zava
Kurdî[biguherîne]
Bilêvkirin[biguherîne]
[biguherîne]
Zayenda nêr a binavkirî | ||||
---|---|---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | zava | zava | ||
Îzafe | zavayê | zavayên | ||
Çemandî | zavayî | zavayan | ||
Nîşandera çemandî | wî zavayî | wan zavayan | ||
Bangkirin | zavayo | zavayino | ||
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar | ||
Navkî | zavayek | zavayin | ||
Îzafe | zavayekî | zavayine | ||
Çemandî | zavayekî | zavayinan |

zava nêr
- mêrê ku daweta wî ye,
zelamê ku dîlana wî tê kirin,
zilamê ku zemawenda wî ye- Bûk û zava rabûn dawetê.
- Zava bi edeb ku çû ji der dan— (Mem û Zîn ~1692, Ehmedê Xanî)
- mêrê keça kesekî/ê yan mêrê xwişka kesekî/ê
- Rizgar zavayê Elî ye. (Keça Elî jina Rizgarî ye.)
Herwiha[biguherîne]
Bi alfabeyên din[biguherîne]
Tewandî[biguherîne]
Dijmane[biguherîne]
Têkilî[biguherîne]
Gotinên pêşiyan[biguherîne]
- bûk bi dilê zavê ye, çi pitepita pîrê ye
- bûk bi dilê zavê ye, çi kul bi dilê xelkê ye
- bûk bi dilê zavê ye, çi pilepila melê ye
- bûk bi dilê zavê ye, çi hêlehêla melê ye
Etîmolojî[biguherîne]
Hevreha soranî زاوا (zawa), kurdiya başûrî zawa, zazakî zama, hewramî zema, mazenderanî û talîşî زاما (zama), belûçî زامات (zamat), pertî 𐫉𐫀𐫖𐫀𐫅 (zʾmʾd /zāmād/), farisî داماد (damad), tacikî домод (domod), pehlewî 𐫅𐫀𐫖𐫀𐫅 (damat), hexamenişî *𐎭𐎠𐎶𐎠𐎫𐎼 (damater), sogdî 𐫉𐫀𐫖𐫤𐫀𐫏 / ܢܐܩܬܐܝ (zʾmtʾy), avestayî 𐬰𐬁𐬨𐬁𐬙𐬀𐬭 (zāmāter), sanskrîtî जामातृ (jā́mātṛ), hindî जँवाई (jãvāī) / जमाई (jamāī), yûnaniya kevn û nû γαμβρός (gambrós: zava) û γάμος (gámos: dawet, zemawend, zewac), latînî gener, îtalî genero, portugalî genro, fransî û katalanî gendre, spanî yerno albanî dhëndër... hemû ji proto-hindûewropî *ǵem- ("zewicîn, jin anîn").
Peyva îranî bi şiklê xwe yê farisî wek داماد (damad) ketibû tirkiya osmanî û di tirkiya niha de bûye damat û cih li peyva tirkî ya xwemalî güvey teng kiriye.
Peyva yûnanî γάμος (gámos: zewac) ya ji eynî rehê peyva zava di gotinên wek monogamî (yekjinîtî, yekzewacî) û polîgamî (pirjinîtî, pirzewacî) de li piraniya zimanan belav bûye û ketiye kurdî jî.
Hêjayî gotinê ye ku zava ne hevreha peyva zewac / zewicîn e. Zewac û zewicîn ji erebî ketine kurdî lê ew bi xwe jî ji זוגא (zewga) ya aramî ne ku ji ζεῦγος (zeûgos) ya yûnaniya kevn e ku ji *yug-ta- û *yeug- (bi hev re meşîn/bezîn) yên proto-hindûewropî ne ku herwiha serekaniya yuxte- ya avestayî, cuxte- ya farisiya kevn, جفت (cuft) ya farisî û cot ya kurdî ye. çift (cot) ya tirkî ji farisî ye.
- Çavkanî: Çabolov, Chyet r. 683, Horn r. 117, Watkins r. 26, MacKenzie r. 114, Etymonline
Jê[biguherîne]
Bi zaravayên kurdî[biguherîne]
- Kurmancî: zava
- Reşî: zave
- Soranî: zawa
- Kurdiya başûrî: zawa
- Lekî: zuma
- Hewramî: zema (--> zemawend)
- Zazakî: zama
Werger[biguherîne]
- Afrîkansî: bruidegom → af
- Albanî: dhëndër → sq n
- Alvîrî-vîdarî: دماد → avd (domād)
- Erebî: عريس → ar n ('erîs)
- Ermenî: փեսա → hy, փեսացու → hy,
- Azerî: bəy → az
- Belarusî: жані́х → be n
- Bengalî: বর → bn
- Bulgarî: жени́х → bg n, младоженец → bg n
- Burmayî: သတို့သား → my, သတိုးသား → my
- Katalanî: nuvi → ca n
- Çînî:
- Çekî: ženich → cs n
- Danmarkî: brudgom → da c
- Holendî: bruidegom → nl n
- Esperantoyî: edziĝanto → eo
- Estonî: peigmees → et, peig → et
- Fînî: sulhanen → fi
- Fransî: jeune marié → fr n, futur marié → fr n, marié → fr n, futur époux → fr n, époux → fr n
- Fransî: spôs → fur n
- Galîsî: noivo → gl n
- Gurcî: ნეფე → ka, საქმრო → ka
- Almanî: Bräutigam → de n
- Inglîzî: bridegroom → en, groom → en
- Yûnanî: γαμπρός → el n, μελλόνυμφος → el n, νεόνυμφος → el n
- Îbranî: חָתָן → he m (khatán)
- Hindî: दूल्हा → hi m, वर → hi m
- Mecarî: vőlegény → hu
- Îzlendî: brúðgumi → is n
- Îdoyî: fiancito → io, fiancitulo → io, fiancitino → io
- Îrlendî: grúm → ga n, buachaill óg → ga n
- Îtalî: sposo → it n
- Japonî: 新郎 → ja (shinrō), 花婿 → ja (hanamuko), 婿 → ja (muko)
- Qazaxî: күйеу → kk
- Ximêrî: កូនកំលោះ → km (koon kɑmlɑh)
- Koreyî: 신랑 → ko
- Kirgizî: куйоо → ky
- Lawsî: ເຈົ້າບ່າວ → lo
- Latviyayî: līgavainis → lv n
- Lîtwanî: jaunikis → lt n, jaunasis → lt n
- Nedersaksî: Brödigam → nds n, Brögam → nds n, Brüdigam → nds n, Brügam → nds n
- Luksembûrgî: Bräitchemann → lb n
- Makedonî: младо́женец → mk n
- Malezî: pengantin lelaki → ms
- Maltayî: għarus → mt n
- Manksî: dooinney-poosee → gv n
- Maorî: tāne mārena → mi
- Mongolî: шинэ хүргэн → mn, хүргэн → mn
- Normandî: mathié → nrf n
- Norwecî: brudgom → no n
- Holendiya kevn: brūdigomo → odt n
- Ansus: brȳdguma → ang n
- Frîsiya kevn: brēdgoma → ofs n, breidgoma → ofs n
- Almaniya bilind a kevn: brūtigomo → goh n
- Norsiya kevn: brúðgumi → non n
- Saksoniya kevn: brūdigomo → osx n
- Farisî: داماد → fa (dâmâd), دوماد → fa (dumâd), دوما → fa (dumâ)
- Plodîşî: Briegaum → pdt n
- Polonî: pan młody → pl n, nowożeniec → pl n
- Portugalî: noivo → pt n
- Romanyayî: mire → ro n
- Rusî: жени́х → ru n, новобра́чный → ru n
- Gaelîka skotî: fear na bainnse → gd n, fear nuadh-pòsda → gd n
- Sirboxirwatî: младожења → sh m, женик → sh m / mladoženja → sh n, ženik → sh n
- Sindhî: ُگھوٽ → sd m
- Slovakî: ženích → sk n
- Slovenî: ženin → sl n
- Spanî: novio → es n
- Swahîlî: bwana harusi → sw, bwana arusi → sw
- Swêdî: brudgum → sv c
- Tagalogî: nobyo → tl
- Tacikî: домод → tg
- Telûgûyî: వరుడు → te, పెళ్ళి కొడుకు → te
- Tayî: เจ้าบ่าว → th, บ่าว → th
- Tirkî: damat → tr
- Tirkmenî: adagly → tk
- Udmurtî: эмеспи → udm
- Ûkraynî: жени́х → uk n
- Oygurî: يىگىت → ug
- Ozbekî: kuyov → uz
- Venîsî: spóxo → vec n
- Viyetnamî: rể → vi, chú rể → vi
- Weylsî: priodfab → cy n, priodfeibion → cy pj
- Yidîşî: חתן → yi (khosn), כאָסן → yi n
- Afrîkansî: skoonseun
- Almanî: Eidam → de, Schwiegersohn → de
- Erebî: صهر → ar (ṣihr), زوج الابنة → ar (zewc el-ibne)
- Inglîzî: son-in-law → en
- Başkîrî: кейәү
- Baskî: suhi
- Bretonî: deuñv → br, mab-kaer → br m
- Katalanî: gendre
- Kornî: duf
- Korsîkayî: ghjènaru
- Danmarkî: svigersøn → da
- Spanî: yerno → es
- Esperantoyî: bofilo
- Farisî: داماد → fa (damad)
- Ferî: dótturmaður
- Fînî: vävy → fi
- Fransî: gendre → fr
- Frîsî: skoansoan
- Weylsî: daw
- Îbranî: חתן → he m (khatane)
- Îbranî: חתן mê
- Hindî: दामाद → hi mê
- Yakutî: күтүөт
- Îdoyî: bofiliulo → io
- Indonezî: menantu → id
- Înuîtî: ᓂᖓᐅᒃ (ningauk)
- Îzlendî: tengdasonur → is
- Îtalî: genero → it
- Karaçay-balkarî: кюеу, киеу (balkar)
- Qazaxî: күйеу бала (küyew bala)
- Xakasî: кізӧ
- Kirgizî: күйөө
- Kumikî: гиев
- Koyukonî: -ʉghdonaanh
- Latînî: gener → la m
- Komorî: ɓamuhe (bamuhe)
- Holendî: schoonzoon → nl
- Nogayî: киев
- Norwecî: svigersønn → no
- Oksîtanî: gendre → oc
- Polonî: zięć → pl m
- Portugalî: genro → pt
- Romanî: ʒamutro
- Romanyayî: ginere → ro
- Samiya bakurî: vivva
- Slovenî: zet → sl m
- Swêdî: måg → sv, svärson → sv
- Teteriya krîmî: kiyev
- Teterî: кияү → tt
- Çekî: zeť → cs
- Çuvaşî: кĕрӳ
- Tirkî: damat → tr
- Tirkmenî: giýew