bûn

Kurdî

Tewandina lêkera bûn
RP. Niha
	–b–
	ez	dibim
	tu	dibî
	ew	dibe
	em, hûn, ew	dibin
RP. Boriya sade
	–bû–
	ez	bûm
	tu	bûyî
	ew	bû
	em, hûn, ew	bûn
Ji bo hemû formên din: bûn (Tewandin)

Zarrokek nûbûyî

lêkera xwerû, negerguhêz
navdêr, mê

Wate

1. Rewşa berdewam ya kesekî yan tiştekî diyar dike.
   • Ez kurd im.
   • Tu kî yî?
   • Ew mamoste bû?
2. Guherrîna rewşê diyar dike.
   • Ew kengî bû mamoste?
3. welidîn, ji dayik bûn
   • Kurrê te kengî bûye?

Ji wêjeya klasîk

Çengalê zulfan tab-i da
Da 'işq-i hil bit pêl-i-pêl
Qelbê me bê cellab-i da— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: بوون

Herwiha

• bûyîn
• bîn
• bwîn
• wûn

Tewandin

Statîk 1. Piştî dengdarekê: Dema peyva berî wê bi tîpek dengdar bi dawî tê: Ez … im    (Ez Azad im.) Tu … î    (Tu heval î.) Ew … e    (Ew cîran e.) Em … in    (Em kurd in.) Hûn … in    (Hûn baş in?) Ew … in    (Ew şivan in.) 2. Piştî bêdengekê: Dema peyva berî wê bi tîpek bêdeng bi dawî tê: Ez … me    (Ez ne mamoste me.) Tu … yî    (Tu hêja yî.) Ew … ye    (Ew kî ye?) Em … ne    (Em gundî ne.) Hûn … ne    (Hûn ji kû ne?) Ew … ne    (Ew çi ne?)

Dînamîk (tewandin) 1. berî peyva serekî: Ez dibim …    (Ez dibim mamoste.) Tu dibî …    (Tu dibî mamoste.) Ew dibe …    (Ew dibe mamoste.) Em dibin …    (Em dibin mamoste.) Hûn dibin …    (Hûn dibin mamoste.) Ew dibin …    (Ew dibin mamoste.) 2. Li dû peyva serekî: Ez … dibim    (Ez mezin dibim) Tu … dibî    (Tu mezin dibî) Ew … dibe    (Ew mezin dibe) Em … dibin    (Em mezin dibin) Hûn …. dibin    (Hûn mezin dibin) Ew … dibin    (Ew mezin dibin)

Ji

Ji proto-hindûewropî *bʰuH-, proto-aryayî *bew-, hevreha avestayî bew-, farisiya kevn bev-, pehlewî û sogdî bu-, farisî بودن (bûden), soranî بوون (bûn), zazakî biyayen, hewramî biyay, sanskrîtî भवति (bhevetî), rusî быть (biyti), lîtwanî būti, bretonî buot, yûnaniya kevn φύω (phuō), latînî fui. Bo etîmolojiya rehên dema niha ya statîk, binere: im, î, e û in.

• proto-hindûewropî: *b^heu- ("bûn")
• proto-aryayî: *bew- ("bûn")

avestayî: bew- ("bûn")

farisiya kevn: bev- ("bûn")

parsî: bu- ("bûn")

pehlewî: bu- ("bûn")

sogdî: bu- ("bûn")

farisî: bûden / bāš- ("bûn")

talîşî: be- ("bûn")

kurmancî: bûn / -b- ("bûn")

soranî: bûn / -be- ("bûn")

hewramî: biyay- / b- ("bûn")

zazakî: bîyayene / b-- ("bûn")...

sanskrîtî: bhev- ("bûn")

yewnanî: phu ("bûn")

latînî: fui ("bûn")

inglîzî: be ("bûn")...

Çavkanî: Cheung p.17, Watkins p.11, Etymonline | Pokorny: 146 f.

Bikaranîn

Lêker:

• bûn birin

Navdêr:

• bûnbirin

Werger

rewşa berdewam (1)

• Talişî: be ^→ tly
• Afrîkansî: wees ^→ af
• Bretonî: bezañ ^→ br
• Erebî: كان ^→ ar, كون ^→ ar
• Bulgarî: съм ^→ bg
• Çekî: být ^→ cs
• Çînî: 是 ^→ zh
• Danmarkî: være ^→ da
• ekspreso: esen
• Elmanî: sein ^→ de
• Esperantoyî: esti ^→ eo
• Farisî: بایش ^→ fa, رخدادن ^→ fa, رویانیدن ^→ fa, هستید ^→ fa, بودن ^→ fa, شدن ^→ fa, وجود داشتن ^→ fa, متولد شدن ^→ fa
• Ferî: vera ^→ fo
• Fînî: olla ^→ fi
• Frensî: être ^→ fr
• Frîsî: syn ^→ fy, wêze ^→ fy
• Gujaratî: હોવું ^→ gu
• Gurcî: ყოფნა ^→ ka
• Hindî: होना ^→ hi
• Holendî: zijn ^→ nl, wezen ^→ nl
• Mecarî: lenni ^→ hu
• Inglîzî: to be ^→ en, to become ^→ en
• Inglîziya kevn: beon ^→ ang, wesan ^→ ang
• Interlingua: esser ^→ ia, ser ^→ ia
• Îtalî: essere ^→ it, stare ^→ it
• Îzlendî: vera ^→ is
• Japonî: だ ^→ ja (1), です ^→ ja (1), いる ^→ ja (2), ある ^→ ja (2)
• Katalanî: ser ^→ ca, ésser ^→ ca estar ^→ ca
• Latînî: esse ^→ la
• Norwecî: være ^→ no
• Papyamentoyî: ta ^→ pap
• Polonî: być ^→ pl
• Portugalî: ser ^→ pt
• Romanî: fi ^→ ro
• Rusî: быть ^→ ru
• Sirananî: de ^→ srn
• Spanî: ser ^→ es, estar ^→ es
• Swêdî: vara ^→ sv
• Tirkî: olmak ^→ tr
• Yewnanî: είμαι ^→ el

rewşa guherrbar (2)

• Afrîkansî: raak ^→ af, word ^→ af
• Danmarkî: blive ^→ da
• Elmanî: werden ^→ de
• Esperantoyî: iĝi ^→ eo
• Ferî: gerast ^→ fo, verða ^→ fo
• Fînî: tulla joksikin ^→ fi
• Frensî: devenir ^→ fr
• Frîsî: wurde ^→ fy
• Gaelîka skotî: fàs ^→ gd
• Holendî: raken ^→ nl, worden ^→ nl
• Mecarî: lesz ^→ hu
• Îdoyî: divenar ^→ io
• igs-gls*: esce ^→ igs-gls
• Inglîzî: to become ^→ en
• Erebî: صیرورة ^→ ar
• Îtalî: diventare ^→ it
• Îzlendî: verða ^→ is
• Malezî: jadi ^→ ms
• Norwecî: bli ^→ no
• Papyamentoyî: bira ^→ pap
• Polonî: zostać ^→ pl, stawać się ^→ pl
• Portugalî: acontecer ^→ pt, futuro ^→ pt
• Romanî: deveni ^→ ro
• Sirananî: kon ^→ srn, tron ^→ srn
• Spanî: hacerse ^→ es
• Swêdî: bli ^→ sv, bliva ^→ sv
• Tagalogî: nagíing ^→ tl
• Tirkî: olmak ^→ tr

welidîn, ji dayik bûn (3)

• Erebî: ميلاد ^→ ar, ولادة ^→ ar
• Fînî: syntyä ^→ fi
• Inglîzî: to be born
• Tirkî: doğmak ^→ tr