xal

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /xɑːl/
• Kîtekirin: xal

Navdêr

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xal	xal
Îzafe	xalê	xalên
Çemandî	xalî	xalan
Nîşandera çemandî	wî xalî	wan xalan
Bangkirin	xalo	xalino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	xalek	xalin
Îzafe	xalekî	xaline
Çemandî	xalekî	xalinan

xal nêr

1. (malbat) birayên dayika kesekî/ê

   Elî xalê min e. Elî birayê diya min e.

   • Asîmanê bê sitûn wî kir bedîd
     Sûretê ba xal û xet wî aferîd— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hesenê Bateyî)
2. nuqte, şanik, niqutk, deq, niqte, nuqtik, bêrq, pinî, pitik, nixtik, nuxte, pîne,
   nîşana hûrik û girover ya li dawiya her hevokê tê danîn
   (.)
3. bend, birg, made, her hevoka yan paragrafa jimarkirî ya metnê qanûnekê yan peymanekê yan argumentekê

   Xala sêyem ya peymanê dibêje ku divê 1 000 euro pêşin bêt dan.

4. pileyên biserketinê yan paşvemanê

   Ew sê xalan li pêş min e. (ji min zîrektir yan biserketîtir e.)

5. leke, teqme, niqteyek pîs ya ku ketiye ser tiştekî (bi taybetî ser cilan)
6. gelek caran ji bo cihên polîsan tê gotin

   xala pişkinînê, xala zêrevaniyê....

7. mijar, mesele
   • ...xalek heye ez dixwazim tu têbigihêjî. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 29, ISBN 978-605-2246-80-1)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: خال

Têkildar

• xalet
• xaltî
• xwarza
• xwarzî

Bide ber

• am
• ap
• mam
• met

Jê

• keçxal
• kurxal
• malxalan
• xalan
• xalojnê
• (Lêker) xal danîn
• (Navdêr) xaldanîn

Etîmolojî

Ji erebî خال‎ (ḵāl) ku herwiha wek خاڵ (xał) ketiye soranî û wek خالو (xalû) di farisî de jî cih girtiye. Ji eynî rehî: xalet, xaltî ku herwiha wek خاله (xale/xalê) ketiye farisî û wek hala jî di tirkî de cih girtiye.

Werger

Birayên dayika kesekî/ê (1)

• Talişî: dayî → tlylolo → tly
• Çînî: 舅父 (jiùfù), 舅舅 (jiùjiu)
• Almanî: Onkel → de, Fleck → de nêr, Muttermal → de nêr, ^?Schönheitsfleck → de, ^?Tupfen → de
• Erebî: خال (xal), ^?الشامة‎ → ar (aš-šāma), ^?نقطة‎ → ar, ^?النمرة‎ → ar
• Ermenî: մորեղբայր (moreghbayr), քեռի (k‘eŕi)
• Farisî: بند‎ → fa, داﯾﯽ‎ → fa, دایی‎ → fa, ماده‎ → fa, ^?دایی‎ → fa, ^?دایی‎ → fa, ^?نقطه‎ → fa, ^?نکته‎ → fa
• Fînî: eno → fi
• Fransî: oncle → fr, oncle maternel → fr
• Holendî: oom → nl
• Îbranî: דּוֹד (dod)
• Inglîzî: (maternal) uncle, ^?article → en, ^?mole → en, ^?naevus → en, ^?paragraph → en, ^?spot → en, ^?tattoo → en, ^?uncle → en, ^?birthmark → en, ^?birth-mark → en
• Îtalî: zio → it, zio materno → it
• Portugalî: tio → pt, tio materno → pt
• Rusî: дядя (djádja)
• Slovenî: stric → sl nêr
• Spanî: tío → es nêr, tío materno → es
• Swêdî: morbror → sv, onkel → sv
• Tirkî: dayı → tr
• Viyetnamî: cậu → vi, bác)
• Yûnanî: θείος (thíos)

Nîşana hûrik û girover ya li dawiya her hevokê tê danîn (2)

• Almanî: Punkt → de
• Fînî: piste → fi
• Fransî: point → fr
• Holendî: punt → nl
• Inglîzî: point → en, dot → en, full stop → en
• Îtalî: punto → it
• Latînî: punkts → la
• Polonî: kropka → pl
• Portugalî: ponto → pt
• Rusî: точка (tóčka)
• Spanî: punto → es
• Swêdî: punkt → sv
• Tirkî: nokta → tr

Soranî

Navdêr

xal

1. (malbat) xal