dîtin

Kurdî

Tewandina lêkera dîtin
RP. Niha
	–bîn–
	ez	dibînim
	tu	dibînî
	ew	dibîne
	em, hûn, ew	dibînin
RP. Boriya sade
	–dît–
	min	dît
	te	dît
	wê/wî	dît
	me, we, wan	dît
Ji bo hemû formên din: dîtin (Tewandin)

lêkera xwerû, gerguhêz
navdêr, mê

Wate

1. Bi çavan pê hesîn, bi çavan hay jê bûn, ketin ber çavan.
   • Tarî bû, me ti tişt nedidît.
   • Mirov li ber ronahiyê tiştan dibîne.
   • Kesên ku nikarin bi çavên xwe dinyayê bibînin, kor in.
2. Qenaet, bawerî, nerîn, boçûn, helwest, ray.
   • Bi dîtina min divê em îro biçin.
3. Şêwe, şikil.
   • Li wir, li ber wan dîtina wî hat guhertin. Rûyê wî wek rojê şewq da û cilên wî wek ronahiyê çîlspî bûn.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دیتن

Ji wêjeya klasîk

Der mezarê sehle lê redda cewab
Pirr kesan dîtin keramet û eser— (Mewlûda Kurdî ~1470, Mela Hisênê Bateyî)

Tewîn

Lêker:

Demên niha: -bîn-

Demên borî: -dît- an jî -dî-

Têkildar

• nerîn

Bide ber

• bîstin

Gotinên pêşiyan

dîtin û gotin nabe wek hev

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: dîtin

  Reşwanî: dîtin

Ji

rehê peyva "dîtin":

• proto-hindûewropî: *d^heiə ("pê hesîn, dîtin, bihîstin")

• proto-aryayî: *dai- ("dîtin, bihîstin")

avestayî: dai- ("dîtin ")

farisiya kevn: dī- ("dîtin")

parsî: dyd- ("dîtin")

pehlewî: dyd- ("dîtin")

hotenî: dai- ("dîtin")

harezmî: dy- ("dîtin")

farisî: dīdan ("dîtin")

belûçî: dīt- ("dîtin") … ^{alfabeya arî}

kurmancî: dîtin ("dîtin")

soranî: dîtin, bînan ("dîtin")

hewramî: diyay ("dîtin") ...

zazakî: diyene, vînayen- ("dîtin")

şexbizinî: diyin, wînandin- ("dîtin")

sanskrîtî: dhay- ("bihîstin")

yewnanî: theôréô ("dîtin")

Çavkanî: Cheung p.49, Watkins p.18 | Pokorny: 243

rehê dema niha "-bîn-":

• proto-hindûewropî: *wein- ("dîtin")

• proto-aryayî: *wain- ("dîtin")

avestayî: vaēn-

farisiya kevn: vain-

pehlewî: wyn- (MMP), wynyk /wēnīg/ (BMP)

parsî: wyn-

sogdî: wyn-

farisî: bīn-

osetî: wynd

belûçî: gind-

talîşî: vind- ... ^{alfabeya arî}

kurmancî: -bîn- (rehê dema niha yê lêkar "dîtin")

soranî: bînan ("dîtin")

hewramî: wīn-

zazakî: vînayen

şexbizinî: wînandin

sanskrîtî: ven-

latînî: vēnārī ("nêçîr")...

Çıme: Cheung p.412

Jê

• bînahî
• bînayî
• bînbar
• bînbarî
• diyar
• diyarî (2)
• diyarîtî
• diyartî
• dîdar
• dîdarî
• dîmen
• dîtbar
• dîtbarî

Werger

• Afrîkansî: sien ^→ af, besien ^→ af
• Çekî: vidit ^→ cs
• Çînî: 看 (kān/kàn)
• Danmarkî: se ^→ da
• Elmanî: sehen ^→ de, Ansatz ^→ de nêr, Anschauung ^→ de nêr, Äußerung ^→ de nêr, Ermittlung ^→ de nêr, Gesinnung ^→ de nêr, Gutdünken ^→ de nêr, Meinung ^→ de nêr, auffinden ^→ de, ausfindig machen ^→ de, erleben ^→ de, feststellen ^→ de, finden ^→ de, miterleben ^→ de, wahrnehmen ^→ de, zu Gesicht bekommen ^→ de
• Esperantoyî: vidi ^→ eo
• Farisî: دیدن (dîden), دیدَن ^→ fa, نظاره کردن ^→ fa, یافتن ^→ fa, ديدن ^→ fa, ديد ^→ fa, ديدگاه ^→ fa, نظر ^→ fa, ^?دریافتن ^→ fa
• Erebî:(1) رؤية ^→ ar,قناعة ^→ ar,رأي ^→ ar,شكل ^→ ar, ^?شاف ^→ ar, ^?لقيط ^→ ar, ^?الإبصار ^→ ar, ^?الإیجاد ^→ ar, ^?البصارة ^→ ar, ^?التبصرة ^→ ar, ^?التبصیر ^→ ar, ^?التلقي ^→ ar, ^?الرأیة ^→ ar, ^?العین ^→ ar, ^?اللقیا ^→ ar, ^?المشاهدة ^→ ar, ^?المصادفة ^→ ar, ^?النظر ^→ ar, ^?طلعة ^→ ar, ^?مرأى ^→ ar
• Ferî: síggja ^→ fo, hyggja eftir ^→ fo
• Fînî: nähdä ^→ fi
• Frensî: voir ^→ fr
• Frîsî: sjen ^→ fy
• Gaelîka skotî: faic ^→ gd
• Holendî: zien ^→ nl
• Mecarî: lát ^→ hu
• Îbranî: לראות (li-rót)
• Îbriya kevn: ראה ^→ hbo nêr
• Inglîzî: to see ^→ en, to perceive with the eyes, opinion ^→ en, ray ^→ en, take in ^→ en, viewpoint ^→ en, perceive with the eyes ^→ en, spot ^→ en, opto- ^→ en, saw ^→ en, witness ^→ en, ^?catch sight of ^→ en, ^?eye sight ^→ en, ^?eye-wink ^→ en, ^?found ^→ en, ^?gander ^→ en, ^?glimpse ^→ en, ^?glimpsing ^→ en, ^?hit on ^→ en, ^?meet ^→ en, ^?ogling ^→ en, ^?peek ^→ en, ^?photoreception ^→ en, ^?set eyes on ^→ en, ^?sighting ^→ en, ^?take notice ^→ en, ^?tend ^→ en, ^?treasure trove ^→ en, ^?visibility ^→ en, ^?visioning ^→ en, ^?watching ^→ en, ^?witnessing ^→ en
• Inglîziya kevn: seon
• Îtalî: vedere ^→ it
• Japonî: 見る ^→ ja (みる, miru)
• Katalanî: veure ^→ ca
• Koreyî: 보다 (boda)
• Latînî: videre ^→ la
• Talişî: vinde ^→ tly
• Malezî: lihat ^→ ms
• Mayayî: ilik ^→ yua
• Norwecî: se ^→ no
• Papyamentoyî: mira ^→ pap
• Polonî: widzieć ^→ pl
• Portugalî: mirar ^→ pt, presenciar ^→ pt, pôr em vista ^→ pt, ver ^→ pt, enxergar ^→ pt
• Romanî: vedea ^→ ro
• Rusî: видеть ^→ ru, увидеть ^→ ru
• Sirananî: si ^→ srn
• Spanî: ver ^→ es
• Swêdî: se ^→ sv, skåda ^→ sv, skönja ^→ sv, titta ^→ sv
• Tagalogî: mákita ^→ tl, tignán ^→ tl
• Tirkî: görmek ^→ tr, bulmak ^→ tr, görüş ^→ tr, tavır ^→ tr, görme ^→ tr, milaheze ^→ tr, müşahade ^→ tr, tutum ^→ tr, görmüşlük ^→ tr, ^?mülahaza ^→ tr, ^?gezmek ^→ tr, ^?rüyet ^→ tr, ^?bulma ^→ tr
• Ukraynî: бачити (bačyty)
• Zuluyî: -bona ^→ zu