pêl

 Binêre herwiha: pel, pèl, û pell

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /pˤɛːl/
• Kîtekirin: pêl

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pêl	pêl
Îzafe	pêla	pêlên
Çemandî	pêlê	pêlan
Nîşandera çemandî	wê pêlê	wan pêlan
Bangkirin	pêlê	pêlino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pêlek	pêlin
Îzafe	pêleke	pêline
Çemandî	pêlekê	pêlinan

pêleke xurt

pêl mê

1. sîpel, şepol,
   ava ku ji ava din bilindtir dibe û di ser wê re dilive
   • Car caran pêlek ji pêlên din mezintir dihat û pêlavên me ên ji caw şil dikir. — (Biyanî, Albert Camus, Weşanên Nûdem)
2. livîna tiştekê bi taybetî ber bi hêlekê ve ku normal wêve naçe
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
3. frekans, weşan
   (bi taybetî ya radyoyê)
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Ji wêjeya klasîk

• Da binasî xeterên rê tu nebî xafil-i jê
  Dicle ye lê di pir in bir birê pêl û ber û merx
  Pîrê şear e di şi'rê we Melê şalifiroş — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: پێل‎

Bide ber

• pal
• pel
• pê
• pêç
• pêr
• pêş
• pil
• pîl
• pol
• pûl

Binêre herwiha

• cêl
• çêl
• dêl
• hêl
• kêl
• rêl
• sêl
• têl
• vêl

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *welʰ (“wergerîn, qulipîn - heman peyv serekaniya gerîn ya kurmancî ye jî”), hevreha pêl ya zazakî, شه‌پۆل‎ (şepol) ya soranî, bosnî û xirwatî val, sirbî вал (val), rusî волна (volna), latviyayî vilnis, almanî Welle...

Bikaranîn

Lêker:

• pêl kirin
• pêl dan

Navdêr:

• pêlkirin
• pêldan

Rengdêr:

• pêlkirî

Jê

• bêpêl
• bêpêlî
• bêpêlîtî
• bêpêltî
• bipêlî
• bipêlîtî
• bipêltî
• pêlandin
• pêldar
• pêldarî
• pêldarîtî
• pêldartî
• pêlder
• pêlderî
• pêlderîtî
• pêldertî
• pêldêr
• pêldêrî
• pêldêrîtî
• pêldêrtî
• pêlîn

Bi zaravayên din

• Soranî: شەپۆل‎ (şepol), پێل‎ (pêl), بەلگ‎ (belg)

Werger

• Afrîkansî: golf
• Albanî: valë → sq m, dallgë → sq m
• Almanî: Welle → de m, Woge → de m
• Altayiya başûrî: толку (tolku)
• Amharî: ማዕበል (maʿbäl), ሞገድ (mogäd)
• Aramî:

  Aramiya nû ya asûrî: ܓܠܠܐ‎ n (gallā)

• Aromanî: undã m, tãlazi m, chimã m, dalgã m
• Asamî: ঢৌ (dhou), লহৰ (lohor), তৰংগ (toroṅgo)
• Astûrî: onda → ast m
• Azerî: dalğa → az
• Baskî: olatu, uhin
• Başkîrî: тулҡын (tulqïn)
• Belarusî: хва́ля m (xválja)
• Bengalî: তরঙ্গ → bn (tôrôṅg), ঢেউ → bn (ḍheu)
• Bîkoliya naverast: alon, hukol, balod
• Bontociya rojhilatî: challoyon, onchoschos-or ay chanom
• Buduxî: лапа (lapa)
• Bulgarî: вълна́ → bg m (vǎlná)
• Burmayî: လှိုင်း → my (hluing:), တံပိုး → my (tampui:)
• Çamicuroyî: olashi
• Çekî: vlna → cs m
• Çînî:

  Kantonî: 波浪 (bo¹ long⁶)

  Dunganî: лон (lon)

  Mandarînî: 波浪 → zh (bōlàng), 波 → zh (bō), 浪 → zh (làng)

  Minnanî: 波浪 → zh-min-nan (pho-lōng)

• Dalmatî: jonda m
• Danmarkî: bølge → da g
• Endonezyayî: alun → id, ombak → id, gelombang → id
• Erebî: مَوْج‎ n (mawj)

  Erebiya misrî: موج‎ n (mōg)

  Erebiya hîcazî: موج‎ n (mōj), موجة‎ m (mōja)

• Ermenî: ալիք → hy (alikʿ)
• Esperantoyî: ondo
• Estonî: laine → et
• Evenî: ота (ota)
• Farisî: موج‎ → fa (mowj)
• Ferî: alda → fo m, bylgja m
• Fîjî: biau
• Fînî: aalto → fi
• Fransî: vague → fr m, flot → fr n
• Friyolî: onde m
• Frîsiya bakur: waag nt
• Gaelîka skotî: tonn n
• Galîsî: onda → gl m, vaga → gl m
• Gotî: 𐍅𐌴𐌲𐍃 n (wēgs)
• Gurcî: ტალღა (ṭalɣa)
• Hawayî: nalu
• Higaononî: balod
• Hindî: लहर → hi m (lahar)
• Holendî: golf → nl n, baar → nl m
• Îbranî: גַּל‎ → he n (gal)
• Îdoyî: ondo → io
• Îlokanoyî: allon
• Îngilîziya kevn: ȳþ m
• Îngilîzî: wave → en
• Îngriyî: laine, alto
• Îrlendiya kevn: tonn m
• Îrlendî: tonn m, croitheadh n, casadh n
• Îtalî: onda → it m
• Îzlendî: alda → is m, bylgja → is m
• Japonî: 波 → ja (なみ, nami), 周波 → ja (しゅうは, shūha)
• Javayiya kevn: halun
• Javayî: alun, ombak → jv
• Kalingayiya başûrî: tupiya
• Kapverdî: ónda
• Karaçay-balkarî: толкъун
• Karaîmî: tolhun
• Katalanî: ona → ca m
• Kirgizî: толкун → ky (tolkun)
• Kîkûyûyî: ikũmbĩ 5
• Kîngalî: රැල්ල (rælla)
• Koreyî: 물결 → ko (mulgyeol), 파도 → ko (pado)
• Kumikî: толкъун (tolqun)
• Latgalî: viļņs
• Latînî: unda → la m, fluctus n
• Latviyayî: vilnis → lv n
• Lawsî: ຄື້ນ → lo (khư̄n)
• Lezgînî: лепе (lepe)
• Lîtwanî: banga → lt m, vilnis n
• Lubuagan kalingayî: tuppiyak
• Luksembûrgî: Well m
• Makedonî: бран n (bran)
• Malayalamî: തിരമാല → ml (tiramāla), തിര → ml (tira)
• Malezî: alun, bena, gelombang → ms, ombak → ms
• Maltayî: mewġa m
• Mançûyî: ᠪᠣᠯᠵᠣᠨ (boljon), ᡩᠣᠯᡤᡳᠨ (dolgin)
• Manksî: tonn m
• Mansî: хумп (hump)
• Maorî: ngaru
• Mecarî: hullám → hu
• Misrî: (wꜣw n)
• Mongolî:

  Kirîlî: долгион → mn (dolgion)

  Mongolî: ᠳᠣᠯᠭᠢᠶᠠᠨ (dolɣiyan)

• Monî: လပှ်
• Mwanî: luwimbi
• Nanayî: вата
• Napolîtanî: onna m
• Navajoyî: tó yilkʼooł, tó náádiidááh
• Normandî: louême m
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: bølge → no n an m

  Norweciya nînorskî: bølgje m, bylgje m, bølge m

• Oksîtanî: èrsa → oc m
• Osmanî: طالغه‎ (dalga), موج‎ (mevc)
• Oygurî: دولقۇن‎ (dolqun)
• Ozbekî: to'lqin → uz, dolg'a → uz
• Peştûyî: موج‎ n (mawj), څپه‎ → ps m (čapa), باډاسکه‎ → ps m (bāḍāska)
• Plodîşî: Wal m
• Poloniya kevn: przewał n, wełna m
• Polonî: fala → pl, bałwan → pl
• Portugalî: onda → pt m, vaga → pt m
• Qazaxî: толқын (tolqyn)
• Romancî: unda m
• Romanyayî: val → ro, undă → ro, ondulație → ro m
• Rusî: волна́ → ru m (volná), вал → ru n (val)
• Samoayî: galu
• Sanskrîtî: तरंग → sa n (taraṃga)
• Sardînî: unda m, undha m, unna m
• Sebwanoyî: balod
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: та̏ла̄с n, ва̑л n

  Latînî: tȁlās → sh n, vȃl → sh n

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: вльна m (vlĭna), валъ n (valŭ)

  Glagolîtîk: ⰲⰾⱐⱀⰰ m (vlĭna)

• Slaviya rojavayî ya kevn: вълна m (vŭlna), валъ n (valŭ)
• Slovakî: vlna m
• Slovenî: val → sl n
• Sorbî:

  Sorbiya jorîn: žołma m

• Spanî: onda → es m, ola → es m
• Swahîlî: wimbi → sw
• Swêdî: våg → sv n, bölja → sv m
• Tacikî: мавҷ → tg (mavj)
• Tagalogî: alon → tl
• Tahîtî: ʻaru, ʻare
• Tamîlî: அலை → ta (alai)
• Tayî: คลื่น → th (klʉ̂ʉn)
• Telûgûyî: అల → te (ala), తరంగం → te (taraṅgaṃ), కెరటం → te (keraṭaṃ)
• Teterî: дулкын → tt (dulkın)
• Tetûmî: laloran
• Tirkî: dalga → tr
• Tirkmenî: tolkun
• Tîbetî: རྦ་རླབས (rba rlabs)
• Tongî: peau, ngalu
• Tuvalûyî: ngalu
• Tuwali ifugaoyî: dalluyun, kibyayong
• Urdûyî: لہر‎ m (lahar)
• Ûkraynî: хви́ля → uk m (xvýlja)
• Viyetnamî: sóng → vi
• Warayî: balud
• Weylsî: ton → cy m, gwaneg
• Xakasî: салғах (salğax)
• Ximêrî: រលក → km (rôlôk)
• Yakutî: долгун (dolgun)
• Yamanayî: čili
• Yidîşî: אינד‎ (ind), כוואַליע‎ m (khvalye)
• Yorubayî: ìgbì
• Yûnanî: κύμα → el nt (kýma)

  Kevn: κῦμα nt (kûma), κλύδων n (klúdōn)

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Kurdiya başûrî

Navdêr

pêl

1. (Şêxbizinî) pir, kuprî

   Le pêle helwigirdim.

Etîmolojî

hevreha soranî پرد‎ (pird) (pird), zazakî pird, hewramî pirdî, farisî پل‎ (pol), pehlewî 𐭯𐭥𐭧𐭫𐭩 (puhl), avestayî 𐬞𐬆𐬭𐬆𐬙𐬎 (pərətu), sanskrîtî पर (para: di ser re borîn), latînî portus (lîman, bender, keştîgeh > gelek zimanên ewropî port), yûnaniya kevn πόρος (póros: buhir, derbaz, derbend), îngilîzî ford (meyav, derbazgeha avê), almanî Furt (meyav, derbazgeh), îngilîzî firth (derbend), zimanên skandinavî fjord (derbend)... hemû ji proto-hindûewropî *pértus (derbazbûn). Binêre herwiha borîn, borandin.

Werger

pir — binêre pir

(Navdêr 1)

Friyolî

Navdêr

pêl nêr

1. (anatomî) mû, pûrt, pirç
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)