ^→ ro
• Rusî: великан ^→ ru (vêlîkan)
• Slovakî: obor ^→ sk m
• Spanî: gigante ^→ es
• Tayî: ยักษ์ (yák)
• Tirkî: dev ^→ tr
• Yewnanî: γίγαντας ^→ el (yígandas)

Formeke navdêrê

dêw

1. formek tewandî ji peyva dew
   • Ew dêw vedixwe. (Ew dewî vedixwe.)

Hevwate

• dewî