ketin

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /kʰætɪn/
• Deng (Amed)^ⓘ
• Kîtekirin: ke·tin

Lêker

ketin (negerguhêz)
Rehê dema niha: -kev-
RP. Niha
	ez	dikevim
	tu	dikevî
	ew	dikeve
	em, hûn, ew	dikevin
Fermanî	Yekjimar	bikeve
	Pirjimar	bikevin
Rehê dema borî: -ket-
RP. Boriya sade
	ez	ketim
	tu	ketî
	ew	ket
	em, hûn, ew	ketin
Formên din: Tewandin:ketin

Nîşaneke metirsiya ketina parçe-keviran ji jor de.

ketin negerguhêz (lêkera xwerû)

1. (bêhemdî xwe) Hatin xwarê, nizm bûn, dahatin.

   Ew ji ser darê ket erdê û gelek êşiya.

2. Xwe li ser piyên xwe negirtin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
3. Çûn di derekê ve.

   Ketin hindir.

   Ketin zanîngehê.

   Diz ketin mala wan.

4. bûn bara yekî/ê, bûn behra yekî/ê

   Xanî bo birayê min ket.

5. li hev qelibîn, hatin ber yan ser hev:
   • Kewkeban seyra muxalif girt û têkil kir hisab
     Vêk ketin Şems û Zuhel îro di birca 'Eqrebê
     Seyf-i çû destê Merîxê mulkê dil lew bû xerab — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
6. eleqedar nebûn, têkilî nekirin:
   • (mecazî) Wekî ez çum û ew malne nehatin, êdî ewê tu dizanî û axa dizane, ew xeberê bi min ne ketîye. — (Mele Mehmûdê Bazîdî, Tûhfetu'l-Xîlan Fî Zimanê Kurdan, Weqfa Mezopotamyayê, 2019, çapa 1ê, r. 103, ISBN 978-605-80975-1-3)
7. kêm bûn
   • Wek hawê ricafekê bi min digirt, û nebza min diket. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 69, ISBN 978-605-2246-80-1)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: که‌تن
• kurdî-krîlî: кʹәтьн

Herwiha

• keftin
• kevtin

Jê

• (biwêj) ber ketin
• (biwêj) bi hev ketin
• (biwêj) bi ser ketin
• (biwêj) da ketin
• (biwêj) dûv ketin
• ketober
• ketî
• (biwêj) lê ketin
• (biwêj) paş ketin
• (biwêj) pê ketin
• (biwêj) pêş ketin
• (biwêj) ser ketin
• (biwêj) tê ketin
• (biwêj) çav pê ketin

Etîmolojî

Herwiha keftin, rehê dema niha -kev-, hevreha kurdiya başûrî keftin, soranî کەوتن (kewtin), lekî [skrîpt hewce ye] (ketin), hewramî [skrîpt hewce ye] (kewtay), zazakî kewtene, belûçî کپت (kept) / کپگ (kepeg), rusî копа́ть (kopátʹ, “kolandin”), çekî kopat (“kolandin; pêhn lê dan”), polonî 'kopać (“pêhn lê dan, pê lê xistin”), latviyayî kapât (“jê kirin, birrîn”), lîtwanî kapóti (“jê kirin, birrîn”), yûnaniya kevn κόπτω (kóptō, “lê dan, lê xistin; jê kirin, birrîn; hejandin”), yûnaniya bîzansî κόβω (kóbō), yûnaniya niha κόβω (kóvo)... hemû proto-hindûewropî *kop (“lê dan, lê xistin”).

Wek ku tê dîtin, di piraniya şaxên din yên hindûewropî de peyv transitîv e ("lê dan, lê xistin, kolandin...") lê di zimanên îranî (kurdî û belûçî) de bûye intransitîv ("bêhemdî xwe hatin xwarê"). Hêjayî gotinê ye di nav zimanên îranî de ev peyv di farisî de peyda nabe.

Çavkanî

• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 234
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots^[1], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2an, r. 43
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Bi zaravayên din

• Lekî: ketin
• Soranî: کەوتن (kewtin)
• Zazakî: kewtene

Werger

• Afarî: rade
• Afrîkansî: val → af
• Albanî: bie → sq
• Almanî: fallen → de

  Elmanîşî: gheie

  Almaniya bilind a kevn: fallan

• Aragonî: cayer → an
• Aramî:

  Siryanî: ܢܦܠ (npal)

  Neo-aramiya rojavayî: ܐܠܚܩ (elḥak)

• Aromanî: cad
• Asamî: পৰা (pora)
• Astûrî: cayer, caer
• Azerî: düşmək → az
• Baskî: erori
• Başkîrî: төшөү (töšöw)
• Belarusî: па́даць împf (pádacʹ), упа́сці pf (upásci), ўпа́сці pf (ŭpásci)
• Bengalî: পড়া → bn (pôṛa)
• Bextiyarî: وستن (vasten)
• Bororoyî: wudu
• Bulgarî: па́дам împf (pádam)
• Burmayî: ကျ → my (kya.)
• Çekî: padat → cs împf, padnout → cs pf
• Çerokî: ᎦᎶᏍᎦ (galosga), ᎠᏐᎣᏍᎦ (asoosga), ᎦᏙᎣᏍᎦ (gadoosga), ᎪᎰᏍᎦ (gohosga)
• Çînî:

  Mandarînî: 落 → zh (luò), 落下 → zh (luòxià), 掉 → zh (diào)

• Dalmatî: cadar
• Danmarkî: falde → da
• Elwîrî-wîderî: بکتن (beketen)
• Endonezyayî: jatuh → id, gugur → id, runtuh → id, tumbang → id
• Erebî: وَقَعَ → ar (waqaʿa), سَقَطَ → ar (saqaṭa), تَسَاقَطَ (tasāqaṭa), هَوَى n (hawā)

  Erebiya misrî: وقع (wiʾiʿ)

  Erebiya kendavî: طاح (ṭāḥ)

  Erebiya hîcazî: طاح (ṭāḥ)

• Ermenî: ընկնել → hy (ənknel)
• Esperantoyî: fali → eo
• Estonî: kukkuma, langema
• Evenî: тиктэй (tiktəj)
• Farisî: افتادن → fa (oftâdan), فتادن → fa (fatâdan)
• Ferî: falla → fo
• Fînî: kaatua → fi, pudota → fi, sataa → fi
• Fransî: tomber → fr, chuter → fr, choir → fr
• Friyolî: cjadê, čhadê
• Frîsiya bakur: faal
• Frîsiya kevn: falla
• Frîsî: falle
• Gaelîka skotî: tuit
• Galîsî: caer → gl, caerse
• Gotî: 𐌳𐍂𐌹𐌿𐍃𐌰𐌽 (driusan)
• Gurcî: დაცემა (dacema), დავარდნა (davardna), წაქცევა (c̣akceva)
• Guwaranî: 'a, kúi
• Higaononî: hahulog
• Hindî: गिरना → hi (girnā), पड़ना → hi (paṛnā)
• Hmongî: poob
• Holendî: vallen → nl
• Îbranî: נָפַל (nafál)
• Îdoyî: falar → io
• Îngilîziya kevn: drēosan, feallan
• Îngilîzî: fall → en
• Îngriyî: langeta, tokkua, lankiissa
• Înterlîngua: cader → ia
• Îrlendî: tit

  Îrlendiya kevn: do·tuit

• Îstriyotî: caì, cascà
• Îtalî: cadere → it, cascare → it
• Îzlendî: falla → is, detta → is
• Japonî: 落ちる → ja (おちる, ochiru), 崩れる → ja (くずれる, kuzureru), 落下する → ja (らっかする, rakka suru), 転ぶ → ja (ころぶ, korobu), 降下する (こうかする, kōkasuru), 降る → ja (ふる, furu)
• Javayî: tiba → jv
• Kaşûbî: padac împf
• Katalanî: caure → ca
• Keçwayî: urmay, ishkiy, urmai, işkii
• Kirgizî: түшүү → ky (tüşüü), жыгыл- (cıgıl-)
• Koreyî: 넘어지다 → ko (neomeojida), 쓰러지다 → ko (sseureojida), 떨어지다 → ko (tteoreojida), 하락하다 → ko (harakhada), 낙하하다 → ko (nakhahada)
• Kumikî: йыгъылмакъ (yığılmaq), авмакъ (awmaq), тюшмек (tüşmek), тёгюльмек (tögülʹmek)
• Latgalî: krist
• Latînî: cado → la
• Latviyayî: krist → lv, nokrist
• Lawsî: ຕົກ (tok)
• Lîtwanî: kristi → lt, nukristi
• Lueyî: ᦷᦎᧅ (ṫok)
• Makedonî: па́да împf (páda)
• Malayalamî: വീഴുക → ml (vīḻuka), അധഃപതിക്കുക → ml (adhaḥpatikkuka)
• Mançûyî: ᡨᡠᡥᡝᠮᠪᡳ
• Maranaoyî: olog
• Mazenderanî: دکتن (daketen)
• Mbya guaraniyî: 'a
• Mecarî: esik → hu, zuhan → hu
• Mizoyî: tlà
• Mongolî: унах → mn (unax)
• Napolîtanî: cadé
• Nedersaksî: fallen → nds
• Nepalî: खस्नु (khasnu)
• Norsiya kevn: falla
• Norwecî: falle → no
• Ojibweyî: bangishin
• Oksîtanî: càser → oc, càder → oc, caire → oc
• Oriyayî: ପଡିବା (pôḍiba)
• Oromoyî: kufuu
• Osmanî: دوشمك (düşmek)
• Ozbekî: tushmoq → uz
• Papyamentoyî: kai
• Polonî: spadać → pl împf, spaść → pl pf
• Portugalî: cair → pt
• Qazaxî: жығылу (jyğylu), құлау → kk (qūlau)
• Rapanuyî: hinga
• Romagnolî: cadér
• Romancî: crudar
• Romanyayî: cădea → ro
• Rusî: па́дать împf (pádatʹ), упа́сть pf (upástʹ)
• Sahoyî: rade
• Saksoniya kevn: fallan, driosan
• Sanskrîtî: पतति → sa (patati)
• Sardînî: orrúe, orrúere
• Sebwanoyî: hulog
• Sicîlî: càdiri → scn
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: па̏дати împf, у̀пасти pf

  Latînî: pȁdati → sh împf, ùpasti → sh pf

• Sîlhetî: ꠙꠠꠣ (foṛa)
• Slovakî: padať împf, padnúť pf
• Slovenî: pasti → sl
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: padaś

• Sotoyiya başûr: wa → st
• Spanî: caer → es, caerse → es
• Sundanî: labuh → su
• Swahîlî: -anguka → sw
• Şîngazîcayî: uɗanguha
• Tacikî: афтодан → tg (aftodan)
• Tamîlî: விழு → ta (viḻu)
• Tausugî: hulug
• Tayî: ตก → th (dtòk)
• Telûgûyî: పడు → te (paḍu)
• Teterî: егылырга → tt (egılırga)
• Tetûmî: monu
• Tirkî: düşmek → tr
• Tirkmenî: çökmek, gaçmak
• Toxarî B: klāy-
• Tupînambayî: 'ar, kuî
• Ugarîtî: 𐎐𐎔𐎍 (npl)
• Urdûyî: گرنا (girnā), پڑنا (paṛnā)
• Ûkraynî: па́дати împf (pádaty), упа́сти pf (upásty), впа́сти pf (vpásty)
• Venîsî: cadare, cascar
• Viyetnamî: ngã → vi, té → vi, rớt → vi, rơi → vi
• Weylsî: syrthio → cy, cwympo → cy
• Ximêrî: ធ្លាក់ → km (thlĕək), រលំ → km (rɔlum)
• Yakutî: оҕут (oğut)
• Yidîşî: פֿאַלן (faln)
• Yûnanî: πέφτω → el (péfto)

  Kevn: πίπτω (píptō)

• Zêlandî: valle

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhartoya gotara fall a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

Tewandina ketin
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ketin	ketin
Îzafe	ketina	ketinên
Çemandî	ketinê	ketinan
Nîşandera çemandî	wê ketinê	wan ketinan
Bangkirin	ketinê	ketinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	ketinek	ketinin
Îzafe	ketineke	ketinine
Çemandî	ketinekê	ketininan

Ketina gogekê.

ketin m

1. (bêhemdî xwe) Hatin xwarê, nizm bûn, dahatin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
2. Xwe li ser piyên xwe negirtin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
3. Çûn di derekê ve.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
4. Bûn bara yekî/ê, bûn behra yekî/ê.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]
5. Çalakiyek ji hilweşandinê.

   Ketina navenda bazirganiya cîhanê rûreş bû.

6. Çalakiyek ji Dawiyê.

   Şoreşê ketina dîktatoriyê gengaz kir.

Jê

• berketin
• bihevketin
• biserketin
• daketin
• dûvketin
• lêketin
• paşketin
• pêketin
• pêşketin
• serketin
• têketin
• çavpêketin

Bi zaravayên din

• Zazakî: kewtiş

Werger

• Almanî: Fall → de, Absturz → de
• Fînî: putoaminen → fi
• Fransî: chute → fr
• Holendî: val → nl
• Îngilîziya kevn: hryre
• Îngilîzî: fall → en (act of moving lower)
• Înterlîngua: cadita → ia
• Îtalî: caduta → it
• Japonî: 落下 → ja (rakka)
• Norwecî: fall nêtar
• Polonî: spadek → pl, spadanie → pl
• Portugalî: queda → pt
• Romanyayî: cădere → ro
• Rusî: падение → ru (padenije)
• Slovenî: padec → sl
• Spanî: caída → es
• Swêdî: fall → sv
• Tirkî: düşme → tr, girme → tr, inhitat → tr, sokuluş → tr, tedeni, tükeniş → tr, tükenme → tr, yığılma → tr, izmihlal → tr