pêl

 Binêre herwiha: pel û pell

Kurmancî

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pêl	pêl
Îzafe	pêla	pêlên
Çemandî	pêlê	pêlan
Nîşandera çemandî	wê pêlê	wan pêlan
Bangkirin	pêlê	pêlino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	pêlek	pêlin
Îzafe	pêleke	pêline
Çemandî	pêlekê	pêlinan

pêleke xurt

pêl mê

1. sîpel, şepol,
   ava ku ji ava din bilindtir dibe û di ser wê re dilive
   • Car caran pêlek ji pêlên din mezintir dihat û pêlavên me ên ji caw şil dikir. — (Biyanî, Albert Camus, Weşanên Nûdem)
2. livîna tiştekê bi taybetî ber bi hêlekê ve ku normal wêve naçe
3. frekans, weşan
   (bi taybetî ya radyoyê)

Ji wêjeya klasîk

• Da binasî xeterên rê tu nebî xafil-i jê
  Dicle ye lê di pir in bir birê pêl û ber û merx
  Pîrê şear e di şi'rê we Melê şalifiroş— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: پێل

Bide ber

• pal
• pel
• pê
• pêç
• pêr
• pêş
• pil
• pîl
• pol
• pûl

Binêre herwiha

• cêl
• çêl
• dêl
• hêl
• kêl
• rêl
• sêl
• têl
• vêl

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *welʰ- (wergerîn, qulipîn - heman peyv serekaniya gerîn ya kurmancî ye jî), hevreha pêl ya zazakî, شه‌پۆل / şepol ya soranî, bosnî û xirwatî val, sirbî вал (val), rusî волна (volna), latviyayî vilnis, almanî Welle...

Bikaranîn

Lêker:

• pêl kirin
• pêl dan

Navdêr:

• pêlkirin
• pêldan

Rengdêr:

• pêlkirî

Jê

• bêpêl
• bêpêlî
• bêpêlîtî
• bêpêltî
• bipêlî
• bipêlîtî
• bipêltî
• pêlandin
• pêldar
• pêldarî
• pêldarîtî
• pêldartî
• pêlder
• pêlderî
• pêlderîtî
• pêldertî
• pêldêr
• pêldêrî
• pêldêrîtî
• pêldêrtî
• pêlîn

Bi zaravayên din

• Soranî: شەپۆل‎ (şepol), پێل‎ (pêl), بەلگ‎ (belg)

Werger

• Afrîkansî: baar → af
• Baskî: olatu → eu
• Belarusî: хваля → be (xvalja)
• Çekî: vlna → cs mê
• Danmarkî: bølge → da
• Almanî: Welle → de mê, Woge → de mê, welle → de
• Erebî: مَوجة‎ → ar (mewce), ^?الآذي‎ → ar, ^?الحدب‎ → ar, ^?العاقول‎ → ar, ^?العباب‎ → ar, ^?الموجة‎ → ar, ^?النفحة‎ → ar
• Esperantoyî: ondo → eo
• Farisî: موج‎ → fa, شلاله‎ → fa, اشعه‎ → fa, پرتو‎ → fa, طول موج‎ → fa, نسیم باد‎ → fa
• Ferî: alda → fo, bylgja → fo
• Fînî: aalto → fi, laine → fi
• Fransî: vague → fr, onde → fr, ondulation → fr
• Frîsî: baar → fy, weach → fy
• Gaelîka skotî: tonn → gd
• Holendî: baar → nl, golf → nl, gulp → nl
• Îdoyî: ondo → io
• Inglîzî: wave → en, upsurge → en, ^?plangent → en
• Îtalî: onda → it
• Katalanî: onada → ca
• Latînî: fluctus → la, unda → la
• Malezî: ombak → ms
• Papyamentoyî: ola → pap
• Polonî: fala → pl mê
• Portugalî: onda → pt, vaga → pt
• Romanyayî: val → ro
• Rusî: волна → ru (volna)
• Samiya bakurî: bárru → se
• Sirananî: skwala → srn
• Slovakî: vlna → sk mê
• Sonxayî: bonday → ses
• Spanî: ola → es, onda → es
• Swêdî: våg → sv g, bölja → sv g
• Tagalogî: álon → tl
• Tamîlî: அலை → ta (alai)
• Tirkî: dalga → tr, şelâle → tr, frekans → tr, ^?eğik → tr, ^?an → tr, ^?sütün → tr
• Yûnanî: κύμα → el (kýma)

Kurdiya başûrî

Navdêr

pêl

1. (Şêxbizinî) pir, kuprî

   Le pêle helwigirdim.

Etîmolojî

hevreha soranî پرد‎ (pird) (pird), zazakî pird, hewramî pirdî, farisî پل‎ (pol), pehlewî 𐭯𐭥𐭧𐭫𐭩 (puhl), avestayî 𐬞𐬆𐬭𐬆𐬙𐬎 (pərətu), sanskrîtî पर (para: di ser re borîn), latînî portus (lîman, bender, keştîgeh > gelek zimanên ewropî port), yûnaniya kevn πόρος (póros: buhir, derbaz, derbend), inglîzî ford (meyav, derbazgeha avê), almanî Furt (meyav, derbazgeh), inglîzî firth (derbend), zimanên skandinavî fjord (derbend)... hemû ji proto-hindûewropî *pértus (derbazbûn). Binêre herwiha borîn, borandin.

Werger

• Afrîkansî: brug → af
• Çekî: most → cs
• Çînî: 桥 → zh
• Danmarkî: bro → da
• Almanî: Brücke → de mê, abermals → de
• Esperantoyî: ponto → eo
• Farisî: بسا‎ → fa, پل‎ → fa, زیاد‎ → fa, فراوان‎ → fa, وافر‎ → fa, بسیار‎ → fa, تمام‎ → fa, تیرک اصلی‎ → fa
• Ferî: brúgv → fo
• Fînî: silta → fi
• Fransî: pont → fr
• Frîsî: brêge → fy
• Gaelîka skotî: drochaid → gd
• Holendî: brug → nl
• Mecarî: híd → hu
• Îdoyî: ponto → io
• Inglîzî: bridge → en, abundant → en, downright → en, only just → en, remarkably → en, rife → en, ample → en, hyper- → en, killing → en, multi- → en, pluri- → en, poly- → en, rampant → en, rattling → en
• Îtalî: ponte → it
• Îzlendî: brú → is
• Katalanî: pont → ca
• Kînyarwandayî: teme → rw (iteme)
• Latînî: pons → la
• Malezî: jembatan → ms
• Norwecî: bro → no g
• Papyamentoyî: brùg → pap, dèk → pap
• Polonî: most → pl
• Portugalî: ponte → pt
• Romanyayî: pod → ro
• Rusî: мост → ru (most)
• Sirananî: broki → srn
• Spanî: puente → es
• Swêdî: bro → sv
• Tagalogî: tuláy → tl
• Tirkî: köprü → tr, nene → tr, aşkın → tr, pek → tr, ziyade → tr, avuç avuç → tr, bayağı → tr, domuzuna → tr, fazla → tr, fena → tr, gani → tr, katı → tr, müteaddit → tr
• Yûnanî: γεφύρι → el (gefýri)