ketin

Kurdî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /kʰæˈtɘn/

• Deng (Amed)

• Kîtekirin: ke·tin

Lêker

ketin (lêkera negerguhêz)
Rehê dema niha: -kev-
RP. Niha
	ez	dikevim
	tu	dikevî
	ew	dikeve
	em, hûn, ew	dikevin
Fermanî	Yekjimar	bikeve
	Pirjimar	bikevin
Rehê dema borî: -ket-
RP. Boriya sade
	ez	ketim
	tu	ketî
	ew	ket
	em, hûn, ew	ketin
Formên din: Tewandin:ketin

Nîşaneke metirsiya ketina parçe-keviran ji jor de.

ketin lêkera xwerû, negerguhêz

1. (bêhemdî xwe) Hatin xwarê, nizm bûn, dahatin.

   Ew ji ser darê ket erdê û gelek êşiya.

2. Xwe li ser piyên xwe negirtin.
3. Çûn di derekê ve.

   Ketin hindir.

   Ketin zanîngehê.

   Diz ketin mala wan.

4. bûn bara yekî/ê, bûn behra yekî/ê

   Xanî bo birayê min ket.

5. li hev qelibîn, hatin ber yan ser hev:
   • Kewkeban seyra muxalif girt û têkil kir hisab
     Vêk ketin Şems û Zuhel îro di birca 'Eqrebê
     Seyf-i çû destê Merîxê mulkê dil lew bû xerab — (— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî))
6. eleqedar nebûn, têkilî]] nekirin:
   • (mecazî) Wekî ez çum û ew malne nehatin, êdî ewê tu dizanî û axa dizane, ew xeberê bi min ne ketîye. — (Mele Mehmûdê Bazîdî, Tûhfetu'l-Xîlan Fî Zimanê Kurdan, Weqfa Mezopotamyayê, 2019, çapa 1em, r. 103, ISBN 978-605-80975-1-3)
7. kêm bûn
   • Wek hawê ricafekê bi min digirt, û nebza min diket. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 69, ISBN 978-605-2246-80-1)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: که‌تن

Herwiha

• keftin
• kevtin

Jê

 

• (biwêj) ber ketin
• (biwêj) bi hev ketin
• (biwêj) bi ser ketin
• (biwêj) da ketin
• (biwêj) dûv ketin
• ketober
• ketî
• (biwêj) lê ketin
• (biwêj) paş ketin
• (biwêj) pê ketin
• (biwêj) pêş ketin
• (biwêj) ser ketin
• (biwêj) tê ketin
• (biwêj) tê ketin
• (biwêj) çav pê ketin

Etîmolojî

Herwiha keftin, rehê dema niha -kev-, hevreha kurdiya başûrî keftin, soranî kewtin, lekî ketin, hewramî kewtay, zazakî kewtene, belûçî کپت‎/کپگ‎ (kept/kepeg), rusî: копа́ть (kopátʹ) (kopátʹ: kolandin), çekî kopat (kolandin; pêhn lê dan), polonî kopać (pêhn lê dan, pê lê xistin), latviyayî kapât (jê kirin, birrîn), lîtwanî kapóti (jê kirin, birrîn), yûnaniya kevn κόπτω (kóptō: lê dan, lê xistin; jê kirin, birrîn; hejandin), yûnaniya bîzansî κόβω (kóbō), yûnaniya niha κόβω (kóvo)... hemû proto-hindûewropî *kop (“lê dan, lê xistin”).

Wek ku tê dîtin, di piraniya şaxên din yên hindûewropî de peyv transitîv e ("lê dan, lê xistin, kolandin...") lê di zimanên îranî (kurdî û belûçî) de bûye intransitîv ("bêhemdî xwe hatin xwarê"). Hêjayî gotinê ye di nav zimanên îranî de ev peyv di farisî de peyda nabe.

Çavkanî

• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 234
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 43
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Bi zaravayên din

• Lekî: ketin
• Soranî: کەوتن‎ (kewtin)
• Zazakî: kewtene

Werger

• Afarî: rade → aa
• Afrîkansî: val → af
• Albanî: bie → sq
• Alvîrî-vîdarî: بکتن‎ (beketen)
• Erebî: وَقَعَ‎ → ar (waqaʿa)

  Erebiya misrî: وقع‎ → arz (wiʾiʿ)

  Erebiya kendavî: طاح‎ (ṭāḥ)

  Erebiya hîcazî: طاح‎ (ṭāḥ)

• Aragonî: cayer → an
• Aramî:

  Siryaniya klasîk: ܢܦܠ‎ → syc (npal)

  Aramî: ܐܠܚܩ‎ → arc (elḥak)

• Ermenî: ընկնել → hy (ənknel)
• Aromanî: cad → roa-rup
• Asamî: পৰা → as (pora)
• Astûrî: cayer → ast
• Azerî: düşmək → az
• Bextiyarî: وستن‎ → bqi (vasten)
• Başkîrî: төшөү → ba (töšöw)
• Baskî: erori → eu
• Belarusî: па́даць → be impf (pádacʹ)
• Bengalî: পড়া → bn (pôṛa)
• Borôro: wudu
• Bulgarî: па́дам → bg impf (pádam)
• Burmayî: ကျ → my (kya.)
• Katalanî: caure → ca
• Sebwanoyî: hulog → ceb
• Çînî:

  Mandarînî: 落 → zh (luò)

• Çekî: padat → cs impf
• Dalmatî: cadar
• Danmarkî: falde → da
• Holendî: vallen → nl
• Esperantoyî: fali → eo
• Estonî: kukkuma → et
• Evenî: тиктэй (tiktəj)
• Ferî: falla → fo
• Fînî: kaatua → fi
• Fransî: tomber → fr
• Friyolî: cjadê → fur
• Galîsî: caer → gl
• Gurcî: დაცემა → ka (dacema)
• Almanî: fallen → de

  Elmanîşî: gheie → als

  Almaniya bilind a kevn: fallan → goh

• Gotî: 𐌳𐍂𐌹𐌿𐍃𐌰𐌽 → got (driusan)
• Yûnanî: πέφτω → el (péfto)

  Yûnaniya kevn: πίπτω → grc (píptō)

• Guwaranî: 'a → gn
• Îbranî: נָפַל‎ → he (nafál)
• Higaonon: hahulog
• Hindî: गिरना → hi (girnā)
• Mecarî: esik → hu
• Îzlendî: falla → is
• Îdoyî: falar → io
• Indonezî: jatuh → id
• Inglîzî: fall → en, ((boriya sade) fell, (boriya dûdar) fallen)
• Îngriyî: langeta → izh, tokkua → izh
• Înterlîngua: cader → ia
• Îrlendî: tit → ga

  Îrlendiya kevn: do·tuit → sga

• Îstriyotî: caì
• Îtalî: cadere → it
• Japonî: 落ちる → ja (おちる, ochiru)
• Javayî: tiba → jv
• Kaşûbî: pôdac → csb
• Qazaxî: жығылу → kk (jığılw)
• Ximêrî: ធ្លាក់ → km (thlĕək)
• Koreyî: 넘어지다 → ko (neomeojida)
• Kumikî: йыгъылмакъ → kum (yığılmaq)
• Kirgizî: түшүү → ky (tüşüü)
• Lawsî: ຕົກ → lo (tok)
• Latgalî: krist → ltg
• Latînî: cado → la
• Latviyayî: krist → lv
• Lîtwanî: kristi → lt
• Nedersaksî: fallen → nds
• Lueyî: ᦷᦎᧅ (ṫok)
• Makedonî: па́да → mk impf (páda)
• Malayalamî: വീഴുക → ml (vīḻuka)
• Mançûyî: ᡨᡠᡥᡝᠮᠪᡳ → mnc (tuhembi)
• Maranaoyî: olog
• Mbyá Guaraní: 'a
• Mizoyî: tlà → lus
• Mongolî: унах → mn (unah)
• Napolîtanî: cadé → nap
• Nepalî: खस्नु → ne (khasnu)
• Şîngazîcayî: uɗanguha
• North Frisian: Şablon:qualifier teterî
• Norwecî: falle → no
• Oksîtanî: càser → oc
• Ojibweyî: bangishin → oj
• Inglîziya kevn: drēosan → ang
• Frîsiya kevn: falla
• Norsiya kevn: falla → non
• Saksoniya kevn: fallan
• Oriyayî: ପଡିବା → or (pôḍiba)
• Oromoyî: kufuu → om
• Osmanî: دوشمك‎ → ota (düşmek)
• Papyamentoyî: kai → pap
• Farisî: افتادن‎ → fa (oftâdan)
• Polonî: spadać → pl impf
• Portugalî: cair → pt
• Keçwayî: urmay → qu
• Rapanuyî: hinga → rap
• Romagnolî: cadér → eml
• Romanyayî: cădea → ro
• Romancî: crudar → rm
• Rusî: па́дать → ru impf (pádatʹ)
• Saho: rade → ssy
• Sanskrîtî: पतति → sa (patati)
• Sardînî: orrúe → sc
• Gaelîka skotî: tuit → gd
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: па̏дати → sh impf

  Latînî: pȁdati → sh impf

• Sicîlî: càdiri → scn
• Slovakî: padať → sk impf
• Slovenî: pasti → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: padaś → dsb

• Sotoyiya başûr: wa → st
• Spanî: caer → es
• Sundanî: labuh → su
• Swahîlî: -anguka → sw
• Swêdî: falla → sv
• Sîlhetî: ꠙꠠꠣ → syl (foṛa)
• Tacikî: афтодан → tg (aftodan)
• Tamîlî: விழு → ta (viḻu)
• Teterî: егылырга → tt (egılırga)
• Tausug: hulug
• Telûgûyî: పడు → te (paḍu)
• Tetûmî: monu → tet
• Tayî: ตก → th (dtòk)
• Toxarî B: klāy-
• Tirkî: düşmek → tr
• Tirkmenî: çökmek → tk
• Ugarîtî: 𐎐𐎔𐎍 → uga (npl)
• Ûkraynî: па́дати → uk impf (pádaty)
• Urdûyî: گرنا‎ → ur (girnā)
• Ozbekî: tushmoq → uz
• Venîsî: cadare → vec
• Viyetnamî: ngã → vi
• Weylsî: syrthio → cy
• Frîsî: falle → fy
• Hmongî: poob
• Yakutî: оҕут → sah (oğut)
• Yidîşî: פֿאַלן‎ → yi (faln)
• Zêlandî: valle → zea

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ketin	ketin
Îzafe	ketina	ketinên
Çemandî	ketinê	ketinan
Nîşandera çemandî	wê ketinê	wan ketinan
Bangkirin	ketinê	ketinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ketinek	ketinin
Îzafe	ketineke	ketinine
Çemandî	ketinekê	ketininan

Ketina gogekê.

ketin mê

1. (bêhemdî xwe) Hatin xwarê, nizm bûn, dahatin.
2. Xwe li ser piyên xwe negirtin.
3. Çûn di derekê ve.
4. Bûn bara yekî/ê, bûn behra yekî/ê.
5. Çalakiyek ji hilweşandinê.

   Ketina navenda bazirganiya cîhanê rûreş bû.

6. Çalakiyek ji Dawiyê.

   Şoreşê ketina dîktatoriyê gengaz kir.

Jê

 

• berketin
• bihevketin
• biserketin
• daketin
• dûvketin
• lêketin
• paşketin
• pêketin
• pêşketin
• serketin
• têketin
• têketin
• çavpêketin

Bi zaravayên din

• Zazakî: kewtiş

Werger

• Almanî: Fall → de, Absturz → de
• Fînî: putoaminen → fi
• Fransî: chute → fr
• Holendî: val → nl
• Inglîzî: fall (act of moving lower)
• Inglîziya kevn: hryre → ang
• Înterlîngua: cadita → ia
• Îtalî: caduta → it
• Japonî: 落下 (rakka)
• Norwecî: fall nêtar
• Polonî: spadek → pl, spadanie → pl
• Portugalî: queda → pt
• Romanyayî: cădere → ro
• Rusî: падение → ru (padenije)
• Slovenî: padec → sl
• Spanî: caída → es
• Swêdî: fall → sv
• Tirkî: düşme → tr, girme → tr, inhitat → tr, sokuluş → tr, tedeni → tr, tükeniş → tr, tükenme → tr, yığılma → tr, izmihlal → tr