dîtin

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA: /diːˈtɪn/
• Jihevqetandin: dî·tin

Lêker

dîtin (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha: –bîn–
RP. Niha
	ez	dibînim
	tu	dibînî
	ew	dibîne
	em, hûn, ew	dibînin
Fermanî	Yekjimar	bibîne
	Pirjimar	bibînin
Rehê dema borî: –dît–
RP. Boriya sade
	min	dît
	te	dît
	wê/wî	dît
	me, we, wan	dît
Formên din: Tewandin:dîtin

dîtin lêkera xwerû, gerguhêz

1. Bi çavan pê hesîn, bi çavan hay jê bûn, ketin ber çavan.
   • Tarî bû, me ti tişt nedidît.
   • Mirov li ber ronahiyê tiştan dibîne.
   • Kesên ku nikarin bi çavên xwe dinyayê bibînin, kor in.

Herwiha

• (Klasîk) دین / دیتن
• (Devkî) dîn

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دیتن

Ji wêjeya klasîk

• Der mezarê sehle lê redda cewab
  Pirr kesan dîtin keramet û eser— (Mewlûda Kurdî ~1720, Mela Hisênê Bateyî)

Tewîn

Lêker:

Demên niha: -bîn-

Demên borî: -dît- an jî -dî-

Têkildar

• nerîn

Bide ber

• bîstin

Gotinên pêşiyan

• dîtin û gotin nabe wek hev

Etîmolojî

rehê peyva "dîtin":

• proto-hindûewropî: *d^heiə ("pê hesîn, dîtin, bihîstin")

• proto-aryayî: *dai- ("dîtin, bihîstin")

avestayî: dai- ("dîtin ")

farisiya kevn: dī- ("dîtin")

parsî: dyd- ("dîtin")

pehlewî: dyd- ("dîtin")

hotenî: dai- ("dîtin")

harezmî: dy- ("dîtin")

farisî: dīdan ("dîtin")

belûçî: dīt- ("dîtin") … ^{alfabeya arî}

kurmancî: dîtin ("dîtin")

soranî: dîtin, bînan ("dîtin")

hewramî: diyay ("dîtin") ...

zazakî: diyene, vînayen- ("dîtin")

şexbizinî: diyin, wînandin- ("dîtin")

sanskrîtî: dhay- ("bihîstin")

yewnanî: theôréô ("dîtin")

Çavkanî: Cheung p.49, Watkins p.18 | Pokorny: 243

rehê dema niha "-bîn-":

• proto-hindûewropî: *wein- ("dîtin")

• proto-aryayî: *wain- ("dîtin")

avestayî: vaēn-

farisiya kevn: vain-

pehlewî: wyn- (MMP), wynyk /wēnīg/ (BMP)

parsî: wyn-

sogdî: wyn-

farisî: bīn-

osetî: wynd

belûçî: gind-

talîşî: vind- ... ^{alfabeya arî}

kurmancî: -bîn- (rehê dema niha yê lêkar "dîtin")

soranî: bînan ("dîtin")

hewramî: wīn-

zazakî: vînayen

şexbizinî: wînandin

sanskrîtî: ven-

latînî: vēnārī ("nêçîr")...

Çıme: Cheung p.412

Jê

• bînahî
• bînayî
• bînbar
• bînbarî
• diyar
• diyarî (2)
• diyarîtî
• diyartî
• dîdar
• dîdarî
• dîmen
• dîtbar
• dîtbarî

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: dîtin
• Zazaki: vînayene

Werger

• Albanî: shoh ^→ sq, sheh ^→ sq
• Afrîkansî: sien ^→ af, besien ^→ af
• Çekî: vidit ^→ cs
• Çînî: 看 (kān/kàn)
• Danmarkî: se ^→ da
• Elmanî: sehen ^→ de, Ansatz ^→ de nêr, Anschauung ^→ de mê, Äußerung ^→ de mê, Ermittlung ^→ de mê, Gesinnung ^→ de mê, Gutdünken ^→ de nêr, Meinung ^→ de mê, auffinden ^→ de, ausfindig machen ^→ de, erleben ^→ de, feststellen ^→ de, finden ^→ de, miterleben ^→ de, wahrnehmen ^→ de, zu Gesicht bekommen ^→ de
• Esperantoyî: vidi ^→ eo
• Farisî: دیدن (dîden), دیدَن ^→ fa, نظاره کردن ^→ fa, یافتن ^→ fa, ديدن ^→ fa, ديد ^→ fa, ديدگاه ^→ fa, نظر ^→ fa, ^?دریافتن ^→ fa
• Erebî:(1) رؤية ^→ ar,قناعة ^→ ar,رأي ^→ ar,شكل ^→ ar, ^?شاف ^→ ar, ^?لقيط ^→ ar, ^?الإبصار ^→ ar, ^?الإیجاد ^→ ar, ^?البصارة ^→ ar, ^?التبصرة ^→ ar, ^?التبصیر ^→ ar, ^?التلقي ^→ ar, ^?الرأیة ^→ ar, ^?العین ^→ ar, ^?اللقیا ^→ ar, ^?المشاهدة ^→ ar, ^?المصادفة ^→ ar, ^?النظر ^→ ar, ^?طلعة ^→ ar, ^?مرأى ^→ ar
• Ferî: síggja ^→ fo, hyggja eftir ^→ fo
• Fînî: nähdä ^→ fi
• Frensî: voir ^→ fr
• Frîsî: sjen ^→ fy
• Gaelîka skotî: faic ^→ gd
• Holendî: zien ^→ nl
• Mecarî: lát ^→ hu
• Îbranî: לראות (li-rót)
• Îbriya kevn: ראה ^→ hbo nêr
• Inglîzî: to see ^→ en, to perceive with the eyes, opinion ^→ en, ray ^→ en, take in ^→ en, viewpoint ^→ en, perceive with the eyes ^→ en, spot ^→ en, opto- ^→ en, saw ^→ en, witness ^→ en, ^?catch sight of ^→ en, ^?eye sight ^→ en, ^?eye-wink ^→ en, ^?found ^→ en, ^?gander ^→ en, ^?glimpse ^→ en, ^?glimpsing ^→ en, ^?hit on ^→ en, ^?meet ^→ en, ^?ogling ^→ en, ^?peek ^→ en, ^?photoreception ^→ en, ^?set eyes on ^→ en, ^?sighting ^→ en, ^?take notice ^→ en, ^?tend ^→ en, ^?treasure trove ^→ en, ^?visibility ^→ en, ^?visioning ^→ en, ^?watching ^→ en, ^?witnessing ^→ en
• Inglîziya kevn: seon
• Îtalî: vedere ^→ it
• Japonî: 見る ^→ ja (みる, miru)
• Katalanî: veure ^→ ca
• Koreyî: 보다 (boda)
• Latînî: videre ^→ la
• Talişî: vinde ^→ tly
• Malezî: lihat ^→ ms
• Mayayî: ilik ^→ yua
• Norwecî: se ^→ no
• Papyamentoyî: mira ^→ pap
• Polonî: widzieć ^→ pl
• Portugalî: mirar ^→ pt, presenciar ^→ pt, pôr em vista ^→ pt, ver ^→ pt, enxergar ^→ pt
• Romanî: vedea ^→ ro
• Rusî: видеть ^→ ru, увидеть ^→ ru
• Sirananî: si ^→ srn
• Spanî: ver ^→ es
• Swêdî: se ^→ sv, skåda ^→ sv, skönja ^→ sv, titta ^→ sv
• Tagalogî: mákita ^→ tl, tignán ^→ tl
• Tirkî: görmek ^→ tr, bulmak ^→ tr, görüş ^→ tr, tavır ^→ tr, görme ^→ tr, milaheze ^→ tr, müşahade ^→ tr, tutum ^→ tr, görmüşlük ^→ tr, ^?mülahaza ^→ tr, ^?gezmek ^→ tr, ^?rüyet ^→ tr, ^?bulma ^→ tr
• Ukraynî: бачити (bačyty)
• Zuluyî: -bona ^→ zu

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dîtin	dîtin
Ravek	dîtina	dîtinên
Çemandî	dîtinê	dîtinan
Nîşandera çemandî	wê dîtinê	wan dîtinan
Bangkirin	dîtinê	dîtinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	dîtinek	dîtinin
Îzafe	dîtineke	dîtinine
Çemandî	dîtinekê	dîtininan

dîtin mê

1. Qenaet, bawerî, nerîn, boçûn, helwest, ray.
   • Bi dîtina min divê em îro biçin.
2. Şêwe, şikil.
   • Li wir, li ber wan dîtina wî hat guhertin. Rûyê wî wek rojê şewq da û cilên wî wek ronahiyê çîlspî bûn.

Werger

wate (1)

wate (2)