bajar

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /bɑ:ˈʒɑ:r/, باژاڕ
• Kîtekirin: ba·jar
• Deng (Bidlîs)^ⓘ

Navdêr

Tewandina bajar
Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bajar	bajar
Îzafe	bajarê	bajarên
Çemandî	bajarî, bajêr	bajaran
Nîşandera çemandî	wî bajarî	wan bajaran
Bangkirin	bajaro	bajarino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	bajarek	bajarin
Îzafe	bajarekî	bajarine
Çemandî	bajarekî	bajarinan

Bajarê Hewlêrê.

bajar n, r-ya req

1. Cihê ku gelek avahî û kuçe lê hene û gelek xelk lê dijîn û dixebitin.

   Hevmane: şehr, sûk, medîne

   Amed bajarekî kevnar e.

   Dihok wek turîstîktirîn bajarê Başûrê Kurdistanê tê hesibandin.

   • Barîna berfê şênayiyek bû. Kuçe û kolanên bajêr ji zarokan tijî dibûn. — (Mehmed Uzun, Tu, 1984)
2. Navenda bajarî, cihê firoşgehan.

   Hevmane: sûk, bazar

   Ez li taxekê dijîm lê li bajarî kar dikim.

3. Cih kirîn û firotinê, cihê firoşgehan.

   Ez ê biçim bajarî / bajêr.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: باژاڕ
• kurdî-krîlî: бажарʹ

Herwiha

• bacar, bacarr
• bacêr, bacêrr
• bajarr
• bajêr, bajêrr

Jê

• bajarok
• bajarokî
• bajarvan
• bajarvanî
• bajarî
• bajarîtî
• serbajar
• serbajarî

Têkilî

• dewlet
• eyalet
• gund
• metropol
• nahiye
• navçe
• parêzgeh
• qeza
• welat
• wîlayet

Etîmolojî

Hevreha farisî بازار (bazar), pehlewî 𐭥𐭠𐭰𐭠𐭫 (wazar), hexamenişî 𐎺𐏃𐎠𐎨𐎼𐎴 (vehā-čā̆rana-) ji proto-îranî *wahā-čā̆rana- (“bazarkirin, firotin, danûstandin, hatinûçûn”) ji proto-hindûewropî *wes- (“firotin, nirx, biha, qîmet”) + *kʷel- (“livandin, çerixandin, wergerandin”). Hevreha biha ya kurmancî, vaya ya zazakî, vasná- ("biha, nirx") ya sanskrîtî, gin ("biha, nirx") ya ermenî, vēndere (“firotin”) ya latînî > vendre ya fransî. Peyva bajar kurmancî û ya bazar jî farisî ye lê kurdî peyva bazar bo mebestek hinekî ji ya bajar cuda ji farisî deyn kiriye. Hêjayî gotinê ye ku ji bilî kurmancî, di zaravayên din yên kurdî de gotina bajar kêm tê bikaranîn. Ji bo cihê kirîn û firotinê bi giştî bazar ya ji farisî û bi merema jîngehên mezin jî gotina şar (di soranî de) yan jî şaristan (di zazakî de) li kar e.

Ev peyv bi maneya "bazar, sûk, çarsû" ji zimanên îranî ketiye gelek zimanên din jî: ermenî բազար (bazar) û վաճառ (vačaṙ), gurcî ვაჭარი (vač̣ari), erebî بازار‎ (bazar), osmanî بازار‎ (bazar) û پازار‎ (pazar), tirkî pazar, azerî bazar / базар, ûrdûyî بازار‎ (bazar), hindî बाज़ार (bazar), bengalî বাজার (bajar), nepalî बजार (bajar), endonezyayî pasar, çînî 巴扎 (bāzhā) û 巴刹 (pa-sat), rusî база́р (bazár), yûnanî παζάρι (pazári), mecarî/hungarî vásár, sirbokroatî ва́шар / vašar, fransî/îtalî/spanî bazar, îngilîzî bazaar, almanî Basar, danmarkî/norwecî/swêdî basar, fînlandî basaari...

Bi zaravayên din

• Soranî: شار (şar), باژار (bajar), bajêr
• Zazakî: bajar, sûke, şaristan, şehr

Anagram

• baraj

Werger

• Abxazî: ақалақь (ākālāk̍)
• Afrîkansî: stad → af
• Akadî: 𒌷 (âlu)
• Albanî: qytet → sq
• Almaniya navendî ya rojhilat: Stoadt
• Almaniya Pennsylvania: Schtadt, Schtedt
• Almanî: Stadt → de m, Großstadt → de m
• Altayiya başûrî: кала (kala)
• Ambonezî-malezî: kota
• Amharî: ከተማ → am (kätäma)
• Aragonî: ziudá m
• Aramî:

  Îbranî: מְדִינְתָּא m (məḏīntā), כַּרְכָּא n (karkā)

  Siryanî: ܡܕܼܝܼܢܬܿܵܐ m (məḏīttā), ܟܿܲܪܟܿܵܐ n (karkā)

• Argobbayî: ኸተም (xatame)
• Aromanî: cãsãbã → roa-rup m
• Asamî: নগৰ (nogor), চহৰ (sohor)
• Astûrî: ciudá → ast m
• Avarî: шагьар (šahar)
• Azerî: şəhər → az
• Baskî: hiri → eu
• Başkîrî: ҡала (qala)
• Belarusî: го́рад n (hórad), ме́ста nt (mjésta)
• Bengalî: শহর → bn (śôhôr), নগর → bn (nôgôr)
• Bretonî: keoded m, keodedoù p, kêr → br m, kêrioù → br p
• Bulgarî: град → bg n (grad)
• Burmayî: မြို့ → my (mrui.)
• Buryatî: хото (xoto)
• Çamicuroyî: chi'nashtalichi
• Çeçenî: гӏала (ğala)
• Çekî: město → cs nt, velkoměsto → cs nt
• Çîçewayî: mzinda
• Çînî:

  Kantonî: 城市

  Dunganî: чыншы (čɨnšɨ), чын (čɨn), шы (šɨ), чынпу (čɨnpu)

  Hakkayî: 城市 (sàng-sṳ)

  Mandarînî: 城市 → zh, 都市 → zh, 城 → zh (chéng), 市 → zh (shì)

  Min dongî: 城市

  Minnanî: 城市 → zh-min-nan (siâⁿ-chhī / siâⁿ-chhǐ), 都市 → zh-min-nan (to·-chhī)

  Wuyî: 城市

• Çuvaşî: хула (hula)
• Dalmatî: cituot m
• Danmarkî: by → da g
• Divehî: ޝަހަރު (šaharu)
• Dongşîangî: baza
• Endonezyayî: kota → id
• Erebî: مَدِينَة → ar m (madīna), بَلَد → ar n (balad)

  Erebiya misrî: بَلَد (balad)

  Erebiya kendavî: مَدينَة m (mədina)

  Erebiya fasî: مدِينَة (mdīna)

• Ermenî: քաղաք → hy (kʻaġakʻ)
• Erzayî: ош (oš)
• Esperantoyî: urbo → eo, civito → eo
• Estonî: linn → et
• Etiyopiya klasîk: ሀገር m (hägär)
• Georgian: დიდი (didi) ქალაქი → ka (kalaki)
• Extremaduranî: ciá m
• Farisî: شَهر → fa (šahr)
• Fenîkî: 𐤀𐤄𐤋 (ʾhl)
• Ferî: býur → fo n
• Fînî: kaupunki → fi
• Fransî: ville → fr m, cité → fr m, grande-ville m

  Fransiya kevn: cité m

• Friyolî: citât m
• Frîsiya bakur: steed nt
• Frîsiya saterlandî: Stääd m
• Frîsî: stêd → fy g
• Gaelîka skotî: baile mòr n, dùn n
• Galîsî: cidade → gl m
• Galûrîsî: cittai m, zittai m
• Gotî: 𐌱𐌰𐌿𐍂𐌲𐍃 m (baurgs)
• Gujaratî: શહેર → gu (śaher), નગર → gu (nagar)
• Guwaranî: táva → gn
• Haîtî: vil
• Hawayî: kūlanakauhale
• Hawsayî: birni → ha
• Hindî: शहर → hi n (śahar), नगर → hi n (nagar)
• Hîlîgaynonî: dakbanwa
• Holendî: stad → nl m
• Hunsrikî: xtat
• Îbranî: עִיר → he m (ir)
• Îdoyî: urbo → io, civito → io
• Îngilîziya kevn: burg m
• Îngilîziya navîn: cite
• Îngilîzî: city → en, town → en
• Înterlîngua: citate
• Îrlendî: cathair → ga m, baile mór n
• Îstriyotî: sità m
• Îtalî: città → it m
• Îzlendî: borg → is m
• Japonî: 都市 → ja (とし, toshi), 都会 → ja (とかい, tokai), 町 → ja (まち, machi) (e.g. 町で - "in the city"), 市 → ja (し, shi)
• Javayî: kutha
• Kabardî: къалэ (qalɛ)
• Kalmîkî: балһсн (balhsn)
• Kannadayî: ನಗರ → kn (nagara)
• Kapampanganî: lakanbalen
• Karaçay-balkarî: шахар (şaxar)
• Karelî: linna
• Kaşûbî: miasto nt
• Katalanî: ciutat → ca m
• Keçwayî: llaqta → qu
• Kirgizî: шаар → ky (şaar), калаа → ky (kalaa)
• Kîngalî: නගරය → si (nagaraya)
• Komî-permyakî: кар (kar)
• Komî-zîriyî: кар (kar)
• Konkanî: xar
• Koreyî: 도시(都市) (dosi), 시내(市內) (sinae), 시(市) (si)
• Kornî: cita
• Korsîkayî: cità
• Kumikî: шагьар (şahar)
• Kusundayî: səhər
• Ladînî: zità m
• Latînî: urbs → la m, civitas → la m
• Latviyayî: pilsēta → lv m (or lielpilsēta m if the distinction between city and town is important)
• Lawsî: ຊຽງ (sīang), ທານີ (thā nī), ເມືອງ → lo (mư̄ang), ນະຄອນ (na khǭn)
• Leonîzî: ciudá m
• Lîgûrî: çitæ, çittæ
• Lîtwanî: miestas → lt n
• Lueyî: ᦵᦙᦲᧂ (moeng), ᨾᩮᩥ᩠ᨦ, ᦵᦞᦇ (veng), ᦵᦋᧂ (tseng)
• Luksembûrgî: Stad → lb
• Makedonî: град n (grad)
• Malagasî: monina → mg, tanambe → mg
• Malayalamî: നഗരം → ml (nagaraṃ)
• Malezî: bandar raya → ms, kota → ms, bandar → ms
• Maltayî: belt → mt m
• Mançûyî: ᡥᠣᡨᠣᠨ, ᡥᡝᠴᡝᠨ
• Manksî: ard-valley n, caayr m
• Maorî: tāone → mi, tāone nui
• Maratî: शहर → mr (śahar), नगर (nagar)
• Mariya rojhilatî: ола (ola)
• Marîkopayî: vakpaly
• Mecarî: város → hu
• Mehriyî: رحبيت
• Misrî: (nwt m)
• Mokşayî: ош (oš)
• Mongolî:

  Kirîlî: хот → mn (xot)

  Mongolî: ᠬᠣᠲᠠ (qota)

• Nahwatlî: altepetl → nah
• Navajoyî: kin nitsaago dah naazhjaaʼígíí, kin haalʼá
• Nepalî: सहर → ne (sahar)
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: by → no n

  Norweciya nînorskî: by n

• Nubian:

  Nobiinî: diffi (ⲇⲓⲫⲫⲓ, ديفي)

  Nubiya kevn: ⲇⲡ̅ⲡ (dp̅p)

• Ojibweyî: gichi-oodena
• Oksîtanî: ciutat → oc m
• Oriyayî: ନଗର → or (nôgôrô), ମହାନଗର (môhanôgôrô)
• Oromoyî: magaalaa
• Osetî: сахар (saxar), горӕт (goræt)
• Oygurî: شەھەر (sheher)
• Ozbekî: shahar → uz
• Paelignianî: banudara
• Palî: nagara nt
• Papyamentoyî: siudat
• Pelayî: mjuʔ⁵⁵
• Peştûyî: ښار → ps n (ẍâr)
• Piedmontîsî: sità m
• Plodîşî: Grootstaut m, Staut m
• Polonî: miasto → pl nt
• Portugaliya kevn: cidade m
• Portugalî: cidade → pt m, urbe → pt m
• Puncabî:

  Şaxmuxî: شہر → pa (śhr), نگر → pa (ngr)

  Gurmuxî: ਸ਼ਹਿਰ → pa (śahir)

• Qazaxî: қала → kk (qala), шаһар (şahar)
• Qiptî: ⲃⲁⲕⲓ (baki)
• Romagnolî: zitê m
• Romancî: citad m
• Romanyayî: oraș → ro nt, cetate → ro m, urbe → ro m
• Rusî: го́род → ru n (górod), град → ru n (grad)
• Rusînî: мі́сто nt (místo)
• Samiya skoltî: gåårad, lâ´nn
• Sanskrîtî: नगर → sa nt (nagara)
• Sassarîsî: ziddai m
• Sebwanoyî: dakbayan, siyudad
• Sicîlî: cità → scn m, citati → scn
• Silesî: miasto nt
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: гра̑д n

  Latînî: grȃd → sh n

• Sîlhetî: ꠘꠉꠞ (nogor)
• Skotî: ceity, ceety
• Slaviya kevn:

  Kirîlî: градъ n (gradŭ), мѣсто nt (město)

• Slaviya rojavayî ya kevn: градъ n (gradŭ), мѣсто nt (město), городъ n (gorodŭ)
• Slovakî: mesto → sk nt
• Slovenî: mésto → sl nt
• Somalî: magaalo → so
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: město nt

  Sorbiya jorîn: město → hsb nt

• Spanî: ciudad → es m, urbe → es m
• Sûmerî: 𒌷 (URU)
• Swahîlî: mji → sw
• Swêdî: stad → sv g
• Şorî: тура (tura)
• Tacikî: шаҳр → tg (šahr)
• Tagalogî: lungsod → tl, syudad
• Tamîlî: நகரம் → ta (nakaram)
• Taosî: plòso’óna
• Tarifitî: ṯendint, tamdint m
• Tausugî: daira
• Tayî: เมือง → th (mʉʉang), นคร → th, กรุง → th (grung), เชียง → th (chiiang)
• Telûgûyî: నగరం → te (nagaraṃ)
• Teteriya krîmî: şeer
• Teterî: шәһәр → tt (şähär), кала → tt (qala)
• Tetûmî: sidade
• Tigrînî: ከተማ (kätäma)
• Tirkî: kent → tr, şehir → tr
• Tirkmenî: şäher
• Tîbetî: གྲོང་ཁྱེར (grong khyer), རྒྱལ་ས (rgyal sa)
• Toxarî B: rīye
• Tuvanî: хоорай (xooray)
• Udmurtî: кар (kar)
• Ugarîtî: 𐎓𐎗 (ʿr)
• Urdûyî: شَہَر n (śahar), نَگَر n (nagar)
• Ûkraynî: мі́сто → uk nt (místo), град → uk n (hrad)
• Venîsî: sità → vec m, çità m
• Viyetnamî: thành phố → vi (城埔), thành → vi, phố → vi, đô thị → vi (都市)
• Volapûkî: zif → vo
• Voroyî: liin
• Walonî: veye → wa
• Weylsî: caer → cy m, dinas → cy m
• Wolofî: dëkk → wo
• Xakasî: саар (saar), город (gorod)
• Ximêrî: ទីក្រុង (tiikrung), បុរី → km (borii), នគរ → km (nôkôr)
• Xosayî: idolophu
• Yagnobî: шаҳр (šahr)
• Yakutî: куорат (kuorat)
• Yidîşî: שטאָט m (shtot)
• Yiyiya siçuwayî: ꇓꈓ (lur kur)
• Yorubayî: ìlú
• Yupîkiya navendî: nunarpak
• Yûnaniya pontî: πολιτεία m (politeía)
• Yûnanî: πόλη → el m (póli)

  Kevn: πόλις m (pólis), ἄστυ nt (ástu)

• Zhuangî: si, hawsingz, singz
• Zuluyî: ithawini