tarî
Here nagîvasyonê
Here lêgerînê
Kurmancî[biguhêre]
Bilêvkirin[biguhêre]
[biguhêre]
| Zayenda mê ya binavkirî | ||||
|---|---|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | tarî | tarî | ||
| Îzafe | tariya | tariyên | ||
| Çemandî | tariyê | tariyan | ||
| Nîşandera çemandî | wê tariyê | wan tariyan | ||
| Bangkirin | tariyê | tariyino | ||
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
| Navkî | tariyek | tariyin | ||
| Îzafe | tariyeke | tariyine | ||
| Çemandî | tariyekê | tariyinan | ||
tarî mê
- tarîtî (nebûna ronahîyê).
- Di tarîyê de xebat nayê kirin. — (Ferhenga Kurdî-Tirkî. Amadekar, Zana Farqînî. Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê. Çapa. 1. Nisan 2004. Rûpel: 1807.)
Etîmolojî[biguhêre]
Etîmolojiya vê peyvê nehatiye nivîsîn. Eger tu bi rastî bizanî, kerem bike bişkoka "biguhêre" ya di ser van gotinan re bitikîne û etîmolojiya vê peyvê binivîse. Çavkaniyên ku te ew etîmolojî jê girtiye jî binivîse.
Werger[biguhêre]
Rengdêr[biguhêre]
| Pozîtîv | Komparatîv | Sûperlatîv |
|---|---|---|
| tarî | tarîtir | herî tarî |
tarî
- cihê ronahî nîne / tine ye yan pirr kêm e
- Bû şev û dinya tarî bû.
- guhartoyên rengan yên ber bi reşî ve
- (mecazî) tawankar, gumanbar
Bi alfabeyên din[biguhêre]
- kurdî-erebî: تاری
- (Ehmedê Xanî) طاری (tarî)
Hevmane[biguhêre]
Herwiha[biguhêre]
Dijmane[biguhêre]
li gel wate 1:
li gel wate 2:
Jê[biguhêre]
Etîmolojî[biguhêre]
proto-hindûewropî *teme- ("reş") > *teme-s-rā- ("tarî")
- proto-îranî:
- sanskrîtî: tamisrā ("tarî")
- latînî: tenebrae ("tarî") ...
- Çavkanî: Horn p.82, Watkins p.90, MacKenzie P.121
Werger[biguhêre]
- Afrîkansî: donker → af, duister → af
- Çekî: tmavý → cs
- Erebî: ?أدكن → ar, ?أغبس → ar, ?أغبش → ar, ?البهیم → ar, ?الداج → ar (ad-dāj), ?الدامس → ar, ?الدجى → ar, ?الطخیاء → ar, ?الغاط → ar (al-ḡāṭ), ?الغاطس → ar, ?الغدراء → ar, ?الغمة → ar, ?الیحموم → ar, ?دجاجي → ar, ?دجي → ar, ?دخي → ar, ?دهلم → ar, ?غاسم → ar, ?غاض → ar (ḡāḍ), ?غبشاء → ar, ?غدرة → ar, ?غطشاء → ar, ?غيهب → ar, ?مدلهم → ar, ?مظلم → ar, ?معلنكس → ar
- Danmarkî: mørk → da
- Almanî: dunkel → de, finster → de, abgedunkelt → de, abdunkeln → de, verdreckt → de, ?unbeleuchtet → de, ?Dunkel → de
- Esperantoyî: obskura → eo, malluma → eo
- Farisî: تاریک → fa, تیره → fa, مستت → fa, غیر شفاف → fa, ?مکدر → fa
- Ferî: døkkur → fo, dimmur → fo
- Fînî: pimeä → fi
- Fransî: sombre → fr, obscure → fr
- Frîsî: tsjuster → fy
- Gaelîka skotî: dorcha → gd
- Holendî: donker → nl, obscuur → nl, onbekend → nl, duister → nl
- Mecarî: sötét → hu
- Îdoyî: obskura → io
- Inglîzî: dark → en, dim → en, dreamy → en, tenebrous → en, shady → en, mela- → en, obscuration → en, caliginous → en, darkish → en, darkled → en, darkling → en, ?aphotic → en, ?cimmerian → en, ?dark colour → en, ?darksome → en, ?duskiness → en, ?fuscous → en, ?lenten → en, ?low key → en, ?melanin → en, ?murk → en, ?murky → en, ?overcareful → en, ?overcast → en, ?pitch-black → en, ?subfreezing → en, ?subfusc → en, ?tenebrific → en
- Inglîziya kevn: deorc → ang
- Îtalî: oscuro → it, scuro → it, tenebroso → it
- Katalanî: fosc → ca
- Latînî: ater → la, caeruleus → la, caligineus → la, caliginosus → la, obscurus → la, tenebricosus → la
- Mayayiya yukatekî: e’hoch’e’en
- Norwecî: mørk → no
- Papyamentoyî: skur → pap
- Portugalî: escuro → pt
- Rusî: тëмный → ru (tëmnyj)
- Sirananî: dungru → srn
- Spanî: oscuro → es
- Swahîlî: -enye giza → sw
- Swêdî: obskyr → sv, mörk → sv
- Tagalogî: madilím → tl
- Tirkî: karanlık → tr, koyu → tr, mahalleli → tr, muzlim → tr, tazelik → tr, zifir → tr, ?gölge → tr, ?gölgeli → tr, ?sis perdesi → tr, ?zulmet → tr
- Yûnanî: σκοτεινός → el (skoteinós)