dêl

Kurdî

1. seyên mê

navdêr, mê

Dêleke avis.

Wate

1. Tiling, tûling.
2. Seyên mê, kûçikên mê, segên mê, dêlese.
3. Gurên mê, gurgên mê, dêlegur.
4. (dijûn) qehbe, kirûng, bilh

Ji wêjeya klasîk

Badeyê engurî kuca selsebîl
Dêl me hezar in te di bendê welê
»Leyse lena 'enke mecalu bedîl«— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Herwiha

• dêhl
• dihl

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: دێل

Têkildar

• kûç
• kûçik
• se
• seg
• tajî
• gur

Ji

Ji proto-hindûewropî *dhē(i)- (mêtin), proto-aryayî *dê- (dayik; mak), hevrehên kurmancî dê (dayik), dayên û dayik, soranî ده‌ڵ (deł: dêl) û دێڵ (dêł: dêl) û دایک (dayk: dayik), kirdkî/zazakî dele (dêl), hewramî dełe (dêl) û eḏa (dayik), farisî دايه (dayê: dayên), yûnaniya kevn θηλυς (thēlys: mê) û θήλή (thēlē: sermemik, serçiçik). Heman rehê proto-hindûewropî serekaniya peyva dotin ya kurdî ye jî. Bi rêya proto-hindûewropî *dʰugh₂tḗr belkî ew jî ji *dhē(i)- herwiha hevreha dot (keça kesekî/ê) ya kurmancî, دختر (duxter) ya farisî, daughter ya inglîzî... Bo zêdetir agahiyan li ser wan binere: dot. დედა (deda: dayik) ya gurcî û daduli ya lazî bi ihtimaleke mezin ji zimanên îranî hatine wergirtin.

Jê

• dêlegur
• dêlerûvî
• dêlî
• dêlîtî

Werger

• Bosnî: kučka ^→ bs mê
• Erebî: ^?اللعاة ^→ ar
• Bretonî: kiez ^→ br mê
• Bulgarî: кучка ^→ bg mê
• Çînî: 狗 ^→ zh
• Farisî: ^?به جای ^→ fa, ^?سگ ماده ^→ fa, ^?ماده سگ ^→ fa
• Danmarkî: hunhond ^→ da
• Elmanî: Hündin ^→ de mê
• Esperantoyî: hundino ^→ eo
• Fînî: narttu ^→ fi
• Frensî: chienne ^→ fr mê
• Holendî: teef ^→ nl mê
• Mecarî: szuka ^→ hu
• Inglîzî: bitch ^→ en, female canine / dog, sluttish ^→ en, substitutable ^→ en, ^?demimondaine ^→ en, ^?floozy ^→ en, ^?scrub ^→ en, ^?strange woman ^→ en, ^?cocotte ^→ en, ^?demimonde ^→ en, ^?moll ^→ en, ^?woman of the street ^→ en, ^?cutty sark ^→ en, ^?demi-mondaine ^→ en, ^?draggle-tail ^→ en, ^?scarlet woman ^→ en
• Interlingua: can ^→ ia mê
• Lîtwanî: kalė ^→ lt mê
• Papyamentoyî: tefi ^→ pap, kachó muhé ^→ pap
• Polonî: suka ^→ pl mê
• Portugalî: cadela ^→ pt mê, cachorra ^→ pt mê
• Rusî: сука ^→ ru mê
• Slovakî: suka ^→ sk mê
• Spanî: perra ^→ es mê
• Swêdî: tik ^→ sv c
• Tirkî: kancık ^→ tr, karşılık ^→ tr
• Weylsî: bitsh ^→ cy

2. li şûna, li cihê, pêş ve

hoker

Wate

1. Dêlva, şûna, li şûna, pêş ve, li cihê.
   • Ez nikarim biçim. Bila kesekî din ji dêl min ve biçe.

Wergerr

• Inglîzî: instead ^→ en, in place of ^→ en, behalf ^→ en, in lieu ^→ en, in lieu of ^→ en

3. dûvika hin heywanan

navdêr, mê

Wate

1. Kurî, boçik, kilik, dûvik, terrî.

Herwiha

• dêlî
• dîl

Ji

ji erebî zeyl