dêl
Kurdî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
| Zayenda mê ya binavkirî | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | dêl | dêl | ||
| Îzafe | dêla | dêlên | ||
| Çemandî | dêlê | dêlan | ||
| Nîşandera çemandî | wê dêlê | wan dêlan | ||
| Bangkirin | dêlê | dêlino | ||
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | dêlek | dêlin | ||
| Îzafe | dêleke | dêline | ||
| Çemandî | dêlekê | dêlinan | ||
dêl mê
- Tiling, tûling.
- (guhandar) Seyên mê, kûçikên mê, segên mê, dêlese.
- (guhandar) Gurên mê, dêlegur.
- (argo) qehbe, kirûng, bilh
Bi alfabeyên din[biguhêre]
Ji wêjeya klasîk[biguhêre]
- Badeyê engurî kuca selsebîl
Dêl me hezar in te di bendê welê
»Leyse lena 'enke mecalu bedîl«— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)
Herwiha[biguhêre]
Têkildar[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Ji proto-hindûewropî *dhē(i)- (mêtin), proto-îranî *dê- (dayik; mak), hevrehên kurmancî dê (dayik), dayên û dayik, soranî دهڵ (deł: dêl) û دێڵ (dêł: dêl) û دایک (dayk: dayik), kirdkî/zazakî dele (dêl), hewramî dełe (dêl) û eḏa (dayik), farisî دایه (dayê: dayên), yûnaniya kevn θηλυς (thēlys: mê) û θήλή (thēlē: sermemik, serçiçik). Heman rehê proto-hindûewropî serekaniya peyva dotin ya kurdî ye jî. Bi rêya proto-hindûewropî *dʰugh₂tḗr belkî ew jî ji *dhē(i)- herwiha hevreha dot (keça kesekî/ê) ya kurmancî, دختر (duxter) ya farisî, daughter ya inglîzî... Bo zêdetir agahiyan li ser wan binere: dot. დედა (deda: dayik) ya gurcî û daduli [1] ya lazî bi ihtimaleke mezin ji zimanên îranî hatine wergirtin.
Jê[biguhêre]
Werger[biguhêre]
- Sirboxirwatî: kučka → sh mê
- Erebî: ?اللعاة → ar
- Bretonî: kiez → br mê
- Bulgarî: кучка → bg (kučka) mê
- Çînî: 狗 → zh
- Farisî: ?به جای → fa, ?سگ ماده → fa, ?ماده سگ → fa
- Danmarkî: hunhond → da
- Almanî: Hündin → de mê
- Esperantoyî: hundino → eo
- Fînî: narttu → fi
- Fransî: chienne → fr mê
- Holendî: teef → nl mê
- Mecarî: szuka → hu
- Inglîzî: bitch → en, female canine / dog, sluttish → en, substitutable → en, ?demimondaine → en, ?floozy → en, ?scrub → en, ?strange woman → en, ?cocotte → en, ?demimonde → en, ?moll → en, ?woman of the street → en, ?cutty sark → en, ?demi-mondaine → en, ?draggle-tail → en, ?scarlet woman → en
- Înterlîngua: can → ia mê
- Lîtwanî: kalė → lt mê
- Papyamentoyî: tefi → pap, kachó muhé → pap
- Polonî: suka → pl mê
- Portugalî: cadela → pt mê, cachorra → pt mê
- Rusî: сука → ru (suka) mê
- Slovakî: suka → sk mê
- Spanî: perra → es mê
- Swêdî: tik → sv g
- Tirkî: kancık → tr, karşılık → tr
- Weylsî: bitsh → cy
[biguhêre]
dêl mê
- dûvika hin heywanan, kurî, boçik, kilik, dûvik, terrî
- ..gelek caran dêla wan girê didan. — (Eyüp Kiran, Dewrêşê Evdî Kulîlka Bilbizêk û Rim, Nûbihar, 2018, çapa 4em, r. 34, ISBN 978-9944-360-95-1)
Herwiha[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
Ji erebî [skrîpt hewce ye] (zeyl).
Werger[biguhêre]
Hoker[biguhêre]
dêl
Werger[biguhêre]
- Inglîzî: instead → en, in place of → en, behalf → en, in lieu → en, in lieu of → en