tî

 Binêre herwiha: ti, Ti, û -tî

Kurdî

Bilêvkirin

• (Rengdêr)  IPA^(kilîd): /tiː/
• (Navdêr 1)  IPA^(kilîd): /tʰiː/

Deng (Bidlîs)^ⓘ

• (Navdêr)  IPA^(kilîd): /tiː/
• Kîtekirin: tî

Rengdêr

tî, t-ya req

1. têhinî, hewceyî vexwarinê,
   ya / yê ku pêwîstî bi avê yan vexwirakek din heye
2. ya / yê pirr tiştekê/î dixwaze: Em hemî tiyên azadiyê ne.

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: تی‎

Hevmane

• têhin
• têhn
• têhnî
• tên
• tênî
• tihin
• tihn
• tihnî
• tîhin
• tîhn
• tîhnî
• tîn
• tînî
• têhnî

Bide ber

• birçî

Jê

• tîbar
• tîbarî
• tîber
• tîberî
• tîker
• tîkerî
• (Lêker) tî bûn
• (Lêker) tî kirin
• tî man

• (Navdêr) tîbûn
• (Navdêr) tîkirin
• tîman

• (Rengdêr) tîbûyî
• (Rengdêr) tîkirî
• tîmayî

Etîmolojî

proto-hindûewropî: *ters- ("tî bûn", "hişk")

proto-îranî terş- ("tî bûn")

avestayî: terşne- ("tî")

partî: tîşng ("vexwarin")

pehlewî: tîşn ("tî")

sogdî: cişn’ ("tî bûn")

farisî: tişneh ("tî")

belûçî: tun ("tî")

kurmancî: tî, têhnî ("tî")

soranî: tînû ("tî")

hewramî: tejne ("tî") ...

zazakî: teyşan ("tî")

sanskrîtî: terš- ("tî bûn"), tirşne ("tî")

yûnanî: teresesthai ("hişk bûn")

latînî: torrēre ("hişk bûn"), terra ("hişk", "erd", "erdê hişk")

• Almanî: Durst → de, durst ("tî")

îngilîzî: thirsty ("tî") ...

Çavkanî: Cheung p.384, Watkins p.91, Etymonline

Bi zaravayên din

• Soranî: tînû
• Kurdiya başûrî: tenî, tînî
• Hewramî: tejne
• zazakî: teyşan

Werger

• Albanî: etur → sq
• Almanî: durstig → de
• Aromanî: sitos
• Aymarayî: phara, waña
• Azerî: susuz
• Başkîrî: һыуһаған (hïwhağan)
• Belarusî: які́ хо́ча піць (jakí xóča picʹ)
• Bengalî: তৃষ্ণার্ত (triśnart), পিয়াসী → bn (piẏaśi)
• Bîkoliya naverast: paha
• Bulgarî: жа́ден (žáden)
• Burmayî: ရေငတ် → my (re-ngat), ရေဆာ (rehca)
• Çekî: žíznivý → cs
• Çînî:

  Kantonî: 口渴 (hau² hot³), 頸渴 (geng² hot³)

  Hakkayî: 嘴渴 (choi-hot), 肚渴 (tú-hot)

  Mandarînî: 渴 → zh (kě), 口渴 → zh (kǒukě)

  Minnanî: 喙焦 → zh-min-nan (chhùi-ta)

• Danmarkî: tørstig → da
• Erebî: عَطْشَان‎ (ʿaṭšān), ظَمْآن‎ (ẓamʾān)

  Erebiya misrî: عطشان‎ (ʕaṭšān)

  Erebiya hîcazî: عطشان‎ (ʕaṭšān)

• Ermenî: ծարավ → hy (carav)
• Esperantoyî: soifi
• Farisî: تشنه‎ → fa (tešne)
• Fînî: janoinen → fi
• Fransî: avoir soif → fr, assoiffé → fr
• Galûrîsî: sititu
• Gurcî: მწყურვალი (mc̣q̇urvali), მოწყურებული (moc̣q̇urebuli)
• Hindî: प्यासा → hi (pyāsā)
• Holendî: dorstig → nl
• Indonezî: haus → id
• Irish: indicated by phrases using the noun tart → ga n "thirst"
• Îbranî: צָמֵא‎ (tsamé)
• Îdoyî: durstoza → io
• Îngilîziya kevn: þurstiġ, þyrstan
• Îngilîzî: thirsty → en
• Îtalî: assetato → it
• Îzlendî: þyrstur → is
• Japonî: 喉が渇いた (のどがかわいた, nodo ga kawaita)
• Katalanî: assedegat → ca, sedejant, sedegós → ca
• Keçwayî: yarqa
• Kirgizî: суусаган (suusagan), чанкаган (çankagan)
• Koreyî: 목마르다 → ko (mongmareuda), 갈증나다 (galjeungnada)
• Latînî: sitiens, siccus, sitibundus
• Latviyayî: izslāpis
• Lawsî: ຫິວນ້ຳ (hiu nam), ຢາກນ້ຳ (yāk nam)
• Lîtwanî: ištroškęs
• Luksembûrgî: duuschtereg → lb
• Makedonî: жеден (žeden)
• Malezî: dahaga → ms, haus
• Maorî: matewai, hiawai
• Mecarî: szomjas → hu
• Mongolî:

  Kirîlî: ангасан (angasan)

• Nahwatlî: āmiqui
• Norsiya kevn: þyrstr
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: tørst → no

  Norweciya nînorskî: tørst → nn

• Oksîtanî: assedat
• Oriyayî: ଶୋଷିଲା (śoṣila), ତୃଷିତ → or (truṣitô)
• Oygurî: ئۇسسىغان‎ (ussighan), ئۇسسىماق‎ (ussimaq), چاڭقىماق‎ (changqimaq)
• Ozbekî: chanqagan → uz, tashna → uz
• Plodîşî: darschtich
• Polonî: spragniony → pl
• Portugalî: sequioso → pt, sedento → pt, com sede
• Qazaxî: сусаған (susağan), шөлдеген (şöldegen)
• Romanyayî: setos → ro, însetat → ro
• Rusî: жа́ждущий (žážduščij), томи́мый жа́ждой (tomímyj žáždoj), хоте́ть пить impf (xotétʹ pitʹ)
• Sardinian:

  Sardînî: sídiu

  Sardînî: sídiu

• Sassarîsî: settiu
• Sicîlî: assitatu → scn
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: же́дан

  Latînî: žédan → sh

• Slaviya kevn:

  Kirîlî: жѩдьнъ (žjędĭnŭ)

• Slovakî: smädný
• Slovenî: žejen → sl
• Spanî: sediento → es
• Swêdî: törstig → sv, törstande → sv (rare)
• Tacikî: ташна (tašna)
• Tagalogî: uhaw
• Tausugî: malanggang
• Tayî: กระหาย → th
• Teterî: сусаган (susağan)
• Tirkî: susuz → tr
• Tirkmenî: teşne, suwsan
• Tîbetî: ཁ་བསྐོམས (kha bskoms)
• Toxarî B: yokaitse
• Urdûyî: پیاسا‎ (pyāsā)
• Ûkraynî: спра́глий (spráhlyj)
• Viyetnamî: khát → vi
• Weylsî: sychedig → cy
• Ximêrî: ស្រេកទឹក (sreektɨk)
• Yidîşî: דאָרשטיק‎ (dorshtik)
• Yûnanî: διψασμένος → el (dipsasménos)

  Kevn: δίψιος (dípsios)

• Zhuangî: hozhawq, hozgan

Çavkanî

• (Çavkanî bo beşa Wergerê)Ev gotar ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 1

tî nêr, t-ya req

2. birayê mêrê kesekê:

   Elî tiyê Xemê ye. (Elî birayê mêrê Xemê ye.)

Bide ber

• bûra
• diş
• hevling

Binere

• amojin
• jinam
• jinap
• jinbira
• jinmam
• jinxal

Jê

• tiyane
• tiyîtî
• tîtî

Etîmolojî

Ji proto-hindûewropî *deh₂iwēr, sanskrîtî देवृ (devṛ́) û देवर (devara), ermenî տագր (tagr), yûnaniya kevn δαήρ (daēr), rusî деверь (déver’), lîtwanî dieveris, latînî lēvir

Werger

• Afrîkansî: swaer
• Albanî: kunat → sq n
• Almaniya Pennsylvania: Schwoger n
• Almanî: Schwager → de n, Schwäher → de n
• Aromanî: cumnat n
• Astûrî: cuñáu → ast n
• Azerî: qayın → az
• Bengalî: দেবর → bn (debôr)
• Bîkoliya naverast: bayaw
• Bulgarî: девер → bg n (dever)
• Burmayî: ခဲအို → my (hkai:ui), မတ် → my (mat)
• Çekî: švagr → cs n
• Çînî:

  Kantonî: 大伯 (daai⁶ baak³), 叔仔 (suk¹ zai²)

  Mandarînî: 大伯子 → zh (dàbǎizi), 小叔子 → zh (xiǎoshūzi)

  Minnanî: 大伯 → zh-min-nan (tōa-peh), 阿叔仔 → zh-min-nan (a-chek-á), 小叔 (sió-chek), 細叔 (sè-chek, sòe-chek), 細叔仔 (sè-chek-á, sòe-chek-á), 細漢叔仔 (sè-hàn-chek-á, sòe-hàn-chek-á)

• Dalmatî: comnut n
• Danmarkî: svoger → da g
• Erebî: شَقِيق زَوْج‎ n (šaqīq zawj), شَقِيق زَوْجَة‎ n (šaqīq zawja), سِلْف‎ n (silf)
• Ermenî: տագր → hy (tagr)
• Erzayî: парайде (parajde), альне (alʹne), какжаля (kakžalja)
• Esperantoyî: bofrato → eo
• Estonî: küdi → et
• Eweyî: nyo
• Farisî: هیور‎ (hivar)
• Fînî: lanko → fi, kyty → fi
• Fransî: beau-frère → fr n
• Friyolî: cugnât n
• Gaelîka skotî: bràthair-cèile n
• Galîsî: cuñado n
• Gurcî: მაზლი (mazli)
• Hindî: देवर → hi (devar), जेठ → hi (jeṭh)
• Holendî: zwager → nl n, schoonbroer → nl n
• Îbranî: גִּיס‎ n (gís), יָבָם‎ n (yavám)
• Îdoyî: bofratulo → io
• Îlokanoyî: bayaw, kayong
• Îngilîziya kevn: tācor n
• Îngilîziya navîn: brother-in-lawe
• Îngilîzî: brother-in-law → en (husband's brother)
• Îngriyî: kyty
• Îrlendî: deartháir céile n
• Îtalî: cognato → it n
• Îzlendî: mágur → is n
• Japonî: 義理の兄 (ぎりのあに, giri no ani), 義兄 (ぎけい, gikei) ; 義理の弟 (ぎりのおとうと, giri no otōto), 義弟 (ぎてい, gitei) ; 義兄弟 (ぎきょうだい, gikyōdai) ; (お)義兄さん ((お)にいさん, (o-)niisan) ; 小舅 (こじゅうと, kojūto)
• Kalalîsûtî: ningaaq
• Katalanî: cunyat → ca n
• Keşmîrî: درُٛے‎ (druٛy)
• Koreyî: 시숙(媤叔) (sisuk), 시(媤)아주버니 (siajubeoni), 시동생(媤同生) (sidongsaeng)
• Latgalî: dīvers
• Latînî: lēvir n
• Latviyayî: dieveris → lv n
• Lîtwanî: dieveris n
• Makedonî: девер n (dever)
• Malezî: abang ipar, adik ipar lelaki, ipar lelaki, adik ipar, ipar
• Maltayî: silf
• Maorî: taokete, autāne
• Maranaoyî: ipag
• Mecarî: sógor → hu
• Mwanî: nlamu
• Nanayî: кэли
• Normandî: bieau-fréthe n
• Norwecî:

  Norweciya bokmålî: svoger → no n

  Norweciya nînorskî: svoger → nn n, verbror → nn n

• Oksîtanî: conhat → oc, cunhat → oc n
• Peştûyî: لېور‎ → ps n
• Polonî: szwagier → pl m pers, dziewierz → pl m pers
• Portugalî: cunhado → pt n
• Romanî: salo n
• Romanyayî: cumnat → ro n
• Rusî: де́верь n (déverʹ)
• Samiya bakurî: máhka
• Sanskrîtî: देवृ → sa n (devṛ), देवर → sa n (devara)
• Sardînî: connadu n, connatu n, connau n
• Sebwanoyî: bayaw, bayaw nga lalaki (sa bana)
• Sicîlî: cugnatu n
• Sirboxirwatî:

  Kirîlî: де̏вер n

  Latînî: dȅver → sh n

• Skotî: guid-brither
• Slovenî: svák → sl n
• Sorbî:

  Sorbiya jêrîn: bratš cłowjeka n, swak n, šwogor n

• Spanî: cuñado → es n
• Swêdî: svåger → sv g, svärbror
• Tagalogî: bayaw → tl n
• Taosî: p’ǫ́yna, pòpóna
• Tarifitî: arwes n
• Tirkî: kayın → tr
• Urdûyî: دیور‎ (devar), جیٹھ‎ (jeth)
• Ûkraynî: ді́вер n (díver)
• Venîsî: cugnà n, cugnado n, cognà → vec n, cognado n
• Viyetnamî: anh chồng, em chồng → vi
• Weylsî: brawd yng nghyfraith → cy n

• Wîlamowî: śwöger n
• Yûnanî: κουνιάδος → el n (kouniádos)

  Kevn: δαήρ n (daḗr)

Çavkanî

• (Çavkanî bo beşa Wergerê)Ev gotar ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

tî mê, t-ya nerm

1. (darek û dirîkên wê) Binêre: tû (1)