reş
Naverok
Kurmancî[biguherîne]
Wate[biguherîne]
- tarîtirîn reng, rengê ji hemiyan tarîtir, wek rengê rejiyê. #000000
- tarî, ji ronahiyê bêpar
- temirandî
- Ka wê çirayê reş bike.
- çermreş, mirovên çermreş yên mîna efrîqiyan
- bêyom, pirr xirab, nebaş
- Kîmyabarana Helepçeyê di dîroka Gelê Kurd de rojek reş e.
Ji wêjeya klasîk[biguherîne]
Saqî ko dêm mehweş bitin
Kagul ji şêva reş bitin
Qerqef bila ateş bitin— (Dîwana Melayê Cizirî ~1640, Melayê Cizîrî)
Bi alfabeyên din[biguherîne]
Hevwate[biguherîne]
Bikaranîn[biguherîne]
Ji[biguherîne]
hevreha soranî ڕهش (reş) e lê ji wê pê ve êdî etîmolojiya wê nediyar e: di zaravayên din yên kurdî û di zimanên din yên îranî de peyva îranî "siya(h)" li kar e ku di kurmancî û soranî de ji bilî edebiyata klasîk nayê bikaranîn. Texmînen têkilî peyva "rejî" ye lê etîmolojiya wê jî nayê zanîn. Ihtimalen ji aramî ܪܫܥܐ (reşa'a: xirab, bed - ji ber ku sembola xirabiyê rengê reş e) e ku hevreh û hevwateya wê wek רשע (reşa') di îbrî de jî peyda dibe. Dikare herwiha ji peyva bi maneya "ser" ya zimanek samî hatibe ji ber ku ser anku pirç/porr li Kurdistanê bi piranî reş in. Bo nimûne ji aramî ܪܝܫܐ (rêşa: ser), hevreha îbrî ראש (roş), erebî راس (reis)... ji proto-samî *ra'š-. Bo çêkirina navê rengan ji tiştan bide ber "qehweyî, pirteqalî, pembeyî, pîvazî, narincî, torincî..." Ji aliyê dengnasî ve girêdana bi hevwateya xwe ya sanskrîtî कृष्ण (kṛṣṇá: reş) ve zehmet e.
Jê[biguherîne]
Bide ber[biguherîne]
Bi zaravayên kurdî[biguherîne]
- Kurmancî: reş (giştî), siya(h) (edebî), qere-, hin pêşgir
- Soranî: رهش (reş) (giştî), سیا (siya) (edebî), -قهره (qere-), hin پێشگر (pêşgir))
- Kurdiya başûrî: siya, siyaw
- Hewramî: siyaw
- Zazakî: siya
Werger[biguherîne]
- Afrîkansî: swart → af
- Çînî: 黑色 → zh (hēisè)
- Yewnanî: μαύρο → el n
- Elmanî: schwarz → de, ?umgangssprachlich → de
- Erebî: أسود → ar (aswad), ?أحم → ar, ?أدهم → ar, ?أربك → ar, ?أسحم → ar, ?اسود → ar, ?البهیم → ar, ?الجون → ar, ?الدهم → ar, ?الفحم → ar, ?الیحموم → ar, ?حاتم → ar, ?فحیم → ar
- Estonî: must → et
- Farisî: سياه → fa (siyah), سیاه → fa, مشكي → fa, سياه → fa, مشکي → fa
- Fînî: musta → fi
- Frensî: noir → fr nêr
- Holendî: zwart → nl
- Mecarî: fekete → hu
- Îbranî: שחור → he (shachor), שחורה → he (shchora)
- Indonezî: hitam → id
- Inglîzî: black → en, sable → en, mela- → en, ?ebon → en, ?melanic → en, ?tabby → en, ?afro-american → en, ?nigrescent → en, ?black bile → en
- Interlingua: nigro → ia
- Îrî: dubh → ga
- Îtalî: nero → it nêr
- Japonî: 黒 → ja (くろ, kuro)
- Javayî: ireng → jv, cemeng → jv
- Latînî: niger → la, nigra → la, nigrum → la
- Lîtwanî: juoduma → lt nêr
- Polonî: czarny → pl
- Rusî: чёрный → ru (chjórnyj)
- Sebwanoyî: itom → ceb
- Slovenî: črna → sl nêr
- Spanî: negro#Spanish → es nêr
- Swêdî: svart → sv
- Tagalogî: itim → tl
- Tirkî: kara → tr, siyah → tr, hayalet → tr, kâr → tr, karartı → tr, korkuluk → tr, siluet → tr, kuzguni siyah → tr, arap → tr, hayal → tr, ?gölge → tr, ?karaltı, karartı → tr, ?kör → tr, ?silüet → tr