zava

Kurdî

Bilêvkirin

• IPA: /ˈzˤɑːvɑː/

Navdêr

bûk û zava (1)

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zava	zava
Ravek	zavayê	zavayên
Çemandî	zavayî	zavayan
Nîşandera çemandî	wî zavayî	wan zavayan
Bangkirin	zavayo	zavayino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	zavayek	zavayin
Îzafe	zavayekî	zavayine
Çemandî	zavayekî	zavayinan

zava nêr

1. mêrê ku daweta wî ye,
   zelamê ku dîlana wî tê kirin,
   zilamê ku zemawenda wî ye
   • Bûk û zava rabûn dawetê.
   • Zava bi edeb ku çû ji der dan— (Mem û Zîn ~1692, Ehmedê Xanî)
2. mêrê keça kesekî/ê yan mêrê xwişka kesekî/ê
   • Rizgar zavayê Elî ye. (Keça Elî jina Rizgarî ye.)

Herwiha

• zave

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: زاڤا
• kurdî-krîlî: зава

Tewandî

• (kurmanciya rojhilatî) zavayî
• (kurmanciya navendî û rojavayî) zavê

Dijwate

• bûk

Têkilî

• bûra
• diş
• hevling, hevzava
• jinbira
• jintî
• tî
• xesû
• xezûr

Gotinên pêşiyan

• bûk bi dilê zavê ye, çi pitepita pîrê ye
• bûk bi dilê zavê ye, çi kul bi dilê xelkê ye
• bûk bi dilê zavê ye, çi pilepila melê ye
• bûk bi dilê zavê ye, çi hêlehêla melê ye

Etîmolojî

Hevreha soranî زاوا (zawa), kurdiya başûrî zawa, zazakî zama, hewramî zema, mazenderanî û talîşî زاما‎ (zama), belûçî زامات‎ (zamat), pertî 𐫉𐫀𐫖𐫀𐫅‎ (zʾmʾd /zāmād/), farisî داماد‎ (damad), tacikî домод (domod), pehlewî 𐫅𐫀𐫖𐫀𐫅‎ (damat), hexamenişî *𐎭𐎠𐎶𐎠𐎫𐎼 (damater), sogdî 𐫉𐫀𐫖𐫤𐫀𐫏‎ / ܢܐܩܬܐܝ‎ (zʾmtʾy), avestayî 𐬰𐬁𐬨𐬁𐬙𐬀𐬭‎ (zāmāter), sanskrîtî जामातृ (jā́mātṛ), hindî जँवाई (jãvāī) / जमाई (jamāī), yûnaniya kevn û nû γαμβρός (gambrós: zava) û γάμος (gámos: dawet, zemawend, zewac), latînî gener, îtalî genero, portugalî genro, fransî û katalanî gendre, spanî yerno albanî dhëndër... hemû ji *proto-hindûewropî *ǵem- (zewicîn, jin anîn).

Peyva îranî bi şiklê xwe yê farisî wek داماد (damad) ketibû tirkiya osmanî û di tirkiya niha de bûye damat û cih li peyva tirkî ya xwemalî güvey teng kiriye.

Peyva yûnanî γάμος (gámos: zewac) ya ji eynî rehê peyva zava di gotinên wek monogamî (yekjinîtî, yekzewacî) û polîgamî (pirjinîtî, pirzewacî) de li piraniya zimanan belav bûye û ketiye kurdî jî.

Hêjayî gotinê ye ku zava ne hevreha peyva zewac / zewicîn e. Zewac û zewicîn ji erebî ketine kurdî lê ew bi xwe jî ji זוגא (zewga) ya aramî ne ku ji ζεῦγος (zeûgos) ya yûnaniya kevn e ku ji *yug-ta- û *yeug- (bi hev re meşîn/bezîn) yên proto-hindûewropî ne ku herwiha serekaniya yuxte- ya avestayî, cuxte- ya farisiya kevn, جفت (cuft) ya farisî û cot ya kurdî ye. çift (cot) ya tirkî ji farisî ye.

Çavkanî: Çabolov, Chyet r. 683, Horn r. 117, Watkins r. 26, MacKenzie r. 114, Etymonline

Jê

• birazava
• birazavatî
• zavatî

Bi zaravayên kurdî

• Kurmancî: zava
  • Reşî: zave
• Soranî: zawa
• Kurdiya başûrî: zawa
• Lekî: zuma
• Hewramî: zema (--> zemawend)
• Zazakî: zama

Werger

mêrê ku dizewice yan nû zewiciye (1)

• Afrîkansî: bruidegom ^→ af
• Albanî: dhëndër ^→ sq n
• Alvîrî-vîdarî: دماد ^→ avd (domād)
• Erebî: عريس ^→ ar n ('erîs)
• Ermenî: փեսա ^→ hy, փեսացու ^→ hy,
• Azerî: bəy ^→ az
• Belarusî: жані́х ^→ be n
• Bengalî: বর ^→ bn
• Bulgarî: жени́х ^→ bg n, младоженец ^→ bg n
• Burmayî: သတို့သား ^→ my, သတိုးသား ^→ my
• Katalanî: nuvi ^→ ca n
• Çînî:

  kantonî: 新郎 ^→ yue (san1 long4, san1 long4-2), 新郎哥 ^→ yue (san1 long4 go1)

  hakayî: 新娘公 ^→ hak (sîn-ngiòng-kûng), 新郎 ^→ hak (sîn-lòng)

  mandarînî: 新郎 ^→ cmn (xīnláng)

  minanî: 新郎 ^→ nan (sin-lông)

• Çekî: ženich ^→ cs n
• Danmarkî: brudgom ^→ da c
• Holendî: bruidegom ^→ nl n
• Esperantoyî: edziĝanto ^→ eo
• Estonî: peigmees ^→ et, peig ^→ et
• Fînî: sulhanen ^→ fi
• Frensî: jeune marié ^→ fr n, futur marié ^→ fr n, marié ^→ fr n, futur époux ^→ fr n, époux ^→ fr n
• Frensî: spôs ^→ fur n
• Galîsî: noivo ^→ gl n
• Gurcî: ნეფე ^→ ka, საქმრო ^→ ka
• Elmanî: Bräutigam ^→ de n
• Inglîzî: bridegroom ^→ en, groom ^→ en
• Yûnanî: γαμπρός ^→ el n, μελλόνυμφος ^→ el n, νεόνυμφος ^→ el n

  yûnaniya kevn: νυμφίος ^→ grc n

• Îbranî: חָתָן ^→ he m (khatán)
• Hindî: दूल्हा ^→ hi m, वर ^→ hi m
• Mecarî: vőlegény ^→ hu
• Îzlendî: brúðgumi ^→ is n
• Îdoyî: fiancito ^→ io, fiancitulo ^→ io, fiancitino ^→ io
• Îrî: grúm ^→ ga n, buachaill óg ^→ ga n
• Îtalî: sposo ^→ it n
• Japonî: 新郎 ^→ ja (shinrō), 花婿 ^→ ja (hanamuko), 婿 ^→ ja (muko)
• Qazaxî: күйеу ^→ kk
• Ximêrî: កូនកំលោះ ^→ km (koon kɑmlɑh)
• Koreyî: 신랑 ^→ ko
• Kirgizî: куйоо ^→ ky
• Lawsî: ເຈົ້າບ່າວ ^→ lo
• Latviyayî: līgavainis ^→ lv n
• Lîtwanî: jaunikis ^→ lt n, jaunasis ^→ lt n
• Nedersaksî: Brödigam ^→ nds n, Brögam ^→ nds n, Brüdigam ^→ nds n, Brügam ^→ nds n
• Luksembûrgî: Bräitchemann ^→ lb n
• Makedonî: младо́женец ^→ mk n
• Malezî: pengantin lelaki ^→ ms
• Maltayî: għarus ^→ mt n
• Manksî: dooinney-poosee ^→ gv n
• Maorî: tāne mārena ^→ mi
• Mongolî: шинэ хүргэн ^→ mn, хүргэн ^→ mn
• Normandî: mathié ^→ nrf n Şablon:qualifier
• Norwecî: brudgom ^→ no n
• odt*: brūdigomo ^→ odt n
• and*: brȳdguma ^→ ang n
• ofs*: brēdgoma ^→ ofs n, breidgoma ^→ ofs n
• Elmaniya kevn a bilind: brūtigomo ^→ goh n
• Norsî: brúðgumi ^→ non n
• osx*: brūdigomo ^→ osx n
• Farisî: داماد ^→ fa (dâmâd), دوماد ^→ fa (dumâd), دوما ^→ fa (dumâ)
• pdf*: Briegaum ^→ pdt n
• Polonî: pan młody ^→ pl n, nowożeniec ^→ pl n
• Portugalî: noivo ^→ pt n
• Romanî: mire ^→ ro n
• Rusî: жени́х ^→ ru n, новобра́чный ^→ ru n
• Gaelîka skotî: fear na bainnse ^→ gd n, fear nuadh-pòsda ^→ gd n
• Sirboxirwatî: младожења ^→ sh m, женик ^→ sh m / mladoženja ^→ sh n, ženik ^→ sh n
• Sindhî: ُگھوٽ ^→ sd m
• Slovakî: ženích ^→ sk n
• Slovenî: ženin ^→ sl n
• Spanî: novio ^→ es n
• Swahîlî: bwana harusi ^→ sw, bwana arusi ^→ sw
• Swêdî: brudgum ^→ sv c
• Tagalogî: nobyo ^→ tl
• Tacikî: домод ^→ tg
• Telûgûyî: వరుడు ^→ te, పెళ్ళి కొడుకు ^→ te
• Tayî: เจ้าบ่าว ^→ th, บ่าว ^→ th
• Tirkî: damat ^→ tr
• Tirkmenî: adagly ^→ tk
• Udmurtî: эмеспи ^→ udm
• Ukraynî: жени́х ^→ uk n
• Oygurî: يىگىت ^→ ug
• Ozbekî: kuyov ^→ uz
• Venîsî: spóxo ^→ vec n
• Viyetnamî: rể ^→ vi, chú rể ^→ vi
• Weylsî: priodfab ^→ cy n, priodfeibion ^→ cy pj
• Yidîşî: חתן ^→ yi (khosn), כאָסן ^→ yi n

mêrê keça (yan xwişka) kesekî/ê (2)

• Afrîkansî: skoonseun
• Elmanî: Eidam ^→ de, Schwiegersohn ^→ de
• Erebî: صهر ^→ ar (ṣihr), زوج الابنة ^→ ar (zewc el-ibne)
• Inglîzî: son-in-law ^→ en
• Başkîrî: кейәү
• Baskî: suhi
• Bretonî: deuñv ^→ br, mab-kaer ^→ br m
• Katalanî: gendre
• Kornî: duf
• Korsîkayî: ghjènaru
• Danmarkî: svigersøn ^→ da
• Spanî: yerno ^→ es
• Esperantoyî: bofilo
• Farisî: داماد‎ ^→ fa (damad)
• Ferî: dótturmaður
• Fînî: vävy ^→ fi
• Frensî: gendre ^→ fr
• Frîsî: skoansoan
• Weylsî: daw
• Îbranî: חתן ^→ he m (khatane)
• Îbriya kevn: חתן mê
• Hindî: दामाद ^→ hi mê
• Lakotî: күтүөт
• Îdoyî: bofiliulo ^→ io
• Indonezî: menantu ^→ id
• Înuîtî: ᓂᖓᐅᒃ (ningauk)
• Îzlendî: tengdasonur ^→ is
• Îtalî: genero ^→ it
• Karaçay-balkarî: кюеу, киеу (balkar)
• Qazaxî: күйеу бала (küyew bala)
• Xakasî: кізӧ
• Kirgizî: күйөө
• Kumikî: гиев
• koy*: -ʉghdonaanh
• Latînî: gener ^→ la m
• Komorî: ɓamuhe (bamuhe)
• Holendî: schoonzoon ^→ nl
• Nogayî: киев
• Norwecî: svigersønn ^→ no
• Oksîtanî: gendre ^→ oc
• Polonî: zięć ^→ pl m
• Portugalî: genro ^→ pt
• Romî: ʒamutro
• Romanî: ginere ^→ ro
• Samiya bakurî: vivva
• Slovenî: zet ^→ sl m
• Swêdî: måg ^→ sv, svärson ^→ sv
• Teteriya krîmî: kiyev
• Teterî: кияү ^→ tt
• Çekî: zeť ^→ cs
• Çuvaşî: кĕрӳ
• Tirkî: damat ^→ tr
• Tirkmenî: giýew