gihiştin

Kurmancî

Bilêvkirin

• IPA^(kilîd): /ɡɪhɪʃˈtɪn/
• Kîtekirin: gi‧hiş‧tin

Lêker

gihiştin (negerguhêz)
Rehê dema niha:
RP. Niha
	ez	digihim
	tu	digihî
	ew	digihe
	em, hûn, ew	digihin
Fermanî	Yekjimar	bigihe
	Pirjimar	bigihin
Rehê dema borî:
RP. Boriya sade
	ez	gihiştim
	tu	gihiştî
	ew	gihişt
	em, hûn, ew	gihiştin
Formên din: Tewandin:gihiştin

gihiştin negerguhêz (lêkera xwerû)

1. Heta derekê çûn yan hatin.

   Dema em gihiştin malê, bûbû êvar.

2. Dem hebûn bo kirina tiştekê/î.

   Ez negihiştim karê xwe temam bikim.

3. (fêkî yan sebze) Ketin wê qonaxê ku êdî dikarin bên xwarin.

   Ev firingî hê negihiştine, şînik in û nayên xwarin.

4. bi dû ketin, digel beşdar bûn.

   Ez dê bigihim rêbaza Pêşmergeyî.

5. Fêhm kirin.
   • Tiştên em niha nagihîjinê, em ê rojek ji rojan bi dest bixin (...) — (Bexçeyê Vîşne, Anton Çexov, Weşanên Nûdem)
6. qîm kirin, têr kirin, qîmî (tiştekî) kirin, têrî (tiştekî) kirin
   • Welleh birazî ez weke berê me. Doktor emeliyata min dixwaze, lê buha ye, qeweta min nagihîjiyê. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
7. mezin bûn
   • ...evene cil û lîbasê min ên berêne...û paşî saya we gihame mal û dewletê û rûtbeya wezaretê. — (1857, Mela Mûsayê Hekarî, Amadekar: Hêmin Omer, Durrû’l Mecalîs, sala weşandinê: 2022, r. 163)}

Ji wêjeya klasîk

• Sîne putxane ye îro me ji dêm û qed û qiştê
  Bi dilê sade çi kim ez ko tecella negihiştê
  Ew e min qibleyê cebhet di qiyam û di qu'ûdê — (Melayê Cizîrî, Dîwan, ~1640)

Herwiha

• gehan
• gehijîn
• gehiştin
• gehiyan
• gehîn
• gehîştin
• gehîyan
• gehyan
• geyan
• gêhan
• gêhijîn
• gêhiştin
• gêhiyan
• gêhîn
• gêhîyan
• gêhyan
• gêyan
• gihan
• gihaştin
• gihijîn
• gihiyan
• gihîn
• gihîştin
• gihyan
• giyan
• gîhan
• gîhijîn
• gîhiştin
• gîhiyan
• gîhîn
• gîhîştin
• gîhyan
• gîyan

Tewîn

-gih-

-gihêj-

-gêj-

Têkildar

• gihandin

Jê

• bergihiştî
• gihiştî
• negihiştî
• nûgihiştî
• ragihiştin

Etîmolojî

Herwiha gihan, soranî gehan/gehîştin, ji *gediştin, ji *ged- + -iştin/-an; ji forma bêyî a- ya hatin (<*ageden). Bide ber farisiya navîn [skrîpt hewce ye] (ameden) û [skrîpt hewce ye] (meden), herdu bi maneya hatin. Lê heke hevreha partî [Peyv?] (/⁠wihişt-⁠/, “ber pê ve çûn, bi walî ve livîn”) bibe ne ji wê ye. Herwiha bide ber proto-îranî *gátiš (getiş, “çûn, livîn”), ji proto-hindûewropî *gʷḿ̥tis (“gav avêtin, meşîn, bi rê ve çûn”), hevreha kurmancî gav, avestayî 𐬀𐬌𐬡𐬌-𐬔𐬀𐬌𐬙𐬌 (aⁱβi-gaⁱti), yûnaniya kevn βάσις (básis, “gav”) (>latînî basis (“bingeh”) > gelek zimanên ewropî, îngilîzî base). Di dawiyê de ne diyar e.

Werger

• Almanî : eintreffen → de, ankommen → de, erlangen → de, gelingen → de, ausreifen → de, einfinden → de, einhalten → de, einholen → de, einreisen → de, Einsicht → de m, erreichen → de, erzielen → de, gelangen → de, nachkommen → de, reif werden → de, wachsen → de, zugehen → de, Zugriff → de m, Ankunft → de m
• Erebî : وصول → ar, انضمام → ar, التحاق → ar, تحقيق → ar, نيل → ar, نضوج → ar, ^?التقاء → ar, ^?بلغ → ar, ^?زواج → ar, ^?قدم → ar, ^?وصل → ar
• Farisî : دسترسی → fa, ورود → fa, پخته شدن → fa, دست یافتن → fa, رسیدن → fa, رسیدن → fa, ^?وصل → fa, ^?وصل بودن → fa
• Îngilîzî : access → en, advance → en, arrival → en, develop → en, improve → en, accession → en, attain → en, attainment → en, progress → en, link up → en, maturing → en, (2) to have time for → en, to be done → en, to be avilable → en, (4) join → en, ^?blow in → en, ^?adulthood → en, ^?arrive → en, ^?come at → en, ^?come of age → en, ^?come to hand → en, ^?come up with → en, ^?conductor → en, ^?cut one's wizdom teeth → en, ^?disperse → en, ^?full age → en, ^?get at → en, ^?get there → en, ^?getting to → en, ^?legal age → en, ^?maturation → en, ^?overtake → en, ^?pubescence → en, ^?pull up with → en, ^?pupate → en, ^?pupating → en, ^?pupation → en, ^?ride down → en, ^?ripening → en, ^?riping → en, ^?run to → en
• Îtalî: arrivare → it, giungere → it
• Tirkî : kavuşmak → tr, aksetmek → tr, baliğ olmak → tr, dayanmak → tr, değmek → tr, erişmek → tr, ermek → tr, gelmek → tr, idrak → tr, idrak etmek → tr, intikal etmek → tr, mazhariyet → tr, muvasalat etmek → tr, nail olmak → tr, olgunlaşmak → tr, özümlemek → tr, pişmek → tr, tutmak → tr, ulaşmak → tr, uzanmak → tr, varılmak → tr, varmak → tr, vasıl olmak → tr, vusul bulmak → tr, yetişmek → tr, yetmek → tr, yürümek → tr, kemale ermak → tr, ruh → tr, tekamül etmek → tr

(fêkî yan sebze) Ketin wê qonaxê ku êdî dikarin bên xwarin. (3)

• Almanî : reifen → de
• Îngilîzî : to mature → en, to ripen → en
• Erebî : نَضِجَ (naḍija)
• Bretonî : azvediñ, azviñ → br, dareviñ → br
• Katalanî : madurar → ca
• Spanî : madurar → es
• Fînî : kypsyä → fi
• Fransî: mûrir → fr
• Yûnanî : ωριμάζω → el (orimázo)
• Îtalî : maturare → it
• Qazaxî : пісу (pisüw)
• Holendî : rijpen → nl, rijp worden
• Oksîtanî : madurar → oc, amadurar → oc
• Portugalî : amadurecer → pt, maturar
• Rusî : созреть → ru (sozretʹ)
• Samiya bakurî : láddat → se
• Şîngazîcayî : huiva
• Swêdî : mogna → sv
• Tirkî : olgunlaşmak → tr
• Walonî : meuri → wa, mawri → wa

Navdêr

Tewandina gihiştin
Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	gihiştin	gihiştin
Îzafe	gihiştina	gihiştinên
Çemandî	gihiştinê	gihiştinan
Nîşandera çemandî	wê gihiştinê	wan gihiştinan
Bangkirin	gihiştinê	gihiştinino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	gihiştinek	gihiştinin
Îzafe	gihiştineke	gihiştinine
Çemandî	gihiştinekê	gihiştininan

gihiştin m

1. Maneya vê madeyê hê nehatiye nivîsîn. Heke hûn maneya wê bizanin, kerem bikin binivîsin.
   • Nimûneyekê lê zêde bike [ biguhêre ]

Etîmolojî

  Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.

Werger

• Tirkî:, kavuşma → tr, eriş → tr, erişim → tr, erişme → tr, erme → tr, gelişim → tr, iktiran → tr, neşvünema → tr, pişme → tr, olgunlaşma → tr, tekâmül → tr, ulaşma → tr, uzanma → tr, varılma → tr, varma → tr, vusul → tr, yetişme → tr, yetme → tr, vasıl → tr, vuslat → tr