bihîstin

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /bɪhiːsˈtɪn/
• Kîtekirin: bi·hîs·tin

Lêker

bihîstin (gerguhêz)
Rehê dema niha:
RP. Niha
	ez	dibîzim
	tu	dibîzî
	ew	dibîze
	em, hûn, ew	dibîzin
Fermanî	Yekjimar	bibîze
	Pirjimar	bibîzin
Rehê dema borî:
RP. Boriya sade
	min	bihîst
	te	bihîst
	wê/wî	bihîst
	me, we, wan	bihîst
Formên din: Tewandin:bihîstin

bihîstin gerguhêz (lêkera xwerû)

1. guh lê bûn, guhdarî kirin, bi guhan pê hesîn,
   (dengek) hatin guhî, bi ber guhî ketin,
   ketin ber guhî, bi guhên xwe hay / aga jê bûn
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. hest pê kirin, pê hesîn
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Ji wêjeya klasîk

• Xewfek me hebû lew bi wisalê perixîm ez
  Bihnek ji wisalê me bihîst û kerixîm ez
  Wek tole li pê mûçih li dorê çerixîm ez — (Melayê Cizîrî, Dîwan, ~1640)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: بهیستن

Herwiha

• bîstin
• bihîztin
• bîztin

Jê

• rabîstin

Têkildar

• guh dan
• guhdarî kirin

Bide ber

• dîtin
• pê hesîn

Etîmolojî

Ji berêtir *bedîst-, proto-hindûewropî *bʰeudʰ (“haydar bûn/kirin”), proto-îranî *beud- (“pê hesîn”).

Hevreha avestayî beod- > būyisiye. Ihtimal e ku -ist- qertafeke lêkerên pasîv bû, bide ber kurdî nivistin û farisî danisten (zanîn). Di nava gel de ji bo ramana deng hatin bêhtir deng hatin yekî tê karî. Zimanên din ên kurdî / îranî da hevrehên wan bi kar tên: zazakî eşnawitene, hewramî ئەژنەۋای (ejneway), ku ketiye an kar tê kiriye soranî ژنەفتن (jneftin) û kurdiya başûrî ژنەوتن (jnewtin); farisî شنیدن (şenîden)... Tev ji proto-hindûewropî *ksnew- (“sûtin, tûj kirin”), bi wateya guhên xwe tûjkirin bo çêtir pê hesîn.

Bi zaravayên din

• Zazakî : eşnawitene
• Hewramî : eşneway
• Şêxbizinî : êjneftin
• Soranî : bîstin

Werger

• Abxazî: аҳара (āḥārā)
• Afarî: oobbe
• Afrîkansî: hoor → af
• Akanî: te
• Aklanon: dungog
• Albanî: dëgjon
• Almaniya Pennsylvania: heere
• Almanî: hören → de

  Elmanîşî: ghööre

• Ambonezî-malezî: dangar
• Amharî: ሰማ (säma)
• Aromanî: avdu → roa-rup
• Asamî: শুন (xun)
• Astûrî: oyer
• Atîkamekwî: petam
• Azerî: eşitmək → az
• Baskî: entzun
• Başkîrî: ишетеү (išetew)
• Belarusî: чуць împf (čucʹ), учу́ць pf (učúcʹ), ўчуць pf (ŭčucʹ)
• Bengalî: শোনা → bn (śona)
• Bretonî: kleved → br
• Bruneyî: dangar
• Bulgarî: чу́вам → bg împf (čúvam)
• Burmayî: ကြား → my (kra:)
• Çeçenî: хаза (xaza)
• Çekî: slyšet → cs împf
• Çerokî: ᎠᏛᎩᎠ (advgia)
• Çînî:

  Kantonî: 聽到 / 听到 (teng¹ dou^3-2)

  Mandarînî: 聽見 / 听见 → zh (tīngjiàn)

  Minnanî: 聽著 / 听着 (thiaⁿ-tio̍h)

• Danmarkî: høre → da
• Endonezyayî: dengar → id
• Engayî: singi
• Erebî: سَمِعَ → ar (samiʿa)

  Erebiya misrî: سمع (simiʕ)

  Erebiya fasî: سْمع (sməʕ)

• Ermenî: լսել → hy (lsel)
• Esperantoyî: aŭdi → eo
• Estonî: kuulma → et
• Etiyopiya klasîk: ሰምዐ (sämʿä)
• Evenkî: до̄лды̄мӣ (dōldīmī)
• Farisî: شنیدن → fa (šenidan)
• Fatalukuyî: vari
• Ferî: hoyra → fo
• Fînî: kuulla → fi
• Fransî: entendre → fr

  Fransiya kevn: entendre

• Friyolî: sintî, uldî
• Frîsiya bakur:

  Föhr: hiar

  Frîsiya bakur: hiire

• Frîsî: hearre
• Gaelîka skotî: cluinn
• Galîsî: oír → gl, ouvir → gl, sentir → gl
• Gotî: 𐌷𐌰𐌿𐍃𐌾𐌰𐌽 (hausjan)
• Gurcî: სმენა (smena), გაგონება (gagoneba)
• Guwaranî: hendu
• Hawayî: lohe
• Higaononî: paliman
• Hindî: सुनना → hi (sunnā)
• Hmongî: hnov
• Holendî: horen → nl
• Îbanagî: ginna
• Îbranî: שָׁמַע → he (shamá')
• Îdoyî: audar → io
• Îngilîziya kevn: ġehīeran
• Îngilîzî: hear → en
• Îngûşî: хаза (xaza)
• Înterlîngua: audir
• Îrlendî: clois, cluin, airigh
• Îsnagî: xina
• Îstro-romanyayî: avzi
• Îtalî: sentire → it, udire → it
• Îzlendî: heyra → is
• Japonî: 聞く → ja (きく, kiku), 伺う → ja (うかがう, ukagau)
• Kamberayî: rongu, rongung
• Kannadayî: ಕೇಳು → kn (kēḷu)
• Kaşûbî: czëc
• Katalanî: sentir → ca, oir → ca
• Keçwayî: uyariy, uyay, uyarii, wiyai
• Keşmîrî: بوزُن (bōzun)
• Kirgizî: угуу → ky (uguu)
• Kîngalî: ඇසෙනවා (æsenawā)
• Komoriya ndzwanî: ukia
• Koreyî: 듣다 → ko (deutda)
• Kreyoliya belizeyî: hyaa
• Kumikî: эшитмек (eşitmek)
• Latgalî: dzierdēt, izdzierst
• Latînî: audio → la
• Latviyayî: dzirdēt → lv
• Lawsî: ໄດ້ຍິນ (dai nyin)
• Lîtwanî: girdėti → lt
• Lîvonî: kūlõ
• Luksembûrgî: héieren → lb
• Makasaeyî: wali
• Makedonî: слуша împf (sluša), слушне pf (slušne), чуе pf (čue)
• Malayalamî: കേൾക്കുക → ml (kēḷkkuka)
• Malezî: dengar → ms
• Maltayî: sama’
• Mançûyî: ᡩᠣᠨᠵᡳᠮᠪᡳ (donjimbi)
• Manksî: clin
• Mansakayî: dungug
• Maorî: oko → mi, rongo, hakiri
• Mecarî: hall → hu
• Misrî: (sḏm)
• Mongolî: дуулах → mn (duulax), сонсох → mn (sonsox)
• Nahwatliya klasîk: caqui
• Nahwatlî: caqui → nah
• Nanayî: долди- (dolʒi-)
• Normandî: ouï
• Norsiya kevn: hǫra, heyra
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: høre → no

  Norweciya nînorskî: høyra

• Oksîtanî: ausir → oc
• Oriyayî: ଶୁଣିବା → or (śuṇiba)
• Oromoyî: dhaga'uu
• Ozbekî: eshitmoq → uz, eshitib qolmoq
• Peştûyî: اورول (awrawəl)
• Pîpîlî: kaki, caqui
• Polonî: słyszeć → pl împf, usłyszeć → pl pf
• Portugalî: ouvir → pt
• Qazaxî: есту → kk (estu)
• Rapanuyî: ngaro'a
• Rendilleyî: dag
• Romancî: udir
• Romanyayî: auzi → ro
• Rusî: слы́шать → ru împf (slýšatʹ), услы́шать → ru pf (uslýšatʹ)
• S'gaw karenî: နၢ်ဟူ (na̱ hoo)
• Sahoyî: oobbe
• Saksoniya kevn: horian
• Sanskrîtî: श्रु → sa (śru), शृणोति → sa (śṛṇoti)
• Sardînî: intèndhere, intendi, intèndiri, intènnere
• Sicîlî: sintiri → scn, sèntiri → scn
• Sirananî: arki
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: чу̏ти împf, слу̏шати împf

  Latînî: čȕti → sh împf, slȕšati → sh împf

• Sîlhetî: ꠢꠥꠘꠣ (huna)
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: слꙑшати împf (slyšati)

• Slaviya rojavayî ya kevn: слꙑшати împf (slyšati)
• Slovakî: čuť împf, počuť
• Slovenî: slišati → sl împf
• Somalî: maqlid
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: słyšaś împf

  Sorbiya jorîn: słyšeć împf

• Spanî: oír → es
• Swêdî: höra → sv
• Şanî: ငိၼ် (ngǐn), ယိၼ်း (yín), ၺိၼ် (nyǐn)
• Tacikî: шунидан → tg (šunidan)
• Tagalogî: marinig, makarinig
• Tahîtî: faʻaroʻo
• Tamîlî: கேள் → ta (kēḷ)
• Tausugî: dungug
• Tayî: ได้ยิน → th
• Telûgûyî: విను → te (vinu)
• Temazîxtiya atlasa navendî: ⵙⵍⵍ (sll)
• Teteriya krîmî: eşitmek, tuymaq
• Teterî: ишетергә → tt (işetergä)
• Tetûmî: rona
• Tirkî: işitmek → tr, duymak → tr
• Tirkmenî: eşitmek
• Tîbetî: ཁོ (kho), གསན (gsan)
• Tokpisinî: harim
• Toxarî B: klyaus-
• Tuvanî: дыңнаар (dıñnaar), дыңнап каар (dıñnap kaar)
• Ugarîtî: 𐎌𐎎𐎓 (šmʿ)
• Urdûyî: سننا (sunnā)
• Ûkraynî: чу́ти → uk împf (čúty), почу́ти (počúty)
• Venîsî: sentir
• Viyetnamî: nghe → vi
• Walonî: ôre → wa, oyî → wa, etinde → wa
• Weylsî: clywed → cy
• Ximêrî: ឮ → km (lœ), ស្ដាប់ឮ (sdablœ)
• Yidîşî: הערן (hern)
• Yûnaniya mariupol: грику́ (hrikú)
• Yûnanî: ακούω → el (akoúo)

  Kevn: ἀκούω (akoúō); κλύω (klúō), ἀΐω (aḯō)

• Zêlandî: 'ore
• Zhuangî: ndaejnyi
• ǃKungî: s'aː
• ǃXóõ: ta̰ã

Navdêr

Tewandina bihîstin
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bihîstin	bihîstin
Îzafe	bihîstina	bihîstinên
Çemandî	bihîstinê	bihîstinan
Nîşandera çemandî	wê bihîstinê	wan bihîstinan
Bangkirin	bihîstinê	bihîstinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bihîstinek	bihîstinin
Îzafe	bihîstineke	bihîstinine
Çemandî	bihîstinekê	bihîstininan

bihîstin m

1. guhlêbûn, guhdarîkirin, pêhesîna bi guhan

   Bihîstina dengan.

   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Werger

• Tirkî: işitme → tr, duyma → tr