kuştin

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /kʊʃˈtɪn/
• Deng (Bidlîs)^ⓘ
• Kîtekirin: kuş·tin

Lêker

kuştin (lêkera gerguhêz)
Rehê dema niha: -kuj-
RP. Niha
	ez	dikujim
	tu	dikujî
	ew	dikuje
	em, hûn, ew	dikujin
Fermanî	Yekjimar	bikuje
	Pirjimar	bikujin
Rehê dema borî: -kuşt-
RP. Boriya sade
	min	kuşt
	te	kuşt
	wê/wî	kuşt
	me, we, wan	kuşt
Formên din: Tewandin:kuştin

Çend kes kesekî dikujin.

kuştin lêkera xwerû, gerguhêz, k-ya nerm, t-ya nerm

1. Jiyana mirovekê/î yan candarekê/î bi dawî anîn.

   Wî sê kes bi demanceyê kuştine.

   • Adetê Eqradan di şerî de weko mirovek ji hespê ket û esîr bû êdî mimkûn nîne ewî nakujin. — (Adetên Kurdîstan, M. Mahmut Beyazîdî, werger: Delîlo Îzolî)
2. Bûn sedema mirinê.

   Cigareyan û bîreyê ew kuşt.

3. (mecazî) Rê lê birîn.

   Gotinên wî diyaloga navbera herdu aliyan kuşt.

4. (mecazî) Bêbandor kirin.

   Gulavê hemî bêna nexweş kuşt.

5. (mecazî) Pirr êşandin.

   Vê jana piyan ez kuştim.

   • Di vê dewran û çerxê da
     Hebîbê bêxeta kuştim
     Bi derba firqetê axir — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640)
6. (mecazî) Pirr xemgîn kirin.

   Evîna te ez kuştime.

7. (mecazî) Pirr westandin.

   Ev dereceyên bêdawî dirêj min dikujin.

8. (mecazî) Xwe pê pirr westandin.

   Te xwe bi xwendinê kuşt.

9. Temirandin, vemirandin.

   Ka lampeyê bikuje berî ku werî binivî..

10. (bêyî ku ti tiştek giring bike) Dem borandin.

    Li vir ti nakim, tenê dema xwe dikujim.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: کوشتن‎

Herwiha

• kujtin

Jê

• -kuj
• -kujî
• kujende
• kujendeyî
• kujer
• kujerî
• kuştar
• kuştarî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *keu- ("lê dan, derbe lê dan"), proto-îranî *kauş- ("lê dan, şer kirin"), avestayî: kauş- ("şer kirin "), partî: kuş- ("şer kirin "), pehlewî: kuş- ("şer kirin "), farisî: kuş- ("kuştin"), belûçî: kuş- ("kuştin"), kîrîbatî: kuš- ("kuştin"), kurmancî: kuştin /-kuj-/- ("kuştin"), soranî: kuştin /-kuj-/- ("kuştin"), zazakî: kişten /kiš-) ("kuştin"), hewramî: kuştay /-kuş-- ("kuştin") ... ^{alfabeya arî}, latînî: cudere ("lê dan"), tokerî: koş- ("kuştin; xirabkirin"), almanî: hauen ("birîn, jê kirin"), îngilîzî: hew ("birîn, jê kirin"),

Çavkanî

• Cheung, Johnny, Etymological Dictionary of the Iranian Verb, Leiden, 2007, r. 251
• Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em, r. 37
• Etymonline. Online English Etymology Dictionary. <etymonline.com> by Douglas Harper.

Werger

• Afrîkansî: vermoor
• Ahomî: 𑜁𑜠 (kha)
• Aklanon: patay
• Albanî: vras → sq
• Almanî: töten → de, umbringen → de, ermorden → de

  Elmanîşî: tööde

• Asamî: মাৰ (mar), মাৰি পেলা (mari pela), হত্যা কৰ (hoitta kor)
• Astûrî: matar → ast
• Avarî: чӏвазе (č̣waze)
• Azerî: öldürmək → az
• Baskî: hil
• Başkîrî: үлтереү (ülterew)
• Belarusî: забіва́ць impf (zabivácʹ), забі́ць pf (zabícʹ)
• Bengalî: হত্যা করা (hôtja kôra), বধ করা (bôdh kôra)
• Bororoyî: bito
• Bulgarî: уби́вам impf (ubívam), уби́я pf (ubíja)
• Burmayî: သတ် → my (sat), သတ်ဖြတ် → my (sathprat)
• Buryatî: алаха (alaxa)
• Çeçenî: де (de), ден (den)
• Çekî: zabít → cs
• Çerokî: ᎠᎯᎭ (ahiha)
• Çîkasawî: abi
• Çînî:

  Kantonî: 殺 (saat³), 殺死 (saat³ sei²)

  Dunganî: са (sa), дасы (dasɨ)

  Ganî: 殺 (sah⁶)

  Hakkayî: 殺 (sat)

  Jinî: 殺 (sah⁴)

  Mandarînî: 殺 → zh (shā); 殺死 → zh (shāsǐ); 戕殺 (qiángshā); 宰 → zh (zǎi) ; 弄死 → zh (nòngsǐ, nèngsǐ); 搞死 (gǎosǐ) ; 整死 (zhěngsǐ) ; 打死 → zh (dǎsǐ)

  Min beî: 殺 (suŏi), 刣 (tî)

  Min dongî: 刣 (tài), 刣死 (tài-sī)

  Minnanî: 刣 → zh-min-nan (thâi), 刣死 (thâi--sí)

  Wuyî: 殺

  Xiangî: 殺 (sa⁶)

• Çukçî: тэгинӈэтык (tėginṇėtyk)
• Danmarkî: dræbe → da, ihjelslå → da, slå ihjel
• Drungî: svt
• Elfdalî: ev ijel, ela
• Endonezyayî: membunuh → id
• Erebî: قَتَلَ‎ → ar (qatala)

  Erebiya cezayirî: قتل‎ (qtel)

  Erebiya misrî: قتل‎ (ʾatal), موت‎ (mawwit)

  Erebiya hîcazî: قَتَل‎ (gatal), مَوَّت‎ (mawwat), ذبح‎ (dabaḥ)

  Erebiya fasî: قتل‎ (qtal)

  Erebiya başûrê şamê: قتل‎ (ʾatal)

• Ermenî: սպանել → hy (spanel)
• Esperantoyî: mortigi
• Estonî: tapma → et
• Evenî: мадай (madaj)
• Evenkî: вами (wami)
• Farisî: کشتن‎ → fa (koštan)
• Ferî: drepa → fo
• Fînî: tappaa → fi, surmata → fi, nirhata → fi
• Fransî: tuer → fr, couiquer → fr, occire → fr, buter → fr, zigouiller → fr, descendre → fr, dévitaliser → fr, dézinguer → fr, envoyer chez saint Pierre, exterminer → fr, faire avaler son extrait de naissance, faire disparaître, faire la peau → fr, neutraliser → fr, liquider → fr, fumer → fr, refroidir → fr, trucider → fr, ôter la vie

  Fransiya navîn: occire

  Fransiya kevn: ocire

• Friyolî: maçâ, copâ
• Frîsî: deadzje
• Gaelîka skotî: marbh, cuir gu bàs
• Galîsî: matar → gl
• Galûrîsî: iscatteddare
• Gotî: 𐌳𐌰𐌿𐌸𐌾𐌰𐌽 (dauþjan), 𐌲𐌰𐌳𐌰𐌿𐌸𐌾𐌰𐌽 (gadauþjan)
• Gujaratî: મારવું (mārvũ)
• Gurcî: კვლა (ḳvla), მოკვლა (moḳvla), ბოლოს მოღება (bolos moɣeba)
• Hawayî: hoʻomake
• Higaononî: hunatayan, minatay
• Hindî: मार डालना (mār ḍālnā), मारना → hi (mārnā), हत्या करना (hatyā karnā), वध करना (vadh karnā), प्राण ले लेना (prāṇ le lenā), कतल करना (katal karnā)
• Hmongî: tua
• Holendî: doden → nl, vermoorden → nl
• Îbranî: הרג‎ → he n (harag)
• Îdoyî: mortigar → io
• Îngilîziya kevn: ofslēan
• Îngilîzî: kill → en
• Îngriyî: tappaa, surmata, leikata
• Îngûşî: ве (we)
• Îrlendî: maraigh

  Îrlendiya kevn: marbaid

• Îtalî: uccidere → it, ammazzare → it, assassinare → it, terminare → it, eliminare → it
• Îzlendî: drepa → is
• Japonî: 殺す → ja (ころす, korosu)
• Javayî: matèni → jv
• Kabîlî: enɣ
• Kalalîsûtî: toquppaa
• Kalmîkî: алх (alx)
• Kamberayî: pameti
• Kannadayî: ಕೊಲ್ಲು → kn (kollu)
• Karaçay-balkarî: ёлтюрюрге (öltürürge)
• Katalanî: matar → ca
• Keçwayî: wañuchiy → qu
• Kirgizî: өлтүрүү → ky (öltürüü)
• Kîngalî: මරනවා (maranawā)
• Komî-permyakî: вины (viny)
• Komorî: uula
• Koreyî: 죽이다 → ko (jugida)
• Lamboyayî: haʼmate
• Latgalî: nūsist, nuoveit
• Latînî: occidō → la, interficiō → la, necō → la, caedō → la, concidō, mortificō, exanimō, mactō, letō → la, consumō → la, deiciō
• Latviyayî: nāvēt, nogalināt → lv
• Lawsî: ຂ້າ → lo (khā)
• Lîtwanî: žudyti
• Lombardî: mazzà, massà
• Lueyî: ᦃᦱᧉ (ẋaa²)
• Makedonî: убива impf (ubiva), убие pf (ubie)
• Malayalamî: കൊല്ലുക → ml (kolluka)
• Malezî: membunuh, bunuh → ms
• Maltayî: qatel
• Mançûyî: ᠸᠠᠮᠪᡳ (wambi)
• Mansakayî: bono, patay
• Maorî: whakamate, patu
• Maranaoyî: bono'
• Maratî: मारणे (mārṇe), हत्या करणे (hatyā karṇe)
• Mecarî: öl → hu, megöl → hu, gyilkol → hu, kioltja az életét, életét követeli, halálát okozza, életét veszti
• Misrî: (smꜣ)
• Mînangkabawî: bunuah
• Mongolî: алах → mn (alah)
• Nanayî: ва-
• Napolîtanî: accidere
• Nedersaksî:

  Almaniya jêrîn a almanî: doot maken

• Nepalî: मार्नु (mārnu)
• Normandî: tuer, occi
• Norwecî: drepe → no
• Ohloniya bakur: meme
• Oksîtanî: tuar → oc, matar → oc, aucir → oc
• Oriyayî: ମରେଇବା → or (môreiba)
• Osetî: марын (maryn)
• Oygurî: ئۆلتۈرمەك‎ (öltürmek)
• Ozbekî: oʻldirmoq → uz
• Palî: ghāteti
• Peştûyî: قتلول‎ → ps (qatlawᶕl), مړه کول‎ (mṛǝ́kawǝ́l)
• Plodîşî: aufschaufen, dootmoaken
• Polonî: zabijać → pl impf, zabić → pl pf, dobić → pl pf
• Portugalî: matar → pt
• Puncabî: ਮਾਰ ਸੁੱਟਣਾ (mār suṭṭaṇā)
• Qazaxî: өлтiру (öltiru)
• Romancî: mazzar, mazar, mazzer
• Romanyayî: omorî → ro, ucide → ro, lua viața
• Rusî: убива́ть impf (ubivátʹ), уби́ть pf (ubítʹ)
• Samiya bakurî: goddit, sorbmet, goddalit
• Samoayî: fasioti
• Sanskrîtî: हन्ति → sa (hanti)
• Sardînî: bochire, bochíere, buchíere, ochídere

  Sardînî: bocciri

  Sardînî: bocchire, occhíere

• Sassarîsî: bocchire
• Sebwanoyî: patay
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: уби́јати impf, у̀бити pf, у̀смртити pf, поби́јати impf, по̀бити pf, ликвиди́рати impf an pf

  Latînî: ubíjati → sh impf, ùbiti → sh pf, ùsmrtiti → sh pf, pobíjati → sh impf, pòbiti → sh pf, likvidírati → sh impf an pf

• Sîlhetî: ꠝꠣꠞ (mar), ꠎꠛꠧ ꠇꠞ (zobo xor)
• Slovakî: zabíjať impf, zabiť pf
• Slovenî: ubijati impf, ubíti → sl pf
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: wusmjerśiś pf, wusmjerśowaś impf, skóńcowaś pf, kóńcowaś impf

  Sorbiya jorîn: kóncować → hsb impf, skóncować → hsb pf

• Sotoyiya başûr: bolaya → st
• Spanî: matar → es, dar matarile
• Sundanî: telas
• Sûmerî: 𒄮 (SÙR), 𒄤 (GAZ)
• Swahîlî: kuua
• Swêdî: döda → sv, dräpa → sv, avliva → sv, mörda → sv
• Şanî: ၶႃႈ (khāa)
• Şerpayî: བསད (se)
• Şîngazîcayî: hura hitswa
• Tacikî: куштан → tg (kuštan)
• Tagalogî: patay → tl, patayin
• Tamîlî: கொல் → ta (kol)
• Tausugî: bunu
• Tay dam: ꪄ꫁ꪱ
• Tayî: ฆ่า → th (kâa)
• Telûgûyî: చంపు → te (campu)
• Teteriya krîmî: gebertmek, öldürmek
• Teterî: үтерергә → tt (üterergä)
• Tetûmî: oho
• Tirkî: öldürmek → tr
• Tirkmenî: öldürmek
• Tîbetî: གསོད (gsod)
• Tokpisinî: kilim
• Tongî: tāmate'i
• Toxarî B: kau-
• Tuvanî: өлүрер (ölürer)
• Udmurtî: виыны (viyny)
• Ugarîtî: 𐎅𐎗𐎂 (hrg)
• Urdûyî: مارنا‎ (mārnā)
• Ûkraynî: вбива́ти impf (vbyváty), убива́ти impf (ubyváty), вби́ти pf (vbýty), уби́ти pf (ubýty)
• Venîsî: copar → vec, maẑar, masar
• Viyetnamî: giết → vi
• Volapûkî: deidön → vo
• Walonî: touwer → wa
• Weylsî: lladd → cy
• Xakasî: ӧдірерге (ӧdírerge), ӧдір саларға (ӧdír salarğa)
• Ximêrî: សម្លាប់ → km (sɑmlŏəp), ឃាត → km (khiət)
• Yakutî: өлөр (ölör)
• Yidîşî: טייטן‎ (teytn), אומברענגען‎ (umbrengen), אַוועקהרגענען‎ pf (avekhargenen), אַוועקלייגן‎ pf (avekleygn)
• Yûnanî: σκοτώνω → el (skotóno), θανατώνω → el (thanatóno), φονεύω → el (fonévo)

  Kevn: ἀποκτείνω (apokteínō), κτείνω (kteínō), ἐπέφνον (epéphnon), καίνω (kaínō), κατακτείνω (katakteínō), κατέπεφνον (katépephnon), φονεύω (phoneúō), ὄλλυμι (óllumi), ἀπόλλυμι (apóllumi), καταχράομαι (katakhráomai), ἀποπνίγω (apopnígō), ἀνύω (anúō), ἀναλίσκω (analískō), ἀναιρέω (anairéō), αἱρέω (hairéō), ἀείρω (aeírō)

• Zêlandî: doôddoeë
• Zhuangî: gaj

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kuştin	kuştin
Îzafe	kuştina	kuştinên
Çemandî	kuştinê	kuştinan
Nîşandera çemandî	wê kuştinê	wan kuştinan
Bangkirin	kuştinê	kuştinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	kuştinek	kuştinin
Îzafe	kuştineke	kuştinine
Çemandî	kuştinekê	kuştininan

kuştin mê

1. qetilkirin, bidawîanîna jiyana mirovekî yan candarekî:
   kuştina mirovan,
   kuştina heywanên çolê,
   kuştina gulan bi avnedanê
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Werger

• Almanî: Töten → de nt, Erlegen → de nt
• Çînî:

  Mandarînî: 殺 → zh (shā)

• Çoktawî: abi
• Danmarkî: drab → da nt
• Erebî: قَتْل‎ → ar n (qatl)

  Erebiya cezayirî: قتل‎ (qetl)

• Esperantoyî: mortigo
• Fînî: tappaminen → fi
• Fransî: meurtre → fr n
• Gurcî: მკვლელობა (mḳvleloba)
• Îngilîziya kevn: mansliht n, sleġe n
• Îngilîzî: killing → en, murder → en
• Îtalî: uccisione → it m, omicidio → it n, assassinio → it n
• Japonî: 殺すこと → ja (ころすこと, korosu koto)
• Latînî: nex → la m, interfectiō m, mactatio m, mortificatio m, caesum nt, exanimatio m, letum → la nt
• Makedonî: убиство nt (ubistvo)
• Ojibweyî: nitaagewin
• Portugalî: assassinato → pt n
• Rusî: уби́йство nt (ubíjstvo), убо́й n (ubój), умерщвле́ние nt (umerščvlénije), убие́ние nt (ubijénije), лише́ние жи́зни nt (lišénije žízni)
• Sanskrîtî: घात → sa n (ghāta)
• Spanî: asesinato → es n
• Telûgûyî: చంపుట → te (campuṭa)
• Tirkî: katledilme, öldürülme → tr
• Toxarî B: kāwälñe
• Walonî: touwaedje → wa n, moude → wa n

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.